Takachiho (1885)
Takachiho (jap. 高千穂) – drugi krążownik pancernopokładowy typu Naniwa, zbudowany dla Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej w stoczni Armstrong Whitworth w Wielkiej Brytanii. Razem ze swym okrętem siostrzanym służył w dwóch wojnach i okazał się bardzo udaną jednostką. Nazwa pochodzi od świętej góry w paśmie Kirishima (Park Narodowy Kirishima-Yaku).
 Takachiho na pocztówce z 1905 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | |
| Wodowanie | |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Wejście do służby | |
| Zatopiony | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
3650 t |
| Długość |
91,4 m |
| Szerokość |
14 m |
| Zanurzenie |
6,4 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe podwójnego rozprężania, 6 kotłów, 2 śruby, 7000 ihp | |
| Prędkość |
18,5 węzła |
| Zasięg | |
| Uzbrojenie | |
| 2 × 260 mm (później 152 mm) (2×I) 6 × 150 mm (później 152 mm) (6×I) 2 działa 6-funtowe 40 kartaczownic Nordenfelta (10×IV) 4 kartaczownice Gatlinga (4×I) 4 wt 380 | |
| Opancerzenie | |
| Tarcze dział 37 mm, pokład 50–76 mm, wieża dowodzenia 37 mm | |
| Załoga | |
Projekt
edytujGłówny architekt okrętowy Armstronga, William Henry White, stworzył konstrukcję krążowników typu „Naniwa” w oparciu o przełomową konstrukcję „Esmeraldy” budowanej w stoczni Armstronga w latach 1881−1884[4]. Japońskie jednostki otrzymały jednak silniejszy pancerz, wykorzystano bunkry węglowe jako dodatkową osłonę, podwójne dno podzielono na wiele przedziałów wodoszczelnych i podwyższono wolną burtę, co dawało lepszą dzielność morską[5][4].
Konstrukcja
edytuj
Okręty te były do tego stopnia identyczne, że aby umożliwić własnym jednostkom rozróżnienie krążowników, na „Takachiho” namalowano czerwony pas („Naniwa” nosiła czarny); ponadto „Takachiho” miał kilka rejek do podnoszenia flag sygnałowych na maszcie, a „Naniwa” - tylko jedną[6]. Około 1902 roku, podczas przezbrajania w działa wyłącznie 152 mm, na „Takachiho” podwyższono także komin, o ok. 1 m[4].
Służba
edytujKrążownik nie uczestniczył w pierwszym starciu wojny chińsko-japońskiej (pod Pungdo). Wziął natomiast udział, w składzie Szybkiej Eskadry admirała Tsuboi, w bitwie u ujścia Jalu, gdzie został trafiony tylko raz, nie ponosząc praktycznie żadnych strat[4]. Na okręcie zginął tylko jeden marynarz, a dwóch zostało rannych[7]. Jest natomiast prawdopodobne, że trafienie wystrzelonego z ok. 370 m granatu z jego 260 mm działa, przesądziło o zatopieniu chińskiego krążownika „Zhiyuan”[8], choć nie ma co do tego pewności[9]. Następnie „Yoshino” i „Takachiho” zasypały ogniem krążownik „Jingyuan”, który zatonął po kilkudziesięciu minutach[10].
Następnie uczestniczył w operacjach przeciw Lüshun (Port Artur)[11] i Weihaiwei, gdzie m.in. ścigał chińskie torpedowce, które usiłowały przerwać japońską blokadę[12]. Kilka miesięcy później, wraz z „Naniwą” wszedł w skład eskadry wysłanej przeciw Tajwanowi: krążowniki dokonały rekonesansu portu i sytuacji w Tajpej podczas proklamowania Republiki Tajwanu[13], a następnie (razem z „Chiyodą” i „Matsushimą”) uczestniczyły w ostrzale fortów podczas zdobycie Keelungu[14] i zdobyciu Peskadorów.
Podczas wojny rosyjsko-japońskiej w latach 1904–1905, „Takachiho” eskortował japońskie transportowce do portu Czemulpo, a następnie wziął tam udział w bitwie z rosyjskimi okrętami[15]. W starciu pod Ulsan wraz z „Naniwą” dobił uszkodzony rosyjski krążownik pancerny „Ruryk” (rosyjski pocisk zranił 13 marynarzy). Przydzielony następnie do Czwartej Flotylli Połączonych Flot, uczestniczył bitwie pod Cuszimą, gdzie został trafiony ciężkim pociskiem poniżej linii wodnej[4].
W 1907 okręt został przebudowany na stawiacz min[5][3].
Po wybuchu I wojny światowej „Takachiho” przewoził wojska japońskie, które miały zaatakować niemiecką kolonię w Qingdao. W nocy z 17 na 18 października 1914 roku, został zaatakowany przez niemiecki niszczyciel SMS S 90. Druga z celnych torped spowodowała eksplozję 120 min na pokładzie „Takachiho” i okręt wyleciał w powietrze; z załogi ocalało jedynie trzech ludzi[4]. Według innych publikacji, wybuchły komory amunicyjne[16]. Zginęło według różnych źródeł 253 (z 256)[16] lub 264[3] lub 271 osób (z 354)[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Jeśli nie podano inaczej, dane za R. Chesneau i E. Kolesnik, Conway's...
- ↑ Kowner 2006 ↓, s. 368.
- ↑ a b c Hansgeorg Jentschura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 95–96. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Peter Brooke: Warships for Export: Armstrong Warships 1867-1927. Gravesend: 1999, s. 58-60. ISBN 0-905617-89-4.
- ↑ a b Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway's All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 226–227. ISBN 0-85177-133-5.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 63.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 148.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 136.
- ↑ Wilson 1896 ↓, s. 98.
- ↑ Wilson 1896 ↓, s. 92.
- ↑ Trumbull White: A complete history of the War: Its causes and results; its campaigns on sea and land; its terrific fights, grand victories and overwhelming defeats. With a preliminary account of the customs, habits and history of the three peoples involved. Their cities, arts, sciences, amusements and literature. Philadelphia: J.H. Moore & Co, 1895, s. 598.
- ↑ Richard N.J. Wright: The Chinese Steam Navy, 1862-1945. London: Chatham Publishing, 2001, s. 101-102. ISBN 1-86176-144-9. (ang.).
- ↑ Davidson 1903 ↓, s. 293.
- ↑ Davidson 2003 ↓, s. 298.
- ↑ Kowner 2006 ↓, s. 84-86.
- ↑ a b Jarosław Witkowski. Upadek Tsingtao. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2012. XVII (125), s. 88, lipiec – sierpień 2012. Warszawa: Magnum X. ISSN 1426-529X.
- ↑ Michał Jarczyk. Niemiecka kolonia Tsingtau w 1914 roku. „Okręty Wojenne”. Nr 3/2016. XXVI (137), s. 16, maj-czerwiec 2016.
Bibliografia
edytuj- James W. Davidson: The Island of Formosa, Past and Present. London: Macmillian & Co, 1903. (ang.).
- Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & Co., 1904. (ang.).
- Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, Inc., 2006. ISBN 978-0810849273.
- Herbert Wrigley Wilson: Ironclads in Action; a Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. London: S. Low, 1896. (ang.).