Tadeusz Powrózek
Tadeusz Andrzej Powrózek (ur. 2 września 1923 w Brzezówce, zm. 3 marca 1991 w Sanoku) – oficer UBP, polityk.
,_Tadeusz_Powr%C3%B3zek.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przewodniczący Prezydium MRN w Sanoku | |
| Okres |
od 26 marca 1956 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     
| |
|
| |
| porucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef PUBP w Przeworsku |
Życiorys
edytujUrodził się 2 września 1923 w Brzezówce w rodzinie chłopskiej jako syn Andrzeja i Apolonii z domu Cesarz[1][2][3]. Ukończył szkołę powszechną. Następnie pracował jako rolnik w gospodarstwie rodzinnym[3].
Podczas II wojny światowej kształcił się w szkole ogrodniczej ks. Jana Zwierza w Ropczycach[3]. W trakcie okupacji niemieckiej pracował m.in. w obozie pracy w Bliznej[3]. Po nastaniu władzy komunistycznej w Polsce w latach od 1944 do 1951 był zatrudniony w organach MO i UB[4] pracując w Powiatowych Urzędach Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP)[3]. Do służby bezpieczeństwa wstąpił 6 października 1944 w Ropczycach[5]. 1 grudnia 1944 przystąpił do PPR[6]. Brał udział w walkach z tzw. „reakcyjnym podziemiem” oraz w utrwalaniu władzy ludowej[5][7]. W 1944 przebywał w powiecie ropczyckim[5]. Początkowo służył w PUBP w Dębicy: od 6 października wzgl. 21 listopada 1944 jako wartownik plutonu ochoty, od 31 grudnia 1946 jako referent Referatu V, od 1 października 1947 do 1947 jako starszy referent Referatu V[5][2]. Od 15 grudnia 1948 był starszym referentem Referatu V w PUBP w Sanoku, od 15 stycznia 1950 zastępcą szefa PUBP w Lubaczowie, po czym przeniesiony do PUBP w Przeworsku był od 15 czerwca 1950 zastępcą szefa, a od 15 stycznia do 31 lipca 1951 w stopniu porucznika szefem tegoż[8][2]. Z dniem 31 lipca 1951 został zwolniony ze służby w trybie dyscyplinarnym – został aresztowany w ramach prowadzonej przez władze akcji skierowanej przeciw łamaniu zasad praworządności przez funkcjonariuszy UBP w Gryficach i na Rzeszowszczyźnie; po 6-miesięcznym okresie aresztu wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie z 7 sierpnia 1952 został skazany z art. 140 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego na karę pozbawienia wolności 1 roku (za zamknięcie zatrzymanego w ciemnicy, dwukrotne uderzenie go w szyję i oblanie zimną wodą)[9].
W Sanoku pracował także w kopalnictwie naftowym, oddziale Rzeszowskiej Centrali Materiałów Budowlanych (RCMB), do 1954 Rzeszowskim Zjednoczeniu Budownictwa Przemysłowego (kierownik działu kadr[10]). Od 1954 do lutego 1956 był kierownikiem Wojewódzkiego Zbioru Surowców Własnych w Sanoku[10]. Od 26 marca 1956 do 29 listopada 1956 pełnił stanowisko przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (MRN) w Sanoku, powołany na to stanowisko po odsunięciu Kazimierza Surmana, mimo że nie był członkiem MRN[11][12][3][10]. Odszedł ze stanowiska po przedstawieniu prośby o odwołanie[13]. W 1956 został członkiem Komisji Handlu MRN[14]. W 1960 uzyskał maturę i dysponował wykształceniem średnim ekonomicznym[1][3]. Od 1957 do 1972 był dyrektorem Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Sanoku[10][15][3]. Od 1972 był kierownikiem brygad remontowych w szpitalu ZOZ Sanok[16].
Od 1948 był członkiem PZPR[17]. Od 1973 należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[4], był członkiem Koła Miejsko-Gminnego ZBoWiD w Sanoku[18][19], w którym 23 października 1988 został wybrany na funkcję wiceprzewodniczącego[20] i kierował komisją socjalną (1989)[21]. W 1988 był emerytowanym pracownikiem gospodarki komunalnej i mieszkaniowej[22]. W październiku 1989 zasiadł w Zarządzie Wojewódzkim ZBoWiD w Krośnie[23].
Przeszedł na emeryturę w 1982[3]. Zamieszkiwał przy ul. Grzegorza z Sanoka 4 w Sanoku[1]. Jego żoną była pochodząca z Nadolan Helena z domu Dębicka (1925-2001, od 1945 także funkcjonariuszka organów BP, biorąca udział w walkach z podziemiem niepodległościowym, członkini PPR i PZPR[24], w latach 70. jako rencistka i członek KM PZRP była członkiem Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej[25])[26]. Zmarł 3 marca 1991[3][27]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
Odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (1978)[6][3]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1969)[1]
- Brązowy Krzyż Zasługi (1946)[28][1]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1969)[1]
- Medal im. Ludwika Waryńskiego (1989)[29]
- Odznaka Grunwaldzka (1947)[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Deklaracje ↓, s. 64, 66.
- ↑ a b c Katalog IPN ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k Oberc 2008 ↓, s. 346.
- ↑ a b Deklaracje ↓, s. 64.
- ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 67.
- ↑ a b Deklaracje ↓, s. 68.
- ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 33.
- ↑ Borowiec 2014 ↓, s. 286.
- ↑ Borowiec 2014 ↓, s. 136, 137, 138, 286, 315.
- ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 69.
- ↑ Andrzej Brygidyn: W latach powojennych. Życie polityczne. Walka PPR o monopol władzy. w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 783.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 151.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 155.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 157.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 217.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 64, 69.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 66.
- ↑ Spotkanie weteranów II wojny światowej. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 22 (313), s. 3, 1-10 sierpnia 1984.
- ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 333.
- ↑ Józef Ząbkiewicz. Nowe władze sanockiego ZBoWiD. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 33 (468), s. 6, 20-30 listopada 1988.
- ↑ Józef Ząbkiewicz. 40 lat kombatanckiego związku. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 14 (485), s. 3, 10-20 maja 1989.
- ↑ Z powagą i odpowiedzialnością wybraliśmy radnych. Krośnieńskie. Tylko trzy, ale jakże istotne zagadnienia. „Nowiny”. Nr 142, s. 3, 20 czerwca 1988.
- ↑ Wysoka ocena sanockich kombatantów. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 30 (501), s. 1, 1-10 listopada 1989.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 71, 73, 74-78.
- ↑ Plenarne obrady WKKP w Krośnie. „Nowiny”. Nr 259, s. 3, 22-23 listopada 1975.
- ↑ Helena Powrózek. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ Tadeusz Powrózek. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 247.
- ↑ Sanockie obchody 40. rocznicy Kongresu Zjednoczeniowego. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 1 (472), s. 2, 1-10 stycznia 1989.
Bibliografia
edytuj- Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
- Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych P Posadzki-Pytlik 1966-1989, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 87). s. 1-247.
- Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
- Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 131-320, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- Franciszek Oberc. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 339-350, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- Janusz Borowiec: Polityka karna wobec przestępstw i wykroczeń funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w województwie rzeszowskim (1944–1956). Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej / Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Rzeszowie, 2014. ISBN 978-83-7629-688-3.
- Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Tadeusz Powrózek. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-03-10].