Tadeusz Lutak
Tadeusz Lutak ps. „Pancerz” (ur. 29 sierpnia 1917 w Żarnowej) – kapitan Wojska Polskiego, żołnierz konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej[1]. Najstarszy obecnie żyjący mężczyzna w Polsce[2].
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 sierpnia 1917 |
|---|---|
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys
edytujPo ukończeniu szkoły powszechnej wstąpił do wojska. 25 listopada 1937 został przydzielony do szkoły podoficerskiej jako elew 2. Batalionu Pancernego w Żurawicy. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej we wrześniu 1938 został przydzielony do kompanii czołgów Vickers jako goniec motocyklowy. W tym samym roku wziął udział w zajęciu Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spiszu[1].
W trakcie polskiej wojny obronnej września 1939 brał udział w walkach 121. kompanii czołgów lekkich w ramach 10 Brygady Kawalerii i dostał się do niewoli niemieckiej, z której jednak zdołał zbiec. Od 1940 zaangażowany był w działalność konspiracyjną w ramach Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Był członkiem grupy dywersyjnej Stanisława Mikulskiego ps. „Żmija”. W ramach podległej AK organizacji wywiadowczo-dywersyjnej kryptonim „Ruch” pozyskiwał informacje wywiadowcze. Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, a także w akcji likwidacyjnej kolaboranta niemieckiego Edwarda Kocha w Niebylcu[1]. Był żołnierzem w plutonie dyspozycyjnym Inspektoratu Rzeszów Armii Krajowej, a w 1944 został dowódcą drużyny dywersyjnej z Żarnowej w dowodzonym przez ppor. Mikulskiego plutonie dywersyjnym Placówki AK Strzyżów[3][4][1]. Po wkroczeniu Armii Czerwonej wyjechał na Ziemie Odzyskane. W rodzinne strony powrócił w 1946 i w kolejnych latach pracował w Żarnowej jako rolnik i masarz[1].
Po transformacji systemowej w Polsce zaangażował się w działalność kombatancką jako członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych. W 2001 został awansowany na podporucznika WP w stanie spoczynku. W 2019 otrzymał Nagrodą Honorową IPN – „Świadek Historii”[1].
W sierpniu 2022 obchodził 105 urodziny, będąc w tym momencie także najstarszym byłym czołgistą WP[5]. Został wówczas wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Powiatu Strzyżowskiego[6]. 3 marca 2023 został awansowany na kapitana WP w stanie spoczynku[7]. W lutym 2024 otrzymał honorową odznakę „Zasłużony dla województwa podkarpackiego”[8].
Wybrane odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2017)[9],
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)[1],
- Krzyż Armii Krajowej (1981 i 1998)[1],
- Krzyż Partyzancki (1973)[1],
- Medal Wojska (czterokrotnie; 1948)[1],
- Medal Zwycięstwa i Wolności (1968)[1],
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982)[1],
- Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1993)[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Por. Tadeusz Lutak, ps. „Pancerz” skończył 105 lata – żołnierz Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, najstarszy czołgista Wojska Polskiego i Świadek Historii IPN. rzeszow.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Kpt. Tadeusz Lutak to najstarszy mężczyzna w Polsce. 2024-09-09. [dostęp 2024-09-09].
- ↑ A. Zielińska, "Żołnierze wyklęci" żyli wśród nas [online], Strzyżowski.pl, 4 października 2018.
- ↑ Konieczkowski 1986 ↓, s. 96.
- ↑ 105 lat kończy dzisiaj por. Tadeusz Lutak ze Strzyżowa. Jeden z ostatnich żołnierzy wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. nowiny24.pl. [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Tytuł Honorowego Obywatela Powiatu Strzyżowskiego dla por. Tadeusza Lutaka. strzyzow.pl. [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Telewizja Polska S.A, Tadeusz Lutak ps. Pancerz awansowany do stopnia kapitana [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2023-07-25] (pol.).
- ↑ Sejmik uhonorował kpt. Tadeusza Lutaka, najstarszego podkarpackiego akowca. 2024-02-27. [dostęp 2024-02-27].
- ↑ Wojewoda wręczyła Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski. rzeszow.uw.gov.pl. [dostęp 2023-02-17].
Bibliografia
edytuj- Roman Konieczkowski, Strzępy wspomnień, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986.
- Zbigniew K. Wójcik, Rzeszów w latach drugiej wojny światowej. Okupacja i konspiracja 1939–1944–1945, Rzeszów: Instytut Europejskich Studiów Społecznych, 1998.