Tadeusz Fiedler
Tadeusz Fiedler (ur. 27 czerwca 1858 w Sanoku, zm. 7 czerwca 1933 w Mościcach) – polski inżynier mechanik, profesor Politechniki Lwowskiej, dziekan Wydziału Mechanicznego, kierownik kilku Katedr i dwukrotny rektor tej uczelni.
.JPG)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 czerwca 1858 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 czerwca 1933 |
| Narodowość | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się 27 czerwca 1858[1] w Sanoku[2]. Szkołę realną ukończył we Lwowie w 1876. W tym samym roku podjął studia na Wydziale Chemicznym Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Po dwóch latach przeniósł się na Wydział Mechaniczny i ukończył go w 1878, uzyskując dyplom inżyniera mechanika. Od 1881 przez pięć lat pełnił obowiązki asystenta w Katedrze Technologii Mechanicznej[3]. Następnie przeniósł się do marynarki austriackiej, gdzie pracował jako inżynier mechanik. Zdobył tu bardzo duże doświadczenie praktyczne. Dosłużył stopnia kapitana[2].
W 1892 powrócił na Politechnikę Lwowską, gdzie został powołany na kierownika Katedry Mechaniki i Teorii Maszyn, jako następca profesora Jana Nepomucena Franke. W roku akademickim 1896/97 pełnił funkcje dziekana Wydziału Mechanicznego. W roku 1898 założył Mechaniczną Stację Doświadczalną, którą kierował przez dwadzieścia pięć lat. W roku akademickim 1902/1903 po raz pierwszy pełnił funkcję rektora Politechniki Lwowskiej. Ponownie ta godność została mu powierzona w roku 1911/1912. Funkcję prorektora Politechniki Lwowskiej pełnił w latach: 1903/1904 i 1912/1913. W 1904 objął kierownictwo nowo utworzonej Katedry Teorii Maszyn Cieplnych w Politechnice Lwowskiej. W 1908 zaczął organizować laboratorium kalorymetryczne, które stało się zaczątkiem laboratorium maszynowego. Jako członek Sejmu Krajowego Galicji, stając się nim automatycznie jako rektor Politechniki, zaczął w 1912 prowadzić intensywne starania o załatwienie funduszy na budowę nowoczesnego laboratorium maszynowego. Rok później budowę laboratorium powierzył adiunktowi katedry doc. dr inż. Bohdanowi Stefanowskiemu. Wybuch I wojny światowej przerwała budowę laboratorium. Otrzymał tytuł c. k. radcy rządu, we wrześniu 1914 został wybrany członkiem galicyjskiej C. K. Rady Szkolnej Krajowej[4].
Prof. Fiedler był pionierem budowy nowoczesnych laboratoriów i zakładów naukowych w Polsce, stanowiących o renomie Wydziału i Uczelni. Akademia Nauk Technicznych w Warszawie powołała go na członka rzeczywistego. Był znakomitym wykładowcą. Jak wspominają jego uczniowie, potrafił trudne problemy przedstawiać w sposób prosty i przekonujący. Słuchacze podziwiali piękno jego języka.
Oprócz pracy naukowej, ogromnej pracy dydaktycznej i organizacyjnej, znajdował czas na pracę społeczną. Przez długi czas działał w Polskim Towarzystwie Politechnicznym we Lwowie, w 1899 pełnił obowiązki prezesa Towarzystwa, a w 1905 został wybrany jego członkiem honorowym[5]. W 1905 redagował organ naukowy towarzystwa pod tytułem Czasopismo Techniczne. Był to dwutygodnik o wysokim poziomie naukowym, z którym współpracowali wybitni profesorowie Politechniki Lwowskiej. Z czasem przy redakcji tego periodyku zorganizowano wydawnictwo w celu publikacji prac i podręczników. Polskie Towarzystwo Politechniczne powstałe jako organizacja, które miało skupiać absolwentów Politechniki Lwowskiej, a z czasem stało się organizacją o charakterze masowym, ogólnotechnicznym. Spełniało bardzo ważną rolę w tworzeniu polskiej kultury technicznej na tym terenie i w całym kraju.
Przez wiele lat zasiadał w Lwowskiej Radzie Miejskiej, a w latach 1915/1916 pełnił trudne obowiązki komisarza rządowego miasta, po wywiezieniu prezydenta Lwowa w głąb Rosji. Dla zakładów miejskich wykonywał, przez cały czas pracy na uczelni, bezinteresownie ekspertyzy z dziedziny energetyki komunalnej. Założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922[6].
Kierował Katedrą Teorii Maszyn przez 25 lat (1904–1929), wcześniej przez 10 lat kierował Katedrą Mechaniki i Teorii Maszyn. Położył ogromne zasługi dla rozwoju kierowanych przez siebie Katedr, Wydziału Mechanicznego i Politechniki Lwowskiej. Przed przejściem na emeryturę, w 1929, nadano mu w macierzystej uczelni doktorat honoris causa.
W 1929 odszedł na emeryturę. Opiekę naukową nad Katedrą Teorii Maszyn Cieplnych i wykłady zastępczo prowadził do 1934 uczeń prof. Fiedlera – prof. dr hab. inż. Roman Witkiewicz. W 1934 kierownictwo Katedry objął doc. dr inż. Stanisław Ochęduszko.
Po przejściu na emeryturę opracował swoje wykłady (dotyczące podstaw termodynamiki, teorii silników i maszyn cieplnych oraz przepływu ciepła) pt. Teoria maszyn cieplnych. Cz. I. i wydał w 1932 przy pomocy Komisji Wydawnictw Kół Naukowych i Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów Politechniki Lwowskiej[7].
Zmarł w 1933 w Mościcach. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Tarnowie (sektor X-1-33)[1][8].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[9][10]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Cmentarze Komunalne w Tarnowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], tarnow.grobonet.com [dostęp 2022-06-11].
- ↑ a b Księga pamiątkowa Towarzystwa „Bratniej Pomocy” Słuchaczów Politechniki we Lwowie (wydana z powodu Zjazdu z dnia 12. lipca 1894 byłych słuchaczów Akademii technicznej, następnie Szkoły politechnicznej we Lwowie). Lwów: 1897, s. 212.
- ↑ Ze świata. „Kurier Warszawski”. Nr 191, s. 8, 13 lipca 1902.
- ↑ Z Rady szkolnej krajowej. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 413 z 21 września 1914.
- ↑ Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1927. 1927: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1927, s. 86.
- ↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
- ↑ Tadeusz Fiedler, Teorja maszyn i urządzeń cieplnych według wykładów na wydziale mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Cz. 1, Ruch ciepła i termodynamika techniczna w zastosowaniu do silników cieplnych / Tadeusz Fiedler., polona.pl, 1932 [dostęp 2020-10-14].
- ↑ Stary Cmentarz Tarnowski [online], www.starycmentarz.pl [dostęp 2017-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-17].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu naukowem”.
- ↑ Odznaczenie orderem „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 260 z 11 listopada 1928.
Bibliografia
edytuj- Władysław Zajączkowski: C. K. Szkoła Politechniczna we Lwowie. Rys historyczny jej założenia i rozwoju, tudzież stan jej obecny. (Z 4 rycinami). Lwów: 1894, s. 138.
- Nowy rektor politechniki we Lwowie. „Ilustracya Polska”. Nr 41, s. 966, 10 października 1902.
- Nowi rektorowie we Lwowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 28, s. 17, 15 lipca 1911.
- Stulecie tradycji Instytutu Techniki Cieplnej - Józef Szymczyk, Andrzej Ziębik - Politechnika Śląska, Gliwice 2004, ISBN 83-918727-4-2
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Tadeusza Fiedlera w bibliotece Polona