Jan Nepomucen Franke

Jan Nepomucen Franke
Data i miejsce urodzenia	4 października 1846 ; Lwów
Data i miejsce śmierci	6 sierpnia 1918 ; Lwów
Miejsce spoczynku	Cmentarz Łyczakowski we Lwowie
Zawód, zajęcie	inżynier
Miejsce zamieszkania	Lwów
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor zwyczajny
Uczelnia	Politechnika Lwowska
Stanowisko	kierownik Katedry Mechaniki i Teorii Maszyn
Małżeństwo	Aniela Swaryczewska
Dzieci	Marian Franke
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Nepomucen Franke (ur. 4 października 1846 we Lwowie, zm. 6 sierpnia 1918 we Lwowie) – polski inżynier, profesor Politechniki Lwowskiej.

Życiorys

Jan Nepomucen Franke

Grobowiec Jana i Anieli Franke

Był synem Józefa i Marii z domu Kühner. We Lwowie ukończył szkołę średnią oraz dwa lata Instytutu Technicznego. Edukację kontynuował na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Wiedeńskiej. Po powrocie do Lwowa objął stanowisko asystenta w katedrze Mechaniki i Geometrii Wykreślnej w Szkole Politechnicznej we Lwowie (1874–75 i 1880–81 rektor) którą kierował prof. Karol Maszkowski. Kolejno w Zurychu oraz Paryżu uczęszczał na wykłady sławnych mistrzów mechaniki.

W 1871 został mianowany profesorem zwyczajnym i stanął na czele Katedry Mechaniki i Teorii Maszyn na Politechnice Lwowskiej, którą kierował przez 22 lata. Organizator ówczesnej Politechniki Lwowskiej. W 1892 zrezygnował ze stanowiska i na prośbę Michała Bobrzyńskiego objął wydział szkół zawodowych, realnych i przemysłowych w Radzie Szkolnej Krajowej Galicji. Było to spowodowane tym, że dalszy rozwój Politechniki był już zapewniony, natomiast dalszego rozwoju wymagały szkoły dla młodzieży rzemieślniczej.

Jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, prezes wydziału głównego 1901-1902 oraz jego członek honorowy^[1]. Prezes miejskiego Muzeum przemysłowego. Od 1876 roku członek korespondent, a od 1885 czynny członek krakowskiej Akademii Umiejętności. Doctor honoris causa Politechniki Lwowskiej. Krajowy inspektor szkół realnych i przemysłowych, członek Krajowej Komisji przemysłowej i wielu innych zrzeszeń.

Z Anielą Swaryczewską miał syna Mariana Franke (profesora Uniwersytetu Lwowskiego).

Pochowany na cmentarzu Łyczakowskim^[2].

Publikacje

O względnościach wykreślnych zachodzących między rzutami systemów geometrycznych. Pamiętnik Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu, tom I, 1871.
Przyczynek do ogólnej teoryi kół zazębionych. Pamiętnik Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu, tom IV, 1873.
Studya analityczne nad ruchami4-1 ciał stałych. (Rozprawy wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie. "Pamiętnik" tom I, 1874.
O niektórych zagadnieniach kinematyki na zasadzie ruchu powierzchni skośnych. (Rozprawy wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie. "Pamiętnik" tom III, 1877.
O krzywiźnie powierzchni wzajem odwrotnych. Journal des mathématiques pures et appliquées, Paris Ser. 3 tom V, 1878
Maciej Głoskowski, matematyk polski XVII w. Pamiętnik Krakowskiej Akademii Umiejętności tom V, 1878
O właściwościach geometrycznych układów sił i układów rotacyjnych w połączeniu z układami linii. Sitzungsberichte d. Kaiserl. Akad. d. Wissenschaften in Wien, Bd. 84, 1881
O zależności tarcia posuwistego od prędkości. "Civilingenieur", Bd. XXVIII, 1882 (praca, która znalazła ważne zastosowanie praktyczne w technice kolejowej)
O inwolucyi sześciu prostych uważanych jako osi skrętów chwilowych. Pamiętnik Krakowskiej Akademii Umiejętności tom VII, 1881
Teorya analityczna kompleksów śrub. Pamiętnik Krakowskiej Akademii Umiejętności tom VII, 1882
Program monografii o Janie Brociuszu. Rozprawy wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie. "Pamiętnik" tom X, 1882.
Jan Brożek o liczbach doskonałych i o liczbach zaprzyjaźnionych. Bibl. matem.-fizyczna, ser. III, tom I, Warszawa 1883
Jan Brożek akademik krakowski, 1585-1652, jego życie i dzieła, ze szczególnem uwzględnieniem prac matematycznych. Krakowska Akademia Umiejętności, 1884.^[3]
O krzywiźnie herpolodyi. (Comptes Rendus, Paris tom 101, 1885)
O wyrównaniu chyżości biegu nieustannego maszyn parowych. Pamiętnik wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie,tom X, 1885
Rozwój pojęć naszych o kształcie i wielkości ziemi. "Kosmos", Lwów, 1885
O kręceniu się ciała stałego około punktu. Pamiętnik wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie,tom XII, 1886
Mechanika teoretyczna. Warszawa, 1889 nakładem Kasy im. Mianowskiego Obszerny podręcznik do wykładów uniwersyteckich, poprzedzony zarysem historycznym rozwoju mechaniki (str. XXXI i 645)
O rozprowadzeniu siły (energii) za pomocą powietrza. "Czasopismo Techniczne", Lwów 1890
Zasady ogólne mechaniki ciał sztywnych na podstawie spółrzędnych jednorodnych ruchu i siły. Rozprawy wydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie. tom XXIII, 1891

Publikacje popularne

Szkolnictwo przemysłowe na wystawie paryskiej w 1889. Nakładem funduszu krajowego Lwów, 1890
Szkolnictwo przemysłowe na wystawie jubileuszowej w Pradze. Lwów, 1891^[4]
Poradnik dla obsługi i nadzoru kotłów parowych, dla użytku maszynistów, kotłowych (palaczy), gorzelników, właścicieli kotłów parowych i techników. Nakładem funduszu krajowego, Lwów 1877 (znany podręcznik który ukazał się później w licznych wydaniach (1891^[5], 1899^[6] i późniejsze) ciągle rozszerzanych i ulepszanych.

Przypisy

↑ Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1927. 1927: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1927, s. 72.
↑ Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986. Ossolineum, 1988. ISBN 83-04-02817-4.
↑ Jan Brożek (J. Broscius), akademik krakowski 1585-1652 : jego życie i dzieła, ze szczególnym uwzględnieniem prac matematycznych [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .
↑ Szkolnictwo przemysłowe na tegorocznej wystawie jubileuszowej w Pradze [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .
↑ Poradnik dla obsługi i nadzoru maszyn i kotłów parowych dla użytku maszynistów, kotłowych, gorzelników, właścicieli maszyn parowych i techników [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .
↑ Poradnik dla obsługi i nadzoru maszyn i kotłów parowych, tudzież motorów gazowych, benzynowych i naftowych dla użytku maszynistów, kotłowych, gorzelników, właścicieli maszyn i techników [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .

Bibliografia

Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX–XX stulecia, tom I: A–G, Warszawa 1994, s. 474–475 (z fotografią)
Tadeusz Fiedler. Ś. p. Jan Nepomucen Franke (nekrolog) (Przemówienie Kol. Tadeusza Fiedlera nad trumną ś. p. Jana Nepomucena Frankego). „Czasopismo Techniczne”. 17, s. 169-172, 1918-09-18. Lwów: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie. [dostęp 2012-10-15].

Linki zewnętrzne

Prace Jana N. Franke dostępne w Sieci (Katalog HINT)
Prace Jana N. Franke w serwisie Polona

[1] Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1927. 1927: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1927, s. 72.

[2] Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986. Ossolineum, 1988. ISBN 83-04-02817-4.

[3] Jan Brożek (J. Broscius), akademik krakowski 1585-1652 : jego życie i dzieła, ze szczególnym uwzględnieniem prac matematycznych [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .

[4] Szkolnictwo przemysłowe na tegorocznej wystawie jubileuszowej w Pradze [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .

[5] Poradnik dla obsługi i nadzoru maszyn i kotłów parowych dla użytku maszynistów, kotłowych, gorzelników, właścicieli maszyn parowych i techników [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .

[6] Poradnik dla obsługi i nadzoru maszyn i kotłów parowych, tudzież motorów gazowych, benzynowych i naftowych dla użytku maszynistów, kotłowych, gorzelników, właścicieli maszyn i techników [online], polona.pl [dostęp 2019-07-08] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]