Tadeusz Cyprian
Tadeusz Cyprian (ur. 21 lutego 1898 w Zabłotowie, zm. 8 sierpnia 1979 w Poznaniu) – polski prawnik, sędzia, profesor prawa karnego, fotografik.
 autoportret 1930 | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 lutego 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
prawnik, fotografik |
| Tytuł naukowy |
profesor |
| Odznaczenia | |
  
| |
Młodość
edytujBył synem Teofila (urzędnika, inspektora uprawy tytoniu) i Ludomiły z Oppenauerów[1]. W 1916 ukończył Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie. W czasie I wojny światowej służył w Armii Polskiej we Francji. Został mianowany podporucznikiem przez gen. Józefa Hallera. 14 października 1920 został zatwierdzony w stopniu podporucznika wojsk lotniczych[2]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 66. lokatą w korpusie oficerów rezerwy lotnictwa. Posiadał wówczas przydział do 2 pułku lotniczego w Krakowie[3]. W 1934 posiadał przydział do rezerwy 1 pułku lotniczego w Warszawie[4].
W okresie II wojny światowej, jako porucznik lotnictwa, służył w Polskich Siłach Powietrznych, miał numer służbowy RAF P-1168. Walczył we Francji, w Afryce i w Wielkiej Brytanii[5].
Kariera prawnicza
edytujAbsolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, który ukończył w 1922 roku. Od 1925 roku sędzia najpierw Sądu Grodzkiego, następnie Sądu Okręgowego w Poznaniu. Jako sędzia zasądzał wiele wyroków skazujących działaczy nielegalnej Komunistycznej Partii Polski[6]. W 1938 roku został mianowany prokuratorem Sądu Najwyższego w Warszawie. Jego rozprawy naukowe ukazywały się w czasopiśmie „Przegląd Policyjny”[7][8]. Okres wojenny zahamował rozwój jego kariery.
W 1945 roku został skierowany jako obserwator reprezentujący Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej na procesie w Bergen-Belsen. Następnie Ministerstwo Sprawiedliwości wysłało go na proces norymberski jako członka czteroosobowej polskiej delegacji, której przewodniczył prof. Marian Muszkat. W latach późniejszych pracował jako prokurator Sądu Najwyższego i wykładowca w Centralnej Szkole Prawniczej w Warszawie. Był także kierownikiem katedry prawa karnego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W latach 1947–1948 prokurator Najwyższego Trybunału Narodowego. Od 1950 profesor Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
W 1966 roku uhonorowany nagrodą Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu[9]).
Mimo wielu obowiązków zawodowych potrafił połączyć pracę ze swą pasją jaką była fotografika (był prezesem Polskiego Towarzystwa Fotograficznego[10]).
Został pochowany na cmentarzu na Junikowie (pole 4-5-2-32)[11].
Kariera fotografika
edytuj
Swą twórczość rozpoczął w 1913 roku zdjęciami krajoznawczymi z Huculszczyzny. W 1920 roku zadebiutował na poznańskiej wystawie „Światłocień” i zaczął pisywać artykuły do magazynów fotograficznych. W styczniu 1928 roku objął redakcję miesięcznika Polski Przegląd Fotograficzny[12]. W 1931 roku został zaproszony i przyjęty w poczet członków Fotoklubu Polskiego[13]. w 1934 roku został seniorem honorowym Polskiego Towarzystwa Fotograficznego[14]. Od 1938 należał do Fotoklubu Warszawskiego zaś w 1938 roku – został wiceprezesem Ogólnopolskiego Związku Towarzystw Fotograficznych. Po wojnie, był jednym z założycieli Związku Fotografików Polskich oraz pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Fotograficznego. Publikował teksty o polskiej fotografii w angielskim piśmie Photograms of the Year. Był autorem licznych podręczników fotograficznych, z których najbardziej znanym jest Fotografia. Technika i technologia.
Poza fotografią artystyczną, zajmował się także fotografią: dokumentalną – (utrwalił chociażby bombardowanie Londynu w czasie drugiej wojny czy zdjęcia z procesu norymberskiego), lotniczą oraz podróżniczą. W 1957 roku otrzymał tytuł Excellence FIAP (EFIAP) oraz w 1965 roku tytuł Honorary Excellence FIAP (HonEFIAP) – tytuły przyznane przez Międzynarodową Federację Sztuki Fotograficznej FIAP[15].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (31 stycznia 1939)[16]
Upamiętnienie
edytujW styczniu 1985 w poznańskim Muzeum Rzemiosł Artystycznych prezentowano wystawę Prof. Tadeusz Cyprian – fotografik i teoretyk fotografii[17]. W latach 80. XX w. w poznańskim środowisku fotograficznym została ustanowiona nagroda im. Tadeusza Cypriana[18].
Publikacje
edytuj- Prawo prasowe. Komentarz, Poznań 1939
- Prawo norymberskie, wyd. E. Kuthana, Warszawa 1948
- Oskarżamy, wyd. Przełom, Warszawa 1949
- Technika nowoczesnej fotografii, wyd. Księgarnia W. Wilak, Poznań 1949
- Fotografika, wyd. Czytelnik, Warszawa 1950
- Fotografia, technika i technologia, wyd. PWT, Warszawa 1953
- Jak fotografować, wyd. FAW, Warszawa 1954
- Sprawy polskie w procesie norymberskim, wyd. Instytut Zachodni, Poznań 1956
- Walka o zasady norymberskie, 1945–1955, wyd. PWN, Warszawa 1956
- Przestępstwa gospodarcze, wyd. PWN, Warszawa 1960
- Spekulacja, wyd. PWN, Warszawa 1960
- Nazi rule in Poland, 1939–1945, wyd. Polonia Pub. House, 1961
- Głos ma prokurator..., wyd. Iskry, Warszawa 1962
- Przed trybunałem świata, Książka i wiedza, Warszawa 1962
- Siedem wyroków Najwyższego Trybunału Narodowego, wyd. Instytut Zachodni, Poznań 1962
- Wypadki drogowe w świetle prawa karnego, wyd. PWN, Warszawa 1963
- Nie oszczędzać Polski, wyd. Iskry, Warszawa 1965
- Nieznana Norymberga, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1965
- Postęp techniczny a prawo karne, wyd. PWN, Warszawa 1966
- Ludzie i sprawy Norymbergi, wyd. Poznańskie, Poznań 1967
- Nuremberg in retrospect, Western Press Agency, 1967
- Wermacht zbrodnia i kara, wyd. MON, Warszawa 1971
- Fotografia małoobrazkowa, Poznań
- Fotografia w szkole, wyd. Wsip, Warszawa 1977
Przypisy
edytuj- ↑ Kartoteka ewidencji ludności 1870-1931 [online], e-kartoteka.net [dostęp 2018-03-15].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 10 listopada 1920 roku, s. 1168.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 931, 951.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 160, 665.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 138.
- ↑ Marcin Jurek "W polskiej Wandei. KPP w województwie poznańskim w czasach II RP" IPN 2021, ISBN978-83-8229-177-3, s. 258
- ↑ Treść. „Przegląd Policyjny”. Nr 1 (19), s. 1, 1939.
- ↑ Treść. „Przegląd Policyjny”. Nr 4 (22), s. 321, 1939.
- ↑ Marcin Jurek "W polskiej Wandei. KPP w województwie poznańskim w czasach II RP" IPN 2021, ISBN978-83-8229-177-3, s. 258
- ↑ Marcin Jurek "W polskiej Wandei. KPP w województwie poznańskim w czasach II RP" IPN 2021, ISBN978-83-8229-177-3, s. 258
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Poznaniu.
- ↑ Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa | Polski Przegląd Fotograficzny 1928.01 R.4 [online], web.archive.org, 10 maja 2019 [dostęp 2019-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-10].
- ↑ Fotoklub Polski [online], web.archive.org, 17 maja 2018 [dostęp 2019-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
- ↑ Wacław Żdżarski – Historia fotografii warszawskiej. Wydawca – Państwowe Wydawnictwo Naukowe (1974).
- ↑ Profesor Tadeusz Cyprian – fotograf [online], web.archive.org, 17 stycznia 2018 [dostęp 2019-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-17].
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 29, poz. 50 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Wydarzenia w Poznaniu w 1985 roku. Część pierwsza, [w:] Kronika Miasta Poznania, nr 3/1986, s.177, ISSN 0137-3552.
- ↑ Pierściński 2006 ↓, s. 67.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Wystawa w Starej Galerii ZPAF.
- Maciej Szwarczyk, Tadeusz Cyprian (1898–1979), [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji UMCS 1949–2009. Księga jubileuszowa z okazji sześćdziesięciolecia Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie (pod redakcją naukową Anny Przyborowskiej-Klimczak), Oficyna Wydawnicza VERBA, Lublin 2009, s. 47–57 (z fotografią).
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Paweł Pierściński: Fotografowie 1946–2006 : słownik biograficzny fotografów polskich (członków ZPAF). Warszawa: Związek Polskich Artystów Fotografików, 2006. ISBN 83-916405-8-2. OCLC 836629124.