Tańczące Diabły Bożego Ciała
Tańczące Diabły Bożego Ciała[1] – tradycyjny rytuał odbywający się podczas Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa wśród społeczności zamieszkujących środkową część wybrzeża Wenezueli.
| Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO | |
 Maska tańczącego diabła z Yare | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2012 |
W 2012 roku Tańczące diabły w obchodach Bożego Ciała w Wenezueli wpisano na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[2][3]. Nazwa wpisu w języku angielskim to Venezuela’s Dancing Devils of Corpus Christi, zaś w języku hiszpańskim – Diablos Danzantes de Venezuela[4].
Historia
edytujKorzenie rytuału Tańczących Diabłów Bożego Ciała, łączącego elementy kultury indoamerykańskiej, europejskiej i afrykańskiej, sięgają połowy XVII wieku[4]. Ze względów historycznych zwyczaj związany był z plantacjami kakaowców, kawowców, trzciny cukrowej i indygowców[4]. Do XIX wieku powstało szereg bractw kultywujących tę tradycję, z których współcześnie jedenaście nadal reprezentuje to dziedzictwo[4][1]. Są to zrzeszające w sumie ok. 5000 osób bractwa z miejscowości Cata, Cuyagua, Chuao, Ocumare de la Costa i Turiamo w stanie Aragua, San Millán i Patanemo w stanie Carabobo, Tinaquillo w stanie Cojedes, San Rafael de Orituco w stanie Guárico, San Francisco de Yare w stanie Miranda i Naiguatá w stanie Vargas[1][4]. Podstawą gospodarki społeczności tych terenów wciąż jest rybołówstwo i rolnictwo, choć na niewielką skalę rozwija się również turystyka[4].
Przebieg
edytuj
W trakcie procesji Bożego Ciała grupy zwane promeseros[1] – dzieci, młodzieży oraz dorosłych przebranych w kolorowe kostiumy oraz maski diabłów – tańczą w rytm instrumentów strunowych i perkusyjnych i cofają się przed kapłanem niosącym Najświętszy Sakrament[2][3]. Wierni, aby odpędzać złe duchy, trzymają w prawej ręce marakasy. W kulminacyjnym momencie ceremonii diabły kłaniają się przed monstrancją, co symbolizuje zwycięstwo dobra nad złem[4].
Promeseros (niegdyś jedynie mężczyźni, współcześnie również kobiety[4]) są dożywotnimi członkami bractw przechowujących pamięć o tradycji i historii przodków. Każde z nich ma swój własny wzór używanych masek, które noszone są wraz ze szkaplerzami, krzyżami oraz święconymi liśćmi palmowymi. Promeseros jako ochrony przed złymi duchami używają również dzwonków, szali oraz wstążek[2][3][4].
W każdym z bractw istnieje ustalona hierarchia. Na czele grupy stoi – w zależności od miejscowości – Capataz, Capitán albo Diablo Mayor, którego głównym zadaniem jest modlitwa o ochronę; tytuł ten może być dziedziczony lub nadawany w wyniku wyborów i jest dożywotni[4]. Podczas samej procesji wiernymi kieruje Perrero, Arriero bądź Diablo Suelto, natomiast postać Sayony (występującej podczas obchodów w San Francisco de Yare[1]) uważana jest za oblubienicę diabła bądź opiekunkę dzieci (które określa się mianem Diablitos albo Sayoncitos)[4].
Rolą kobiet jest również organizacja poszczególnych etapów obrzędu, duchowe przygotowanie dzieci do tej ceremonii, wznoszenie i przyozdabianie ołtarzy na trasie procesji oraz przygotowanie poczęstunku[2]. Wśród społeczności miast Tinaquillo oraz Naiguatá kobiety mogą także występować jako tancerki (promeseras)[4].
Rytuał charakteryzuje się inwencją twórczą i zaangażowaniem religijnym oraz promuje poczucie tożsamości społecznej i kulturowej[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Tańczące Diabły Bożego Ciała [online], Onet Podróże, 5 czerwca 2021 [dostęp 2023-07-29] (pol.).
- ↑ a b c d e Polski Komitet ds UNESCO, Wenezuela [online], UNESCO [dostęp 2023-07-29] (pol.).
- ↑ a b c UNESCO – Venezuela’s Dancing Devils of Corpus Christi [online], UNESCO [dostęp 2023-07-29] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Venezuela’s Dancing Devils of Corpus Christi – Nomination form [online], UNESCO [dostęp 2023-07-29] (ang.).