Szkolna dżungla
Szkolna dżungla (ang. Blackboard Jungle) – amerykański dramat społeczny z 1955 roku w reżyserii Richarda Brooksa. Adaptacja powieści Evana Huntera pod tym samym tytułem z 1954 roku. Był to pierwszy w historii film pełnometrażowy, którego ścieżka dźwiękowa zawierała muzykę rockową. Wykorzystany na niej utwór Rock Around the Clock przyczynił się do spopularyzowania rock and rolla[1][2].
.jpg) Plakat kinowy filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
19 marca 1955 |
| Kraj produkcji |
Stany Zjednoczone |
| Język |
angielski |
| Czas trwania |
101 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Richard Brooks |
| Główne role | |
| Muzyka |
Scott Bradley |
| Zdjęcia |
Russell Harlan |
| Scenografia |
Randall Duell |
| Montaż |
Ferris Webster |
| Produkcja |
Pandro S. Berman |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja |
MGM (kina, VHS) |
| Budżet |
1 168 000 $ |
| Przychody brutto |
8 144 000 $ |
Fabuła
edytujStany Zjednoczone lat 50. XX wieku. Początkujący nauczyciel Richard Dadier rozpoczyna pracę w publicznej szkole średniej. Jego uczniowie to zróżnicowani rasowo młodzi ludzie pochodzący z ubogich lub patologicznych rodzin. Klasa Dadiera kontrolowana jest przez grupę chuliganów pod przywództwem Artiego Westa. Dadier nie ciesząc się ich szacunkiem nie może znaleźć wspólnego języka z młodymi ludźmi. Po wielu próbach i usilnych starań, dzięki nieoczekiwanej pomocy ucznia Millera, który posiada pewien autorytet w klasie, udaje mu się nawiązać współpracę ze swoimi uczniami, a nawet poskromić Westa i jego zabijaków.
Obsada aktorska
edytuj- Glenn Ford – Richard Dadier
- Sidney Poitier – Gregory Miller
- Vic Morrow – Artie West
- Anne Francis – Anne Dadier
- Louis Calhern – Jim Murdock
- Margaret Hayes – Lois Hammond
- John Hoyt – Warneke
- Richard Kiley – Joshua Edwards
- Emile Meyer – Halloran
- Warner Anderson – dr Bradley
- Basil Ruysdael – prof. Kraal
- Rafael Campos – Pete Morales
- Paul Mazursky – Emmanuel Stoker
- Horace McMahon – śledczy
- Dan Terranova – Belazi
- Danny Dennis – De Lica
- Jamie Farr – Santini
i inni.
Produkcja
edytujFilm jest ekranizacją wczesnej powieści Evana Huntera, w której opisuje on krótki okres swojej pracy jako nauczyciela w publicznej szkole w południowym Bronxie. W przeciwieństwie jednak do bohatera filmu, Hunter szybko się rozczarował i zaledwie po dwóch miesiącach zrezygnował z pracy[3].
Początkowo film planowano nakręcić "w kolorze", jednak ostatecznie reżyser skłonił się ku wersji czarno-białej uznając, że kolor upiększy wszytko i osłabi wymowę filmu[4].
Odbiór
edytujSzkolna dżungla od momentu premiery była filmem kontrowersyjnym. W stanach Zjednoczonych otrzymała zarówno pozytywne jak i negatywne recenzje krytyków. Ogólnie podobało się aktorstwo oraz dramatyczna i kontrowersyjna tematyka filmu. Bosley Crowther na łamach The New York Times, chwaląc aktorstwo (zwłaszcza młodocianych), pisał o "żywym i przenikliwym dramacie"[5]. Negatywne recenzje (m.in. w The Washington Post) zarzucały twórcom głównie uproszczenie i sztuczność w ukazaniu problemów edukacyjnych Ameryki[6]. I jedni i drudzy na ogół dobrze wypowiadali się o grze aktorów. Film spodobał się również widzom – zyski z rozpowszechniania pokryły kilkukrotnie koszt produkcji, co było zgodne z oczekiwaniami jego producentów[4]. Według tygodnika Variety w 1954 film uplasował się na 12 miejscu pod względem przychodu (5,2 mln. dolarów) z rozpowszechniania w kinach USA i Kanady[7]. Największą popularność Szkolna dżungla zyskała jednak pośród nastoletniej widowni, na co złożyły się: rockowa ścieżka dźwiękowa i ukazana tematyka[1]. Pomimo to, władze lokalne niektórych miast (np. w Atlancie i Memphis) zakazały rozpowszechniania filmu, uznając go za "niemoralny, obsceniczny, rozwiązły, mający niekorzystny wpływ na spokój, zdrowie, moralność i porządek w mieście"[4].
Również w Europie film wzbudził niemałe kontrowersje. W Wielkiej Brytanii BBFC (British Board of Film Classification) zgodziła się na dopuszczenie filmu do dystrybucji po długich sporach z dystrybutorem. Ostatecznie film wszedł na ekrany z oznaczeniem "X" – film tylko dla dorosłych – po dokonaniu wielu cięć w oryginalnej wersji. Po premierze filmu niektórzy recenzenci uznali, że w ogóle nie powinien on był być wypuszczony na ekrany brytyjskich kin. Film miał być zaprezentowany na MFF w Wenecji. Jednak nie doszło do tego na skutek interwencji u organizatorów imprezy amerykańskiej ambasador we Włoszech. Pani Clare Boothe Luce, która uznała, że film ukazuje obraz szkolnictwa w jej kraju tendencyjnie i zbyt brutalnie zagroziła bojkotem imprezy[8]. Luce twierdziła, że gdyby wzięła udział w pokazie filmu, "dostarczyła by amunicji włoskiej propagandzie komunistycznej i antyamerykańskiej"[4].
W 2016 roku film został włączony do National Film Registry – ogłaszanej co roku listy filmów, które wpisywane są do rejestru dziedzictwa narodowego USA utworzonego przy Bibliotece Kongresu USA[9].
W rankingu popularnego, filmowego serwisu internetowego Rotten Tomatoes obraz posiada obecnie (2023) wysoką 74-procentową, pozytywną ocenę "czerwonych pomidorów"[10].
Wpływy kulturowe
edytujKrytyk filmowy Michael Baers konstatuje, że choć Szkolna dżungla nie była szczególnie mistrzowskim filmem, był to obraz wyjątkowy w swoim czasie i stał się kulturowym wyznacznikiem pod wieloma względami. Był prekursorem w temacie regularnie pokazywanym w kinie w kolejnych dziesięcioleciach, tj. resocjalizacyjnej edukacji młodocianych przestępców i trudnej młodzieży z ubogich aglomeracji miejskich (Wszystko albo nic z 1988, Młodzi gniewni z 1994). Został powszechnie zapamiętany jako pierwszy film, w którym pojawił się rockandrollowy utwór (Rock Around the Clock). Był pierwszym filmem w którym czarnoskóry aktor zagrał coś więcej niż rolę drugoplanową[11]. Reżyser Richard Brooks obsadził młodego Sidneya Poitiera w jednej z głównych ról w czasach, gdy "czarnoskórzy" nie mieli równych praw z "białymi" i zgodnie z literą prawa byli uznawani za obywateli drugiej kategorii. Obraz wywarł olbrzymi wpływ na miliony nastolatków w Stanach Zjednoczonych. Po latach Frank Zappa wspominał, że był on zauroczony filmem: "Szkolna dżungla, nawet pomijając fabułę (w której ostatecznie starsi wygrali), stanowił dziwny rodzaj "poparcia" dla sprawy nastolatków: nakręcili o nas film, więc istniejemy"[2].
| Rok | Nazwa/Wydarzenie | Nagroda/Kategoria | Nominowany | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 1956 | Oscar | Najlepszy scenariusz adaptowany | Richard Brooks | nominacja |
| Najlepsza scenografia | Cedric Gibbons, Randall Duell, Edwin B. Willis, Henry Grace | nominacja | ||
| Najlepsze zdjęcia | Russell Harlan | nominacja | ||
| Najlepszy montaż | Ferris Webster | nominacja | ||
| 1956 | Amerykańska Gildia Reżyserów Filmowych | Nagroda za najlepszą reżyserię | Richard Brooks | nominacja |
| 1956 | Amerykańska Gildia Scenarzystów Filmowych | Nagroda za najlepszy scenariusz dramatyczny | Richard Brooks | nominacja |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Lee Pfeiffer: Blackboard Jungle. [w:] Britannica [on-line]. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ a b Joe Taysom: Looking back at "Blackboard Jungle", the first-ever rock and roll movie. [w:] Far Out [on-line]. 2021-07-28. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ Evan Hunter's Success Came Out of the "Jungle". [w:] The News Tribune [newspapers.com] [on-line]. 1984-10-07. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ a b c d Blackboard Jungle (1955). [w:] AFI. Catalog [on-line]. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ Bosley Crowther: The Screen; "Blackboard Jungle"; Delinquency Shown in Powerful Film. [w:] The New York Times [on-line]. 1955-03-21. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ Richard L. Coe. "Now, We're Stuck With It". „The Washington Post”, s. H1, 1955-05-08. Washington.
- ↑ 1955's Top Film Grossers. „Variety”. Vo. 201 No 8, s. 1, 1956-01-25. Nowy Jork.
- ↑ Oficjalna strona BBFC
- ↑ Oficjalna strona Biblioteki Kongresu USA
- ↑ Blackboard Jungle. [w:] Rotten Tomatoes [on-line]. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ Michael Baers: The Blackboard Jungle. [w:] encyclopedia.com [on-line]. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ Blackboard Jungle. Awards. [w:] IMDb [on-line]. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Marian B. Michalik (oprac.): Kronika filmu. Warszawa: Wydawnictwo KRONIKA – Marian B. Michalik, 1995, s. 274. ISBN 83-86079-03-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Szkolna dżungla w bazie IMDb (ang.)
- Szkolna dżungla w bazie Filmweb