Szczeciniak chropawy
Szczeciniak chropawy (Hydnoporia corrugata (Fr.) K.H. Larss. & Spirin) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
_L%C3%A9v_725588_crop.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szczeciniak chropawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydnoporia corrugata (Fr.) K.H. Larss. & Spirin Fungal Systematics and Evolution 4: 88 (2019) | |
_L%C3%A9v_340018.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnoporia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Thelephora corrugata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2019 r. Karl-Henrik Larsson i Wjatcheslav A. Spirin[1].
Ma 14 synonimów. Niektóre z nich:
- Hymenochaete corrugata (Fr.) Lév. 1846
- Hymenochaetopsis corrugata (Fr.) S.H. He & Jiao Yang 2016
- Pseudochaete corrugata (Fr.) S.H. He & Y.C. Dai 2012[2].
Polską nazwę szczeciniak chropawy zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej miał inne nazwy: powłocznik chropawy (Franciszek Błoński 1896), szczecinkowiec pomarszczony (Barbara Gumińska i W. Wojewoda 1983)[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.
Morfologia
edytujOwocnik wieloletni, skórzasty, o grubości 0,1–0,5 mm i długości kilku cm. Brzeg ostro odgraniczony i mocno przyrośnięty do podłoża, najpierw w kolorze hymenium, później żelazistobrązowy (w dojrzałych owocnikach zwykle ciemniejszy niż powierzchnia hymenium). Powierzchnia hymenialna gładka lub niewyraźnie ziarenkowata, początkowo szara do szarawochrowej, później blado czekoladowobrązową, u dojrzałych owocników silnie promieniście popękana. Subikulum słabo widoczne, ciemnobrązowe do prawie czarnego, o grubości około 20 µm. Trama kremowa do blado ochrowej, o grubości 30–50 µm. Hymenium i subhymenium szare do jasnobrązowego, o grubości 30-40 µm, z ciemnymi, w większości osadzonymi szczecinkami[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny, chociaż wydaje się dimityczny. Strzępki z prostą przegrodą. Strzępki w szczecinkach i w sterylnych częściach starzejących się owocników, ostro-do tępo zakończone, bardzo grubościenne, brązowe, o długości do 170 × 12 µm. Strzępki szkieletowe często obecne w subikulum i najniższych partiach tramy, brązowawe do ciemnobrązowych, sporadycznie rozgałęzione i septowane, o średnicy 2–3,5 µm. Strzępki generatywne głównie o pogrubionych ścianach, w sterylnych częściach żółtawe do brązowawych, o średnicy 2–4,5 µm, nieregularnie ułożone. W warstwie subikulum i w górnej tramie blade do ciemnobrązowych, wyraźnie grubościenne, mniej więcej poziome i równolegle do podłoża. W dolnej tramie i subhymenium hszkliste do jasnobrązowych, przeważnie ułożone pionowo, o średnicy (2,1–)2,2–3,3(–3,6) µm (n = 20/1). Szczecinki w hymenium ostro do tępo zakończone, normalnie z wyraźnie poszerzoną częścią u podstawy, ciemnożelazistobrązowe, 47–73(–90) × 6,2–12,9 µm, Q = 6.82, niektóre wystające do 15–50 µm nad komórkami hymenium, związane z prostą hialinową hyfidą o średnicy 1–2,5 µm. Podstawki wąsko maczugowate, 4-zarodnikowe, 12,2–16,2 (–17,2) × (2,8–)3,0–4,1 µm (n = 20/2). Bazydiospory szeroko cylindryczne do cylindrycznych, proste do lekko zakrzywionych (4,1–)4,2–7,3(–7.8) × 1,7–2,2 µm, Q= 2,74[4].
Występowanie
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. W Europie na północy sięga po Anglię i południowe rejony Półwyspu Skandynawskiego[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 8 stanowisk (niektóre bardzo dawne), z uwagą, że gatunek ten jest zagrożony wymarciem[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny rozwijający się na martwym drewnie. Występuje na martwych pniach i gałęziach drzew i krzewów liściastych: brzoza brodawkowata, bez, lilak, rzadziej drzew iglastych (jodła pospolita). Owocniki rozwijają się od sierpnia do grudnia[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-05].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-04-05].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Hydnoporia, an older name for Pseudochaete and Hymenochaetopsis, and typification of the genus Hymenochaete (Hymenochaetales, Basidiomycota), „Fungal Systematics and Evolution” (4), 2019, s. 77–96, DOI: 10.3114/fuse.2019.04.07 [dostęp 2022-04-05].
- ↑ Miejsca występowania ozwiernika ostrorozwierkowego na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-05].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.