Strożyska
Strożyska – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn[6].
| wieś | |
 Kościół w Strożyskach, 20 czerwca 2018 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-136[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TBU |
| SIMC |
0256314[5] |
Położenie na mapie gminy Nowy Korczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
 50°20′21″N 20°45′58″E/50,339167 20,766111[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.
Położenie
edytujWieś położona jest na Ponidziu, ok. 5 km na północny zachód od Nowego Korczyna, ok. 15 km na południowy wschód od Buska-Zdroju[7][5]. Leży w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego.
W Strożyskach znajduje się skrzyżowanie dróg wojewódzkich nr 973 (Busko-Zdrój – Tarnów) i nr 771 (Strożyska – Wiślica).
Przez wieś przechodzi 
zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0256320 | Kiełbaski | część wsi |
| 0256337 | Przymiarki | przysiółek |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o Strożyskach pochodzą z XIV wieku. W 1378 r., dziedzic wsi, Michał ze Strożysk, ufundował kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Od XV wieku wieś była własnością królewską. Było tu 10 łanów kmiecych, 2 karczmy z rolą oraz 2 zagrodników z rolą. Dziesięcina snopowa i konopna o wartości grzywien oddawana była prebendzie wiślickiej. Folwark królewski płacił proboszczowi dziesięcinę o wartości 4 grzywien. Proboszczem był w tym czasie Jan Wątróbka ze Strzelcz, herbu Oksza. Według Jana Długosza znajdował się tu dom dla wikariuszy oraz szkoła.
Według rejestru poborowego powiatu wiślickiego z 1579 r. było tu 16 osad na 8 łanach. Wieś miała też wówczas 3 zagrodników z rolą, 2 komorników oraz 2 biednych.
W 1827 r. było tu 62 domy i 446 mieszkańców.
Zabytki
edytuj- gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1378 roku; rozbudowany w latach 1895–1896 w stylu neogotyckim; zniszczony w czasie działań wojennych 1944–1945, w latach powojennych odrestaurowany; nawa kościoła XIV-wieczna; prezbiterium i kaplice MB i Pana Jezusa dobudowane w XIX w. Do nawy, od strony zachodniej przylega wieża, która w przeszłości pełniła funkcje obronne (zachowane otwory strzelnicze); wewnątrz wieży znajduje się tablica erekcyjna z XIV wieku; krzyżowo-żebrowe sklepienie nawy kościoła wsparte jest na jednym, centralnie ustawionym filarze; do wnętrza świątyni wiodą ostrołukowe portale. Kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.59 z 13.01.1957 i z 22.06.1967)[8].
- figury przydrożne, najstarsza przy wyjeździe ze Strożysk do Badrzychowic pochodzi z 1696 r.
Odkrycia archeologiczne
edytujW listopadzie 2010 r., w trakcie prac budowlanych prowadzonych opodal kościoła natrafiono na ludzkie szkielety. Archeolodzy badający stanowisko wiosną 2011 r. stwierdzili, że jest to wczesnośredniowieczne cmentrzysko datowane na okres od połowy XI w. do XIV w. Na obszarze 20 arów znaleziono 80 grobów szkieletowych i ok. 450 obiektów archeologicznych, wśród nich noże żelazne, kabłączki skroniowe i dwie dziecięce ceramiczne grzechotki. W trakcie badań natrafiono też na ślady wcześniejszego osadnictwa. Odkryto jamy w ziemi, zasobowe służące do przechowywania jedzenia i ziarna oraz odpadkowe na śmieci, datowane na okres neolitu i brązu, jak również ślady osady nowożytnej z XVI i XVII w., w tym pozostałości dużego, podpiwniczonego domostwa[9].
Osoby związane ze Strożyskami
edytuj- Jan Pakosławic herbu Półkozic ze Stróżysk – rycerz i dyplomata Kazimierza Wielkiego, otrzymał od niego miasto Rzeszów, stając się protoplastą rodziny Rzeszowskich.
- Jan Francuz – polski duchowny, kapelan Wojska Polskiego, wieloletni proboszcz parafii Strożyska, działacz społeczny.
- Franciszek Szafranek – słupski pionier, organizator powojennej gospodarki i spółdzielczości. Honorowy Obywatel Miasta Słupska.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131866
- ↑ Wieś Strożyska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-19], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1211 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-31].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 3 [dostęp 2015-10-09].
- ↑ Katarzyna Rajca. Cmentarzysko w Strożyskach. „Tygodnik Ponidzia”. 21/828, s. 1,15, 24-05-2011. Busko-Zdrój: PONIDZIE PRESS. ISSN 1234-6780. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Michał Jurecki, Grzegorz Matyja, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: „Bezdroża”, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047.
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, Warszawa 1880
Linki zewnętrzne
edytuj- Stróżyska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 414.