Strażnica WOP Sobolice
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Sobolice – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną[b] na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec[c].
 Pałacyk, miejsce stacjonowania byłej strażnicy w Sobolicach (lipiec 2016) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
2005 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
20 strażnica WOP |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
4 komenda odcinka |
Strażnica Straży Granicznej w Sobolicach – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujStrażnica została sformowana w 1945 w strukturze 4 komendy odcinka Zgorzelec jako 20 strażnica WOP (Zoblitz)[2]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3]. W 1947 została przeformowania na strażnicę II kategorii – 43 wojskowych[4].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 20 strażnica OP Sobolice podporządkowana została dowódcy 18 batalionu OP, a 1 stycznia 1951 84 batalionu WOP.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[d], a strażnica WOP Sobolice I kategorii otrzymała nr 27 w skali kraju[6]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Sobolice była 27. w 8 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[7]. W 1960, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 1 i zakwalifikowana była do kategorii II w 8 Łużyckiej Brygadzie WOP[8].
W 1963 strażnica WOP Sobolice została przekazana 9 Lubuskiej Brygadzie WOP i była w strukturach 91 batalionu WOP[9]. W 1964 strażnica WOP nr 21 Sobolice uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do II kategorii[10]. W 1968 Strażnica WOP Sobolice lądowa typ. I nr 19 była w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach.
W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady[11]. W 1984 była strażnicą lądową kategorii II.
- Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Sobolicach weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej[12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Sobolicach (Strażnica SG w Sobolicach).
Strażnica SG w Sobolicach funkcjonowała do 2005. Obecnie obiekt jest własnością prywatną[13].
Ochrona granicy
edytujW 2003 strażnica ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 14945 m:
- Włącznie od znaku granicznego nr 185, wyłącznie do znaku gran. nr 228[14].
Strażnice sąsiednie
edytuj
- 19 strażnica WOP Penzig ⇔ 21 strażnica WOP Przewóz – 1946
- 19 strażnica OP Bielawa Dolna ⇔ 21 strażnica OP Przewóz – 04.09.1949
- 20a strażnica OP Toporów ⇔ 20a strażnica OP Przewóz – 05.09 1949
- 25 strażnica WOP Toporów I kat. ⇔ 1 strażnica WOP Przewóz – 1957
- 3 strażnica WOP Toporów II kat. ⇔ 21 strażnica WOP Przewóz I kat. – 01.01.1960
- 2 strażnica WOP Toporów lądowa II kat. ⇔ 18 strażnica WOP Przewóz lądowa I kat. – 01.01.1964
- Strażnica WOP Toporów ⇔ 18 strażnica WOP Przewóz lądowa typ. I – 1968
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Bielwie Dolnej ⇔ Strażnica SG w Przewozie – 16.05.1991.
Komendanci/dowódcy strażnicy
edytuj- por. Kazimierz Dobosz (do 1947)
- Mieczysław Kręglicki (01.01.1949–01.01.1950)[15]
- ppor. Stanisław Kowalczyk (od 1952)
- por. Henryk Kaczmarek (1953–1956)
- por. Edward Moraś (1956–1959)
- por. Wojciech Sobiś (1959–1963)
- por. Henryk Szczerbuk (od 1963)
- kpt. Wacław Fagas (był w 1968)
- kpt. Ryszard Chudy (21.01.1969–był w 1971)
- ppor. Piotr Zbierajewski (05.10.1972–30.04.1974)
- chor. sztab. Jerzy Graczyk p.o. (30.04.1974–03.1991).
Poniżej wykaz dowódców strażnicy podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 18.
- kpt. Henryk Szczerbuk
- kpt. Ryszard Chudy
- chor. Jerzy Graczyk.
Uwagi
edytuj- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Pełnienie służby granicznej jest wykonywaniem zadania bojowego w ochronie granicy państwowej. Służbę ochrony granicy państwowej żołnierz WOP powinien pełnić z całkowitym poświęceniem i oddaniem, nie szczędząc swych sił, wiedzy i umiejętności fachowych, a nawet życia. Granica państwa musi być ochraniana zawsze bez względu na porę, doby i warunki[1].
- ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Regulamin Służby Granicznej 1968 ↓, s. 24.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Historia Łużyckiej Brygady WOP ↓, s. 53–54.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.4.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.189.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Ostrowski 2005 ↓, s. 18.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 53.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ Anna Jackiewicz: Założenia parkowe – Sobolice, gm. Przewóz - park pałacowy. [w:] Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. lwkz.pl. [dostęp 2019-12-12]. (pol.).
- ↑ Potocka i Kowalski 2011 ↓, s. 16.
- ↑ Mieczysław Kręglicki. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. 2019. [dostęp 2020-01-19]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
- Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP
- ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
- Część I – Zasady Ogólne. Rozdział V, Obowiązki żołnierza WOP, punkt 70, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 1968, s. 24.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.