Strażnica KOP „Helenowo”
Strażnica KOP „Helenowo” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1925 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Helenowo[a] |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW 1924, w składzie 2 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 9 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic[1]. 134 strażnica KOP „Helenowo”[2] w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 2 kompanii KOP „Chominka”[3][4][5][6][7][8][9] batalionu KOP „Kleck”[10] z pułku KOP „Snów”[11]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej[12].
W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP[6]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 10 km[8].
Służba graniczna
edytujPodstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[13]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[12].
Strażnica KOP „Helenowo” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 4 kilometrów 365 metrów od słupa granicznego nr 937 do 942[6], a w 1938 pododcinek szerokości 4 kilometrów 365 metrów od słupa granicznego nr 936 do 942[8].
Wydarzenia:
- W meldunku sytuacyjnym KOP za okres od 11 do 20 listopada 1928 odnotowano: Przy słupie granicznym 946 patrol KOP zatrzymał ułana- dezertera z 25 p.uł., który usiłował przekroczyć granice do Rosji[14].
Sąsiednie strażnice:
- 133 strażnica KOP „Kuncowszczyzna” ⇔ 135 strażnica KOP „Rybna” - 1928[3], 1929[4], 1931[5], 1932[6], 1934[7], 1938[15]
Walka o strażnicę w 1939
edytujRano 17 września 1939 pogranicznicy z 17 oddziału ochrony pogranicza NKWD zaatakowali strażnicę i do 7:35 opanowali ją[16].
Uwagi
edytuj- ↑ zaścianek Helenowo, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
Przypisy
edytuj- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
- ↑ Wykaz L.dz. 1040/2Br.OP. ↓.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.
- ↑ a b Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 25/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 309.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 89.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 217.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 37/1928.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86 i 89/1938.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 101.
Bibliografia
edytuj- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/217.)
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP.