Stefan Marian Stoiński

Stefan Marian Stoiński
Data i miejsce urodzenia	29 sierpnia 1891 ; Oborniki
Data i miejsce śmierci	26 grudnia 1945 ; Bytom
Dziedzina sztuki	muzyka poważna
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Marian Stoiński (ur. 29 sierpnia 1891 w Obornikach^[1], zm. 26 grudnia 1945 w Bytomiu) – polski etnograf, dyrygent, kompozytor i pedagog.

Życiorys

Pochodził z rodziny Stanisława (zm. 1914), mistrza kołodziejskiego i kupca, założyciela i opiekuna towarzystw kulturalnych i śpiewaczych oraz amatorskich kół teatralnych w Obornikach, i Michaliny z Witkowskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Obornikach. Naukę w gimnazjum rozpoczął w Rogoźnie^[2], ukończył we Frankfurcie nad Odrą. Przez pewien czas uczył się w szkole handlowej w Bułgarii^[2]. Muzyki uczył się początkowo w Szamotułach u dyrygenta miejscowej orkiestry, następnie studiował w Konserwatorium Juliusa Sterna w Berlinie oraz prywatnie u Hugona Leichtentritta i Oscara Fleischera^[1]. W 1913 roku powraca do ziem zaboru pruskiego^[2]. Podczas I wojny światowej był muzykiem jednej z orkiestr pułku piechoty pruskiej. Po wojnie pracował w Teatrze Polskim w Poznaniu jako kierownik muzyczny^[2]. Jego istotnym sukcesem było dyrygowanie koncertem symfonicznym w Filharmonii Berlińskiej^[1]. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim 1919 r.^[2], był bliskim przyjacielem Wojciecha Korfantego^[3].

W 1922 roku zamieszkał na polskiej części Górnego Śląska. Współpracował z teatrem w Sosnowcu^[3]. Był pierwszym dyrektorem Teatru Operowego w Katowicach. W 1925 założył w tym mieście polski Instytut Muzyczny^[1]. Był także pierwszym dyrektorem utworzonej w 1932 filii tego instytutu w Bielsku-Białej. Jej tradycje kontynuuje założona w 1945 roku Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki. Założył i był pierwszym dyrygentem orkiestry symfonicznej w Bielsku-Białej. Doprowadził w maju 1934 roku do wykonania Stabat Mater Karola Szymanowskiego w Katowicach. Wydarzenie było wielkim sukcesem K.Szymanowskiego i jego muzyki. W 1937 roku otrzymał nagrodę muzyczną miasta Katowice w uznaniu zasług „położonych około kultury muzycznej Śląska na przestrzeni 15 lat”.

Tuż po zakończeniu okupacji Polski przez Niemców, przybył w marcu 1945 r. do nowopolskiego Bytomia, aby z polecenia władz wojewódzkich zorganizować tam szkołę muzyczną. Założył Konserwatorium Muzyczne^[1], które mieściło się w dawnym budynku gimnazjum (obecnie jest to Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna) i został pierwszym dyrektorem tej szkoły. Funkcję pełnił do swojej śmierci.

Tablica pamiątkowa w gmachu Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu

Portret pierwszego dyrektora Liceum Muzycznego w budynku szkoły muzycznej w Bytomiu

Komponował pieśni solowe, kantaty, oratoria oraz pieśni ludowe^[1]. Badał kulturę ludową i pieśni mieszkańców Żywiecczyzny, Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska. Był autorem prac z zakresu instrumentoznawstwa, m.in. wydanej w 1938 książki Dudy żywieckie^[3].

Był mężem Stefanii Stoińskiej.

Pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach^[3].

Grób Stefana Mariana Stoińskiego na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 11 listopada 1936^[4], pośmiertnie 18 stycznia 1946^[5])
Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[6]

Upamiętnienie

Jego imieniem zostały nazwane ulice w Poznaniu-Piątkowie, Katowicach-Ligocie, Opolu, Mysłowicach, Radzionkowie.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Śmiałek 2016 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 199.
↑ ^a ^b ^c ^d Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 200.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „Za zasługi na polu pracy zawodowej i społecznej”.
↑ M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „Za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Bibliografia

JanJ. Blitz JanJ. i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 199–200, ISBN 83-902605-1-4 .
Tomasz Śmiałek: 70 lat szkoły muzycznej w Bytomiu. Dzieje budynku szkolnego. Bytom: Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Fryderyka Chopina, 2016, s. 94. ISBN 978-83-944948-0-3.
Andrzej Linert: Bielska szkoła z długą historią. 2010-09-22. [dostęp 2010-10-13]. (pol.).
Historia Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej w Bytomiu. [dostęp 2010-10-13]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[CITEREFŚmiałek2016-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Śmiałek 2016 ↓.

[CITEREFSłownik_biograficzny_Żywiecczyzny1995199-2] Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 199.

[CITEREFSłownik_biograficzny_Żywiecczyzny1995200-3] Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 200.

[4] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „Za zasługi na polu pracy zawodowej i społecznej”.

[5] M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.

[6] M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „Za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]