Stefan Arczyński
Stefan Arczyński (ur. 31 lipca[1] 1916 w Essen, zm. 28 sierpnia 2022 we Wrocławiu[2][3]) – polski fotograf.
 Stefan Arczyński (2011) | |
| Data i miejsce urodzenia |
31 lipca 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 sierpnia 2022 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUrodzony w Niemczech w rodzinie emigrantów z Wielkopolski, syn Wiktora[5], urzędnika państwowego, działacza Związku Polaków w Niemczech i Heleny z d. Adamskiej (zm. 1918 r.).
Fotografią zainteresował się już w młodości, w szczególności fotografią sportową. Od 1934 r. uczył się zawodu, a później podjął pracę w usługowym zakładzie fotograficznym w Essen. Wykonywał zdjęcia podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 r.. W 1937 r. pracował w Mönchengladbach – w firmie, dla której wykonywał fotografie sportowe i teatralne.
Po wybuchu II wojny światowej został wcielony do Luftwaffe[6] i skierowany do Francji; tam zajmował się opracowywaniem fotografii lotniczych. Później przeniesiony do piechoty trafił na front wschodni na Ukrainie. Także i tam nie rozstawał się z aparatem fotograficznym i robił zdjęcia podczas wojny z ZSRR. Ranny pod Stalingradem, trafił do sowieckiego lazaretu i do niewoli na Łotwie. W zwolnieniu go stamtąd dopomogła działalność ojca w Związku Polaków w Niemczech[7].
W 1946 r., po przebyciu polskiego obozu przejściowego, uzyskał obywatelstwo polskie i najpierw trafił do dolnośląskiej Lubawki[1], a następnie osiedlił się w Kamiennej Górze[8][9], gdzie od 1948 r. prowadził zakład fotograficzny. W 1950 r. przeprowadził się do Wrocławia, gdzie przy ul. Łokietka otworzył fotograficzny zakład usługowy. W 1952 r. poznał Lidię Cichocką, artystkę baletu Opery Wrocławskiej, i dwa lata później wziął z nią ślub.
Uczył fotografii we Wrocławskim Towarzystwie Fotograficznym, w 1951 r. został członkiem ZPAF[10]. Jego fotografie dokumentujące odbudowę Wrocławia i Dolnego Śląska publikowane były m.in. przez wydawnictwo Ossolineum.
Wykonywał zdjęcia na okładki czasopism i do widokówek; fotografował także sztukę – balet i teatr. Przez wiele lat współpracował z reżyserem Henrykiem Tomaszewskim[11], liczne są też portrety, szczególnie żony Lidii. Dużo podróżował po świecie, obok zdjęć z różnych regionów Polski ma w swym dorobku także fotografie z licznych krajów Europy oraz m.in. z Chin, Indii, Afryki i USA.
Pochowany na Cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu[12].
Wystawy indywidualne (wybór):
- Festiwal warszawski – Warszawa; Wrocław; Katowice; Szwecja – Wrocław (1956)
- Moskwa-Leningrad – Wrocław; Chińskie Dachy – Wrocław (1959)
- Italia – Wrocław; Chicago, USA (1958–1960)
- Polska – Chicago, USA; Wystawa retrospektywna – Los Angeles, USA (1960)
- Martwe drzewa – Wrocław (1961)
- Drzewa – Wrocław; Ludzie – Wrocław (1962)
- Tak widziałem Amerykę – Wrocław (1963)
- Drzewa i ludzie – Galeria Kordegarda, Warszawa (1964)
- Drzewa – Wrocław (1971)
- Fotografia – Freital, NRD (1972)
- Dolny Śląsk – Drezno, NRD (1973)
- Dzieci na fotografiach Stefana Arczyńskiego – Muzeum Miejskie Wrocławia (2004)
- Stefan Arczyński, fotografie z lat 1940–1996 – Sokołowsko (2004)
- Wrocław dziękuje Stulatkom – Wrocław (2008)
- Ulice świata – Muzeum Miejskie Wrocławia (2010)
- Europa na fotografiach Stefana Arczyńskiego – Muzeum Miejskie Wrocławia (2011)
- Migawki sprzed półwiecza – Galeria „Wydawnictwo”, Wrocław 2012
- 100 na 100 – Muzeum Miejskie, Wrocław (2016)
- Arczyński#100. Fotografie wrocławskie – Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław (2016)
Odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (1977)[13],
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (14 lipca 2011)[14],
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (27 czerwca 2006)[14]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
- Złota Odznaka „Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego” (2016)[15],
- Odznaka Honorowa Wrocławia (2021)[16].
Nagrody
edytuj- Nagroda Artystyczna Miasta Wrocławia (1959),
- Nagroda Kulturalna Śląska – przyznana przez rząd Dolnej Saksonii (1992),
- Nagroda Wrocławia (2000).
Przypisy
edytuj- ↑ a b Małgorzata Wieliczko: Stefan Arczyński: Legenda fotografiki, legenda Wrocławia. 2019-07-24. [dostęp 2022-08-28].
- ↑ Marcin Kruk: Zmarł Stefan Arczyński. Legendarny fotograf nie tylko Wrocławia. tuwroclaw, 2022-08-28. [dostęp 2022-08-28].
- ↑ Piotr Kozłowski: Stefan Arczyński nie żyje. Nestor polskiej fotografii miał 106 lat. dziennik.pl.
- ↑ Magda Podsiadły: Stefan Arczyński dziś kończy sto lat. wyborcza.pl, 2016-07-31. [dostęp 2022-08-28].
- ↑ Ojciec Stefana został aresztowany przez gestapo i stracony w 1940 przez ścięcie toporem za działalność polonijną[4]
- ↑ Jego starszy brat Tadeusz w tym samym czasie służył w Wojsku Polskim i jako oficer brał udział w kampanii wrześniowej.
- ↑ Jego ojciec członek ZPwN, został oskarżony przez Niemców o przekazywanie informacji Polakom; skazany i stracony w 1940.
- ↑ Michał Jała, Stefan Arczyński – arcymistrz polskiej fotografii czarno-białej /1/, „Miasto Langhansa” (3), Kamienna Góra 2013, s. 2–3.
- ↑ Michał Jała, Stefan Arczyński – arcymistrz polskiej fotografii czarno-białej /3/, „Miasto Langhansa” (5), Kamienna Góra 2013, s. 5.
- ↑ Obecnie członek honorowy ZPAF Okręgu Dolnośląskiego z legitymacją nr 119.
- ↑ Stefan Arczyński o Henryku Tomaszewskim. teatry.art.pl, 2001-10-25. [dostęp 2012-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-28)].
- ↑ Stefan Arczyński [* 1916-2022]. ZPAF Oddział Dolnośląski. [dostęp 2024-01-28].
- ↑ "Chiny" w obiektywie Arczyńskiego [online], Culture.pl [dostęp 2020-02-25] (ang.).
- ↑ a b MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).
- ↑ Złota Odznaka dla Stefana Arczyńskiego [online], www.umwd.dolnyslask.pl, 18 listopada 2016 [dostęp 2020-02-25].
- ↑ Odznaka Honorowa Wrocławia - Wrocław z wdzięcznością "Wratislavia Grato Animo" [online], bip.um.wroc.pl [dostęp 2022-11-14].
Bibliografia
edytuj- Pryzmat : Pismo Informacyjne Politechniki Wrocławskiej. Styczeń 1999, nr 114 – Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa [online], dbc.wroc.pl, s. 16-17 [dostęp 2021-06-03] (pol.).
- FOTOGRAF: Stefan Arczyński, .. ... ....., Fotografia, artykuły, tutoriale, porad [online], obiektywni.com.pl [dostęp 2021-06-03].
- Moja Lidia, „Polska the Times – Gazeta Wrocławska”, 8.8.2008.
- Fotografowie 1946-2006. Słownik biograficzny fotografów polskich, Adam Sobota, Paweł Pierściński (red.), Warszawa: Związek Polskich Artystów Fotografików, 2006, ISBN 83-916405-8-2, OCLC 836629124.
- M. Palka, Wrocław utrwalony. Fotograf Stefan Arczyński, „Kwartalnik Pamięć i Przyszłość” 2012, nr 1 (15), s. 68-71.
Linki zewnętrzne
edytuj- 200 lat, Mistrzu! Stefan Arczyński świętuje 104. urodziny na portalu www.wroclaw.pl
