Solar Orbiter
Solar Orbiter – projekt badawczy Europejskiej Agencji Kosmicznej, realizowany we współpracy z NASA, w ramach którego 10 lutego 2020 w stronę Słońca została wysłana sonda kosmiczna. Sondę na orbitę okołosłoneczną wyniosła rakieta Atlas V 411, startująca z kosmodromu Cape Canaveral Air Force Station[3].
 Solar Orbiter – wizja artysty | |
| Zaangażowani | |
|---|---|
| Rakieta nośna |
Atlas V 411 |
| Miejsce startu | |
| Cel misji | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perycentrum |
0,28 au |
| Apocentrum |
1,2 au[1] |
| Nachylenie |
24° |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
10 lutego 2020 (04:03 UTC) |
| Wymiary | |
| Kształt | |
| Wymiary |
2,5 × 3,1 × 2,7 m |
| Masa całkowita |
1800 kg |
| Masa aparatury naukowej |
209[2] kg |
Cele naukowe
edytujSonda została zaprojektowana do wykonywania obserwacji Słońca z bardzo bliskiej odległości. Solar Orbiter umożliwi badania gwiazdy i jej korony, pomiary wiatru słonecznego w prawie niezakłóconym stanie[4], magnetosferę oraz słabo widoczne z Ziemi bieguny Słońca[5].
Misja ma odpowiedzieć na pytania:
- co napędza wiatr słoneczny i skąd pochodzą koronalne pola magnetyczne?
- jak zmienność struktur w koronie słonecznej wpływa na zmienność heliosfery?
- jak rozbłyski słoneczne produkują promieniowanie korpuskularne energetycznych cząstek słonecznych?
- jak działa słoneczne dynamo i jak wpływa ono na związek pomiędzy Słońcem i jego heliosferą?[6]
Solar Orbiter będzie ściśle współpracował z wystrzeloną w 2018 przez NASA sondą Parker Solar Probe. Dzięki danym z tych dwóch misji możliwe ma być uzyskanie więcej informacji niż każda z nich dostarczyłaby osobno. Informacje te mają pomóc w wyjaśnianiu zagadnień związanych z rozwojem planet, pochodzeniem życia, działaniem Układu Słonecznego, początkiem Wszechświata. Ponadto pozwolą lepiej zrozumieć genezę wiatru słonecznego czy przewidywać okresy wzmożonej aktywności Słońca z rozbłyskami, zagrażającymi elektronice i energetyce na Ziemi[7].
Instrumenty
edytuj
Solar Orbiter posiada na pokładzie 10 instrumentów pomiarowych:
- Energetic Particle Detector (EPD) – detektor cząstek energetycznych
- Extreme Ultraviolet Imager (EUI) – matryca obrazowania w głębokim ultrafiolecie
- magnetometr (MAG)
- Metis – koronograf
- Polarimetric and Helioseismic Imager (PHI) – matryca obrazowania polarymetrycznego i heliosejsmicznego
- Radio and Plasma Waves (RPW) – analizator fal radiowych i plazmowych (urządzenie do pomiarów pola elektromagnetycznego, gęstości elektronów i temperatury)
- Heliospheric Imager (SoloHI) – matryca obrazowania heliosferycznego
- Spectral Imaging of the Coronal Environment (SPICE) – aparat obrazowania spektralnego środowiska koronalnego
- X-ray Spectrometer/Telescope (STIX) – teleskop/spektroskop rentgenowski
- Solar Wind Plasma Analyser (SWA) – analizator plazmy wiatru słonecznego[2][7]
Przebieg misji
edytuj
Budowa Solar Orbiter trwała około 10 lat i kosztowała 500 mln euro[7]. Początkowo start był planowany na rok 2017, ale został kilkukrotnie przełożony. Ostatecznie sonda została wyniesiona 10 lutego 2020 o 5:03 (CET). Po 3,5 latach osiągnie peryhelium, kilkukrotnie wykorzystując asystę grawitacyjną Wenus w celu opuszczenia ekliptyki[5]. Najmniejszą odległość, na jaką sonda się zbliży do Słońca (42 miliony kilometrów) będzie osiągać co 5 miesięcy[6]. Jej orbita będzie synchroniczna z obrotem Słońca, co zapewni długie obserwacje, ukazujące w czasie rzeczywistym rozwój zjawisk słonecznych[7]. Początkowo będzie prowadzić badania z szerokości ok. 24°, aby po ok. 8 latach wznieść się na szerokość przekraczającą 30° (maks. 33°). Pozwoli to po raz pierwszy zaobserwować słoneczne bieguny z takiej pozycji (z Ziemi są widoczne pod kątem maks. 7°)[6][2]. Pierwsze, testowe dane z teleskopu STIX powinny dotrzeć na Ziemię po miesiącu od startu sondy, natomiast rutynowe badania naukowe rozpoczną się w listopadzie 2021 roku[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Solar Orbiter Summary. esa.int. [dostęp 2020-02-04]. (ang.).
- ↑ a b c Solar Orbiter factsheet. esa.int. [dostęp 2020-02-04]. (ang.).
- ↑ Anna Heiney: Solar Orbiter Embarks on Ambitious Mission to Face the Sun. nasa.gov, 2020-02-10. [dostęp 2020-02-10]. (ang.).
- ↑ Sonda Solar Orbiter podczas testów termiczno-próżniowych. esa.int, 2019-05-02. [dostęp 2020-02-08].
- ↑ a b Solar Orbiter – w poniedziałek rusza misja ESA na słoneczne bieguny. naukawpolsce.pap.pl, 2020-02-05. [dostęp 2020-02-08].
- ↑ a b c Objectives. esa.int, 2019-09-01. [dostęp 2020-02-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e Elżbieta Kuligowska: Sonda Solar Orbiter w podróży na miejsce startu. urania.edu.pl, 2019-10-20. [dostęp 2020-02-07].