Socjonika (słowo powstałe z połączenia ang. societyspołeczeństwo” i bionicsbionika”) – teoria międzyludzkich stosunków psychologicznych, rozumianych jako wymiana informacji i działań.

U jej podstaw leży przede wszystkim model funkcjonowania psychiki (zwany modelem A od nazwiska litewskiej socjolog Aušry Augustinavičiūtė – twórczyni socjoniki). Socjoniczna koncepcja działania psychiki to połączenie koncepcji przedstawionych w Typach psychologicznych Carla Gustava Junga, freudowskiej teorii świadomości, przedświadomości i nieświadomości, oraz hipotezy metabolizmu energetyczno-informacyjnego Antoniego Kępińskiego[1]. Z przyjętego modelu psychiki wynika socjoniczna klasyfikacja typów psychologicznych oraz teoria relacji między nimi[2]. Teoria powstała w latach 70. XX wieku.

Kluczowym pojęciem socjoniki jest typ informacyjnego metabolizmu (socjotyp). Jest to sposób wymiany informacji pomiędzy człowiekiem i jego otoczeniem. Jest on niezmienny, uwarunkowany genetycznie. Charakteryzuje się on specyficznym układem 8 funkcji psychicznych wzorowanych na Jungowskich, jednak zmienionych przez Augustinavičiūtė. Nazewnictwo podstawowych dychotomii jest podobne jak u Junga – wyróżnia się więc opozycje:

  • ekstratyczno-introtyczną[a]
  • intuicyjno-sensoryczną
  • logiczno-etyczną
  • racjonalistyczno-irracjonalistyczną

W 1991 założono w Kijowie Międzynarodowy Instytut Socjoniki[3].

Model A

edytuj

Elementy informacyjne

edytuj

Aušra Augustinavičiūtė stworzyła model opierający się na 8 elementach informacyjnych (nazwany na cześć twórczyni modelem A). Najczęściej oznacza się je przy pomocy symboli graficznych lub dwuliterowych skrótów. Wyróżniamy następujące elementy:

  •   Neintuicja ekstratyczna (intuicja możliwości)
  •   Niintuicja introtyczna (intuicja czasu)
  •   Sesensoryka ekstratyczna (silna wola)
  •   Sisensoryka introtyczna (sensoryka odczuć)
  •   Telogika ekstratyczna (logika biznesowa)
  •   Tilogika introtyczna (logika relacji)
  •   Feetyka ekstratyczna (etyka emocji)
  •   Fietyka introtyczna (etyka relacji)

Element informacyjny jest podstawową jednostką funkcjonalną procesu metabolizmu informacyjnego.

Funkcje

edytuj

Każdy element spełnia pewną funkcję (rolę) w procesie przemiany informacji, odmienną w przypadku każdego socjotypu. Takich funkcji jest 8 i wyróżnione są kolejno:

  1. Funkcja programowa – najsilniejsza z funkcji. Jest to pryzmat przez który patrzy się na rzeczywistość. Przez funkcję programową odbierane są informacje z otoczenia.
  2. Funkcja kreatywna – przetwarza, uzupełnia i wzbogaca informacje z funkcji programowej.
  3. Funkcja roli – stanowi dobre narzędzie w kontaktach międzyludzkich, ale na krótki czas. Rozwijana jest do tego stopnia, by w uproszczony sposób, na miarę potrzeb, wykonywać swoje zadania.
  4. Funkcja czuła, PoLR (ang.: Point or Place of Least Resistance) – najsłabsza z funkcji kręgu mentalnego. Informacje przez nią przetworzone są niepewne. Uwagi dotyczące tej funkcji są odbierane jako drażniące.
  5. Funkcja sugestywna – najsłabsza z funkcji kręgu witalnego. Podświadomie wyszukuje i odbiera informacje dotyczące swojej dziedziny, a ich brak jest negatywnie odczuwany. Jej zdolność do ewaluacji otrzymanych informacji jest bardzo niska.
  6. Funkcja aktywacyjna – informacje odbierane przy pomocy tej funkcji bywają niezrozumiałe, ale są uważane za interesujące.
  7. Funkcja ignorująca – odruchowo operuje informacjami z funkcji programowej i je uzupełnia.
  8. Funkcja demonstracyjna – odruchowo operuje informacjami z funkcji kreatywnej i uzupełnia je o odniesienia w swojej dziedzinie.
1 2
4 3
6 5
7 8

Funkcje są przedstawiane schematycznie jako układ pól ponumerowanych w charakterystyczny sposób (jak po prawej). Taka numeracja wyznacza kierunek przepływu informacji, który odbywa się w dwóch kręgach. Wyróżnia się:

  • Krąg mentalny – funkcje 1, 2, 3, 4
  • Krąg witalny – funkcje 5, 6, 7, 8

W takim układzie istnieją też układy dwóch funkcji nazywane blokami. Są to (oznaczone kolorami):

     Blok ego – funkcje silne i cenione

     Blok super-ego – funkcje słabe i niecenione

     Blok super-id – funkcje słabe i cenione

     Blok id – funkcje silne i niecenione


Socjotypy

edytuj
Skrót Pełna nazwa typu Skrót
4-literowy
Inna
nazwa typu
Alias typu
ILE intuicyjno-logiczny ekstrawertyk ENTp Wynalazca Don Kichot typ ekstratyczny, intuicyjny, logiczny, irracjonalny
SEI sensoryczno-etyczny introwertyk ISFp Mediator Dumas typ introtyczny, sensoryczny, etyczny, irracjonalny
ESE etyczno-sensoryczny ekstrawertyk ESFj Entuzjasta Hugo typ ekstratyczny, sensoryczny, etyczny, racjonalny
LII logiczno-intuicyjny introwertyk INTj Analityk Robespierre typ introtyczny, intuicyjny, logiczny, racjonalny
SLE sensoryczno-logiczny ekstrawertyk ESTp Dowódca Żukow typ ekstratyczny, sensoryczny, logiczny, irracjonalny
IEI intuicyjno-etyczny introwertyk INFp Liryk Jesienin/Bradbury typ introtyczny, intuicyjny, etyczny, irracjonalny
EIE etyczno-intuicyjny ekstrawertyk ENFj Mentor Hamlet typ ekstratyczny, intuicyjny, etyczny, racjonalny
LSI logiczno-sensoryczny introwertyk ISTj Inspektor Gorki typ introtyczny, sensoryczny, logiczny, racjonalny
SEE sensoryczno-etyczny ekstrawertyk ESFp Polityk Napoleon/Cezar typ ekstratyczny, sensoryczny, etyczny, irracjonalny
ILI intuicyjno-logiczny introwertyk INTp Krytyk Balzac typ introtyczny, intuicyjny, logiczny, irracjonalny
LIE logiczno-intuicyjny ekstrawertyk ENTj Pionier/Przedsiębiorca Jack London typ ekstratyczny, intuicyjny, logiczny, racjonalny
ESI etyczno-senoryczny introwertyk ISFj Obrońca Dreiser typ introtyczny, sensoryczny, etyczny, racjonalny
IEE intuicyjno-etyczny ekstrawertyk ENFp Psycholog Huxley/Sawyer typ ekstratyczny, intuicyjny, etyczny, irracjonalny
SLI sensoryczno-logiczny introwertyk ISTp Rzemieślnik Gabin typ introtyczny, sensoryczny, logiczny, irracjonalny
LSE logiczno-sensoryczny ekstrawertyk ESTj Dyrektor Stirlitz/Holmes typ ekstratyczny, sensoryczny, logiczny, racjonalny
EII etyczno-intuicyjny introwertyk INFj Humanista Dostojewski typ introtyczny, intuicyjny, etyczny, racjonalny

Rozmieszczenie elementów

edytuj

Po odpowiednim rozmieszczeniu symboli elementów w takich polach można otrzymać model A socjotypu. Typów powstałych przez dobór ośmiu funkcji jest 16.

   
   
   
   
ILE
   
   
   
   
SEI
   
   
   
   
ESE
   
   
   
   
LII
   
   
   
   
EIE
   
   
   
   
LSI
   
   
   
   
SLE
   
   
   
   
IEI
   
   
   
   
SEE
   
   
   
   
ILI
   
   
   
   
LIE
   
   
   
   
ESI
   
   
   
   
LSE
   
   
   
   
EII
   
   
   
   
IEE
   
   
   
   
SLI

Kwadry

edytuj

Socjotypy należą do kwadr. Jest ich cztery i do każdej należą 4 typy. Są to:

Kwadra Alfa

ENTp (ILE), ISFp (SEI), ESFj (ESE), INTj (LII)

Kwadra Beta

ESTp (SLE), INFp (IEI), ISTj (LSI), ENFj (EIE)

Kwadra Gamma

ENTj (LIE), ISFj (ESI), INTp (ILI), ESFp (SEE)

Kwadra Delta

ENFp (IEE), ISTp (SLI), ESTj (LSE), INFj (EII)

Kwadry Alfa i Gamma oraz Beta i Delta są dla siebie przeciwne, co odzwierciedla się często w postaci słabych relacji pomiędzy typami z tych kwadr.

Zobacz też

edytuj
  1. Zobacz też: ekstrawersja i introwersja.

Przypisy

edytuj
  1. G. Fink, W. Mayrhofer, Cross-cultural competence and management [online].
  2. R. Blutner, E. Hochnadel, Two qubits for C.G. Jung’s theory of personality, „Cognitive Systems Research”, 11 (3), 2010, s. 243–259.
  3. The International Institute of Socionics [online] [dostęp 2015-08-28] (ang.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj