Socjonika
Socjonika (słowo powstałe z połączenia ang. society „społeczeństwo” i bionics „bionika”) – teoria międzyludzkich stosunków psychologicznych, rozumianych jako wymiana informacji i działań.
U jej podstaw leży przede wszystkim model funkcjonowania psychiki (zwany modelem A od nazwiska litewskiej socjolog Aušry Augustinavičiūtė – twórczyni socjoniki). Socjoniczna koncepcja działania psychiki to połączenie koncepcji przedstawionych w Typach psychologicznych Carla Gustava Junga, freudowskiej teorii świadomości, przedświadomości i nieświadomości, oraz hipotezy metabolizmu energetyczno-informacyjnego Antoniego Kępińskiego[1]. Z przyjętego modelu psychiki wynika socjoniczna klasyfikacja typów psychologicznych oraz teoria relacji między nimi[2]. Teoria powstała w latach 70. XX wieku.
Kluczowym pojęciem socjoniki jest typ informacyjnego metabolizmu (socjotyp). Jest to sposób wymiany informacji pomiędzy człowiekiem i jego otoczeniem. Jest on niezmienny, uwarunkowany genetycznie. Charakteryzuje się on specyficznym układem 8 funkcji psychicznych wzorowanych na Jungowskich, jednak zmienionych przez Augustinavičiūtė. Nazewnictwo podstawowych dychotomii jest podobne jak u Junga – wyróżnia się więc opozycje:
- ekstratyczno-introtyczną[a]
- intuicyjno-sensoryczną
- logiczno-etyczną
- racjonalistyczno-irracjonalistyczną
W 1991 założono w Kijowie Międzynarodowy Instytut Socjoniki[3].
Model A
edytujElementy informacyjne
edytujAušra Augustinavičiūtė stworzyła model opierający się na 8 elementach informacyjnych (nazwany na cześć twórczyni modelem A). Najczęściej oznacza się je przy pomocy symboli graficznych lub dwuliterowych skrótów. Wyróżniamy następujące elementy:
- Ne – intuicja ekstratyczna (intuicja możliwości)
- Ni – intuicja introtyczna (intuicja czasu)
- Se – sensoryka ekstratyczna (silna wola)
- Si – sensoryka introtyczna (sensoryka odczuć)
- Te – logika ekstratyczna (logika biznesowa)
- Ti – logika introtyczna (logika relacji)
- Fe – etyka ekstratyczna (etyka emocji)
- Fi – etyka introtyczna (etyka relacji)
Element informacyjny jest podstawową jednostką funkcjonalną procesu metabolizmu informacyjnego.
Funkcje
edytujKażdy element spełnia pewną funkcję (rolę) w procesie przemiany informacji, odmienną w przypadku każdego socjotypu. Takich funkcji jest 8 i wyróżnione są kolejno:
- Funkcja programowa – najsilniejsza z funkcji. Jest to pryzmat przez który patrzy się na rzeczywistość. Przez funkcję programową odbierane są informacje z otoczenia.
- Funkcja kreatywna – przetwarza, uzupełnia i wzbogaca informacje z funkcji programowej.
- Funkcja roli – stanowi dobre narzędzie w kontaktach międzyludzkich, ale na krótki czas. Rozwijana jest do tego stopnia, by w uproszczony sposób, na miarę potrzeb, wykonywać swoje zadania.
- Funkcja czuła, PoLR (ang.: Point or Place of Least Resistance) – najsłabsza z funkcji kręgu mentalnego. Informacje przez nią przetworzone są niepewne. Uwagi dotyczące tej funkcji są odbierane jako drażniące.
- Funkcja sugestywna – najsłabsza z funkcji kręgu witalnego. Podświadomie wyszukuje i odbiera informacje dotyczące swojej dziedziny, a ich brak jest negatywnie odczuwany. Jej zdolność do ewaluacji otrzymanych informacji jest bardzo niska.
- Funkcja aktywacyjna – informacje odbierane przy pomocy tej funkcji bywają niezrozumiałe, ale są uważane za interesujące.
- Funkcja ignorująca – odruchowo operuje informacjami z funkcji programowej i je uzupełnia.
- Funkcja demonstracyjna – odruchowo operuje informacjami z funkcji kreatywnej i uzupełnia je o odniesienia w swojej dziedzinie.
1 | 2 |
---|---|
4 | 3 |
6 | 5 |
7 | 8 |
Funkcje są przedstawiane schematycznie jako układ pól ponumerowanych w charakterystyczny sposób (jak po prawej). Taka numeracja wyznacza kierunek przepływu informacji, który odbywa się w dwóch kręgach. Wyróżnia się:
- Krąg mentalny – funkcje 1, 2, 3, 4
- Krąg witalny – funkcje 5, 6, 7, 8
W takim układzie istnieją też układy dwóch funkcji nazywane blokami. Są to (oznaczone kolorami):
Blok ego – funkcje silne i cenione
Blok super-ego – funkcje słabe i niecenione
Blok super-id – funkcje słabe i cenione
Blok id – funkcje silne i niecenione
Socjotypy
edytujSkrót | Pełna nazwa typu | Skrót 4-literowy |
Inna nazwa typu |
Alias typu | |
---|---|---|---|---|---|
ILE | intuicyjno-logiczny ekstrawertyk | ENTp | Wynalazca | Don Kichot | typ ekstratyczny, intuicyjny, logiczny, irracjonalny |
SEI | sensoryczno-etyczny introwertyk | ISFp | Mediator | Dumas | typ introtyczny, sensoryczny, etyczny, irracjonalny |
ESE | etyczno-sensoryczny ekstrawertyk | ESFj | Entuzjasta | Hugo | typ ekstratyczny, sensoryczny, etyczny, racjonalny |
LII | logiczno-intuicyjny introwertyk | INTj | Analityk | Robespierre | typ introtyczny, intuicyjny, logiczny, racjonalny |
SLE | sensoryczno-logiczny ekstrawertyk | ESTp | Dowódca | Żukow | typ ekstratyczny, sensoryczny, logiczny, irracjonalny |
IEI | intuicyjno-etyczny introwertyk | INFp | Liryk | Jesienin/Bradbury | typ introtyczny, intuicyjny, etyczny, irracjonalny |
EIE | etyczno-intuicyjny ekstrawertyk | ENFj | Mentor | Hamlet | typ ekstratyczny, intuicyjny, etyczny, racjonalny |
LSI | logiczno-sensoryczny introwertyk | ISTj | Inspektor | Gorki | typ introtyczny, sensoryczny, logiczny, racjonalny |
SEE | sensoryczno-etyczny ekstrawertyk | ESFp | Polityk | Napoleon/Cezar | typ ekstratyczny, sensoryczny, etyczny, irracjonalny |
ILI | intuicyjno-logiczny introwertyk | INTp | Krytyk | Balzac | typ introtyczny, intuicyjny, logiczny, irracjonalny |
LIE | logiczno-intuicyjny ekstrawertyk | ENTj | Pionier/Przedsiębiorca | Jack London | typ ekstratyczny, intuicyjny, logiczny, racjonalny |
ESI | etyczno-senoryczny introwertyk | ISFj | Obrońca | Dreiser | typ introtyczny, sensoryczny, etyczny, racjonalny |
IEE | intuicyjno-etyczny ekstrawertyk | ENFp | Psycholog | Huxley/Sawyer | typ ekstratyczny, intuicyjny, etyczny, irracjonalny |
SLI | sensoryczno-logiczny introwertyk | ISTp | Rzemieślnik | Gabin | typ introtyczny, sensoryczny, logiczny, irracjonalny |
LSE | logiczno-sensoryczny ekstrawertyk | ESTj | Dyrektor | Stirlitz/Holmes | typ ekstratyczny, sensoryczny, logiczny, racjonalny |
EII | etyczno-intuicyjny introwertyk | INFj | Humanista | Dostojewski | typ introtyczny, intuicyjny, etyczny, racjonalny |
Rozmieszczenie elementów
edytujPo odpowiednim rozmieszczeniu symboli elementów w takich polach można otrzymać model A socjotypu. Typów powstałych przez dobór ośmiu funkcji jest 16.
|
|
|
|
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Kwadry
edytujSocjotypy należą do kwadr. Jest ich cztery i do każdej należą 4 typy. Są to:
- Kwadra Alfa
ENTp (ILE), ISFp (SEI), ESFj (ESE), INTj (LII)
- Kwadra Beta
ESTp (SLE), INFp (IEI), ISTj (LSI), ENFj (EIE)
- Kwadra Gamma
ENTj (LIE), ISFj (ESI), INTp (ILI), ESFp (SEE)
- Kwadra Delta
ENFp (IEE), ISTp (SLI), ESTj (LSE), INFj (EII)
Kwadry Alfa i Gamma oraz Beta i Delta są dla siebie przeciwne, co odzwierciedla się często w postaci słabych relacji pomiędzy typami z tych kwadr.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Zobacz też: ekstrawersja i introwersja.
Przypisy
edytuj- ↑ G. Fink , W. Mayrhofer , Cross-cultural competence and management [online] .
- ↑ R. Blutner , E. Hochnadel , Two qubits for C.G. Jung’s theory of personality, „Cognitive Systems Research”, 11 (3), 2010, s. 243–259 .
- ↑ The International Institute of Socionics [online] [dostęp 2015-08-28] (ang.).