Skalnica śnieżna

Skalnica śnieżna
	; Skalnica śnieżna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	skalnicowate
Rodzaj	Micranthes
Gatunek	skalnica śnieżna
	Nazwa systematyczna
	Micranthes nivalis (L.) Small; N.L.Britton & al. (eds.), N. Amer. Fl. 22: 136 (1905)
Synonimy
	Dermasea nivalis (L.) Haw.; Micranthes kumlienii Small; Robertsonia nivalis (L.) Link; Saxifraga kumlienii (Small) Fedde; Saxifraga longiscapa D.Don; Saxifraga nigricans Willd. ex Sternb.; Saxifraga nivalis L.; Saxifraga nivalis var. genuina Abrom.; Saxifraga obtusa Nasarow; Saxifraga primulifolia Willd. ex Sternb.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skalnica śnieżna^[4] (Micranthes nivalis (L.) Small) – gatunek rośliny z rodziny skalnicowatych. Występuje w północnej części Eurazji i Ameryki Północnej^[3] – pod względem rozmieszczenia ogólnego reprezentuje element arktyczny. Izolowane stanowisko wysunięte na południe znajduje się w Małym Śnieżnym Kotle w Karkonoszach. W Polsce jest reliktem glacjalnym, który w okresie zlodowacenia przywędrował z północy.

Polska zwyczajowa nazwa rodzajowa wynika z klasyfikacji tego gatunku tradycyjnie do rodzaju skalnica Saxifraga, z którym rośliny z rodzaju Micranthes okazały się odlegle spokrewnione^[5]^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina darniowa, skalna, jej pędy tworzą skupienia.
Łodyga: Ze zwartej poduszki liści wyrastają do góry nieulistnione pojedyncze, owłosione łodygi kwiatowe. Osiągają wysokość do 15 cm.
Liście: Żywozielone, krótkoogonkowe, gęsto osadzone wyrastają okółkowo tuż przy ziemi, tworząc poduszkę. Są one dość grube, mięsiste, łopatowate, zwężające się ku nasadzie. Cechą charakterystyczną jest falisto wcięty brzeg blaszki. Pod żywymi listkami zwykle jest podściółka z listków uschniętych.
Kwiaty: Pędy kwiatowe wyrastają wyłącznie z kątów liści. Na ich wierzchołkach wyrasta kilka niepozornych białych kwiatków zebranych w główki.
Owoc: Torebka pękająca na szczycie. Roślina wytwarza również rozmnóżki.
Gatunki podobne: Skalnica jastrzębcowata (Micranthes hieraciifolia). Zaobserwowano występowanie pośrednich form między tymi gatunkami^[7].

Biologia i ekologia

Bylina. Roślina arktyczna i górska, chamefit występujący na wysokogórskich skalnych półkach bazaltowych. W Karkonoszach występuje w piętrze subalpejskim.

Zagrożenia

Informacje o stopniu zagrożenia w Polsce na podstawie:

Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – gatunek krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia CR)^[8]^[9].
Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) – gatunek wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)^[10]; 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Micranthes nivalis (L.) Small, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-23] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 161, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Luc Brouillet, Patrick E. Elvander: Micranthes Haworth. [w:] Flora of North America [on-line]. [dostęp 2023-01-23].
↑ NataliaN. Tkach NataliaN., MartinM. Röser MartinM., Matthias H.M.H. Hoffmann Matthias H.M.H., Molecular phylogenetics, character evolution and systematics of the genus Micranthes (Saxifragaceae), „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (1), 2015, s. 47–66, DOI: 10.1111/boj.12272 [dostęp 2023-01-22] .
↑ Flora of the Canadian Arctic Archipelago. [dostęp 2017-01-10].
↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[powo-3] Micranthes nivalis (L.) Small, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-23] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 161, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[america-5] Luc Brouillet, Patrick E. Elvander: Micranthes Haworth. [w:] Flora of North America [on-line]. [dostęp 2023-01-23].

[tkach-6] NataliaN. Tkach NataliaN., MartinM. Röser MartinM., Matthias H.M.H. Hoffmann Matthias H.M.H., Molecular phylogenetics, character evolution and systematics of the genus Micranthes (Saxifragaceae), „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (1), 2015, s. 47–66, DOI: 10.1111/boj.12272 [dostęp 2023-01-22] .

[arctic-7] Flora of the Canadian Arctic Archipelago. [dostęp 2017-01-10].

[8] K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[10] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[4]

[3]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]