Sierakowo (powiat rawicki)
Sierakowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie rawickim, w gminie Rawicz.
| wieś | |
 Gimnazjum w Sierakowie im. Adama Olbrachta Przyjmy-Przyjemskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-900[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PRA |
| SIMC |
0375852 |
Położenie na mapie gminy Rawicz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rawickiego  | |
 51°37′09″N 16°50′57″E/51,619167 16,849167[1]
| |
Historia
edytujWieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie z 1240 jako Sirakowo, 1310 Siracow, 1404 Schzyrakow, 1407 Syracowo, 1419 Syrakowo, 1420 Siracowo, 1429 Szyracowo, 1459 Sirakowo, 1471 Sziracowo, 1487 Szyrakowo, 1530 Schyrakowo, 1563 Szyrakow[3].
W 1310 książę głogowski i wielkopolski Henryk III głogowski ustanowił w Poniecu dystrykt prowincjonalny, w którego granicach znalazło się m.in. Sierakowo. W 1487 miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Łaszczyn[3].
Wieś była własnością szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Sierakowskich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Chojeńskich, Górków herbu Łodzia, Konarzewskich. W 1377 odnotowano braci Tomasza i Chwała Sierakowskich, świadków na dokumencie wojewdy kaliskiego i starosty generalnego Wielkopolski Sędziwoja Pałuka z Szubina. W 1407 Dorota z Sierakowa była w sporze sądowym z Mikołajem Osieckim o 1/4 dziedziny Sierakowo. W latach 1428–1432 majętności we wsi posiadał podsędek poznański Stanisław z Szurkowa. W latach 1436–1459 właścicielem we wsi był Jerzy Chojeński. W 1436 woźny sądowy zapowiedział drogi, łąki, pastwiska płone, miejsca polowań oraz wszelkie pożytki dziedzin Sierakowo, Szymanowo i Chojno jako własność Jerzego Chojeńskiego. W 1505 Zygmunt, Anna i Jadwiga, brat i siostry rodzone, dziedzice w Kawczu, w towarzystwie stryja Wawrzyńca Kawieckiego oraz wuja Jana Chojeńskiego sprzedali z zastrzeżeniem prawa wykupu Bartłomiejowi Konarzewskiemu swoją część w Sierakowie za 85 florenów węgierskich, a nabywca zapisał swojej żonie Dorocie na połowie swej części w Konarzewie i Sierakowie po 100 florenów węgierskich posagu oraz wiana[3].
W 1498 Dorota Kawiecka, wdowa po Janie Kawieckim, wysyłała ze swej oprawy wdowiej w Kawczu i Sierakowie łucznika na wyprawę wojenną przeciw Turcji w czasie wojny polsko-tureckiej. Natomiast Mikołaj Osiecki z Osieka, Jan Januszewski, Katarzyna Karczewska i Małgorzata Szymanowska z dóbr po ojcu, tj. z części wsi Szymanowo, Sieraków i Konarzewo, wysłali w swoim zastępstwie na tę wyprawę wojenną swojego domownika w poczcie rycerskim szlachcica Mikołaja Szurkowskiego[3][4].
Miejscowość odnotowują także historyczne rejesty podatkowe. W 1510 w Sierakowie było 13 łanów osiadłych, 6 łanów opuszczonych oraz 3 łany sołeckie. Dwie części Sierakowa należały do starosty generalnego Wielkopolski Łukasza z Górki, który posiadał 10 łanów osiadłych, a jedna część do Bartosza Konarzewskiego – 3 łany osiadłe. W całej wsi było 6 łanów opuszczonych. wiardunki dziesiętne płacono plebanowi w Nieparcie po 9 groszy z łana natomiast z folwarków obu dziedziców płacono dziesięcinę plebanowi w Łaszczynie. Do obu dziedziców należało sołectwo, z czego 1/3, czyli jeden łan, posiadał Konarzewski. W 1530 miał miejsce pobór podatków z Sierakowa od 3 łanów. W 1563 odnotowano pobór z części należącej do Górków od 1,5 łana oraz od karczmarza warzącego piwo za rok 1562 w wysokości florena 20 groszy. Spaleniu uległo 9 łanów. Z części Stanisława Konarzewskiego pobór odbył się od 3 i 1/4 łana. W 1566 pobrano podatki z części Stanisława Konarzewskiego od 2,5 łana oraz od jednego rzemieślnika. Z części Andrzeja z Górki natomiast pobrano podatki od 7,5 łana, karczmy warzącej piwo, od 6 zagrodnika. W 1581 pobór miał miejsce z części kasztelana międzyrzeckiego Andrzeja z Górki od 7,5 łana, 6 zagrodników, 5 komorników, od owczarza wypasającego 25 owiec. Z części Melchiora Konarzewskiego pobrano od 2,5 łana. W 1583 płatnikami poboru z Sierakowa byli Andrzej z Górki oraz Melchior Konarzewski[3].
Miejscowość leżała przy granicy Wielkopolski z Dolnym Śląskiem. W 1531 wieś odnotowano przy wytyczaniu granicy pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego a księstwem śląskim. Biegła ona w tym rejonie pomiędzy wsią Sierakowo położonej w Polsce a opustoszałą wsią Laskowo w księstwie przez środek spornego obszaru ciągnącego się od wskazanego przez poddanych pana Henryka Kurzbacha miejsca zwanego Kzigh leżącego przy drodze z Sierakowa do Wąsosza, aż do naciosów granicznych od strony wsi Sierakowo wskazanych przez poddanych kasztelana poznańskiego i starosty generalnego Wielkopolski Łukasza z Górki. Ustalono, że teren sporny miał być podzielony po połowie, którą wyznaczyć miał kopiec ścienny. Od niego granica biegła do łąki Dębno, która stanowiła koniec granicy między Sierakowem i Laskowem, a początek granicy między Korzeńskiem w księstwie, a Szymanowem w Królestwie Polskim[3].
Część wsi szlacheckiej, własność kasztelana międzyrzeckiego Andrzeja Górki, około 1580 roku leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5]. W 1592 po bezpotomnej śmierci ostatniego z Górków, wojewody poznańskiego Stanisława Górki, jego dobra przeszły na jego siostrzeńców Czarnkowskich[3].
W 1632 na gruntach wsi Sierakowo kasztelan gnieźnieński Adam Wojciech Przyjemski założył miasto Rawicz[3].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Sierakowo należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej[6]. Sierakowo należało do okręgu sarnowskiego tego powiatu i stanowiło siedzibę majątku, którego właścicielem był wówczas (1846) von Motz[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Sierakowo liczyło 695 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 85 dymów (domostw)[6].
W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Sierakowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
W miejscowości znajduje się Sala Królestwa Świadków Jehowy[7].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 122393
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1166 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h Jurek 2005 ↓, s. 407–410.
- ↑ Chmielewski 1988 ↓, s. 145–149.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 251.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 228.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-06].
Bibliografia
edytuj- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R–S), zesz. 2, hasło „Sierakowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 407–410.
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Kawcze”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 145–149.