Siedem Sióstr (Moskwa)

Siedem Sióstr, Siedem Sióstr Stalina – grupa siedmiu wieżowców w Moskwie zaprojektowanych w stylu socrealizmu i wybudowanych w latach 1947–1953.

Siedem (Osiem) Sióstr na znaczkach z 1950

Nigdy nie ukończony Administracyjny budynek w Zarjadje (ósma siostra)

Historia i charakterystyka stylu

Pierwszym budynkiem zaliczanym do tzw. „Wieżowców Stalina”^[1] (сталинские высотки) miał być Pałac Rad – imponujący gmach Rady Najwyższej ZSRR o łącznej wysokości 495 metrów, nie został on jednak ukończony.

Pomysłodawcą budowy w stolicy Związku Radzieckiego wieżowców łączących w sobie tradycyjną rosyjską architekturę ze wzorcami zaczerpniętymi od amerykańskich drapaczy chmur (głównie neogotyckich oraz w stylu art déco – np. Empire State Building) był Józef Stalin. 13 stycznia 1947 Rada Ministrów ZSRR przyjęła dekret o budowie w Moskwie ośmiu wieżowców upamiętniających obchodzone w tym roku 800-lecie powstania miasta (ostatecznie ukończono i oddano do użytku tylko siedem^[2]). Wieżowce wpisują się w nurt socrealizmu. Ich charakterystyczną cechą jest poziomowana sylwetka, masywna u podstawy i zwężająca się kolejnymi partiami aż do smukłej iglicy, często zwieńczonej symbolem radzieckiej gwiazdy. Budynki zawierają elementy inspirowane rosyjskim barokiem lub angielskim neogotykiem. Po oddaniu do użytku siedmiu z ośmiu planowanych wieżowców dwa przeznaczono do celów administracyjnych (gmach Uniwersytetu Moskiewskiego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR^[3]), dwa uczyniono hotelami (Leningradskaja i Ukraina), a trzy domami mieszkalnymi (na placu Kudryńskim, na placu Czerwonej Bramy i na Wybrzeżu Kotielniczeskim)^[4].

W tym samym stylu zbudowano moskiewski Hotel Pekin oraz wieżowce w innych radzieckich miastach (Ryga i Kijów), wzniesiono je także w kilku miastach państw bloku wschodniego. Najwyższym z zagranicznych bliźniaczych budynków „Siedmiu Sióstr” jest warszawski Pałac Kultury i Nauki, gdzie do standardowego schematu dodano dekoracje zaczerpnięte z polskiego historyzmu (wykorzystano także część projektu nieukończonej „ósmej siostry” z Moskwy). Pałac przypomina także Wieżę Niepodległości – niezrealizowany projekt Juliusza Nagórskiego z 1934, brak jednak danych pozwalających stwierdzić wzorowanie się architektów na przedwojennym pomyśle^[5]^[6]. Również w Berlinie miał powstać podobny budynek na miejscu tamtejszego zamku, jednak pomysłu nie zrealizowano.

Położenie w Moskwie

Rozmieszczenie stalinowskich wieżowców w Moskwie. Liczby objaśniono w spisie obok, przy czym 5 i 6 nie zbudowano (5 – planowany Pałac Rad)

W skład zespołu wchodzą [numery odnoszą się do mapki po prawej]:

[1] gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa
[2] Hotel Ukraina
[3] Dom na placu Kudryńskim
[4] gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej
[5] Pałac Rad – niewybudowany
[6] Administracyjny budynek w Zarjadje – niewybudowany
[7] Hotel Leningradskaja
[8] Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy
[9] Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim

Siedem Sióstr


Nazwa	Nazwa oryginalna	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
Gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego	Главное здание Московского государственного университета	240 m	36^[7]	Uniwiersitiet	1953
Hotel Ukraina	Гостиница «Украина»	206 m	29	Kijewskaja	1955
Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim	Жилой дом на Котельнической набережной	176 m	26	Taganskaja	1952
Gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych FR	Здание Министерства иностранных дел РФ	172 m	27	Smolenskaja	1953
Dom na placu Kudryńskim	Жилой дом на Кудринской площади	160 m	22	Krasnopriesnienskaja	1954
Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy	Высотное здание на площади Красных Ворот	138 m	21	Krasnyje worota	1953
Hotel Leningradskaja	Гости́ница «Ленингра́дская»	136 m	17	Komsomolskaja	1953

Projekty niezrealizowane

Pałac Rad

Przedstawiony graficznie projekt Pałacu Rad

Osobny artykuł: Pałac Rad.

Pomysłodawcą budowy Pałacu Rad, miejsca zjazdów delegatów ze wszystkich republik związkowych ZSRR był Siergiej Kirow, I Sekretarz KC Kompartii Azerbejdżanu. W 1931, sześć lat po rzuceniu pomysłu przez Kirowa, władze Związku Radzieckiego zdecydowały, że pałac stanie w Moskwie, w miejscu Soboru Chrystusa Zbawiciela, który specjalnie wyburzono. Ostatecznie przyjęto projekt Borisa Iofana, Władimira Szczuko i Władimira Gelfrejcha zakładający budowę pałacu w stylu socrealistycznym. Budynek miał łącznie liczyć 415 metrów wysokości i 100 pięter, miał wówczas stać się największym budynkiem na świecie. Na jego szczycie stanąć miał osiemdziesięciometrowy pomnik Włodzimierza Lenina^[8].

Budowę Pałacu Rad rozpoczęto w 1937. Zdołano jedynie postawić fundamenty, dalsze prace przerwał wybuch wojny radziecko-niemieckiej. Rozebrano stalową konstrukcję budynku wykorzystaną do budowy fortyfikacji pod Moskwą. Po zakończeniu wojny nigdy nie wznowiono budowy pałacu wykorzystując w 1958 jego fundamenty do stworzenia Basenu Moskwa (ukończony w 1960), rok wcześniej przemianowano stację metra Dworiec Sowietow na Kropotkinskaja. Basen został zniszczony w 1994 w związku z podjętą w 1990 decyzją o odbudowie soboru (zakończona w roku 2000)^[9].

Administracyjny budynek w Zarjadje

Administracyjny budynek w Zarjadje na radzieckim znaczku z 1950

Administracyjny budynek w Zarjadje miał być „ósmą siostrą” wybudowaną zgodnie z projektem Dmitrija Czeczulina, w której urzędować miało Ministerstwa Ciężkiej Inżynierii Mechanicznej. Zgodnie z projektem „ósma siostra” liczyć miała 275 metrów wysokości i 37 pięter, zakończenie prac przewidziano na rok 1954. Byłby więc to najwyższy z moskiewskich wieżowców Józefa Stalina. Budowa Administracyjnego budynku w Zarjadje ruszyła z opóźnieniem w stosunku do pozostałych drapaczy chmur, przebiegała także dużo wolniej niż planowano, czego powodem były warunki hydrogeologiczne, a także konieczność przygotowania ogromnego placu budowy. Do wiosny 1953 ukończono jedynie fundamenty^[10]^[11].

W 1954 budowa została zawieszona przez rząd ZSRR czego powodem miał być brak poparcia Czeczulina dla działań Nikity Chruszczowa potępiających „ekscesy architektoniczne”. Z tego powodu powstała dotąd część konstrukcji została zdemontowana i przeznaczona do budowy innych obiektów. Na jego miejscu zgodnie z wolą Chruszczowa wybudowano Hotel Rossija zapisany do Księgi rekordów Guinnessa^[12]^[13].

Część projektu wdrożono do wciąż powstającego Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie przez co budowla jest często nazywana „ósmą siostrą”. Określenie to stosuje się także wobec Pałacu Triumfu w Moskwie, budowlę wzorowaną na stylu wieżowców stalinowskich^[14].

Budynki bliźniacze


Państwo i miasto	Nazwa	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
Polska, Warszawa	Pałac Kultury i Nauki	237 m	42	Centrum	1955
Chiny, Szanghaj	Shanghai Exhibition Center	110 m	17	Jing'an Temple	1959
Łotwa, Ryga	Wieżowiec Akademii Nauk Łotwy	108 m	21	brak	1955
Rumunia, Bukareszt	Casa Presei Libere	104 m	15	M6 Piata Presei Libere	1957^[15]
Czechy, Praga	Hotel International Prague	88 m	16	Dejvická	1954
Ukraina, Kijów	Dom przy ulicy Chreszczatyk 25	85 m	14	Chreszczatyk	1954
Ukraina, Kijów	Hotel Ukraina	66 m	14^[16]		1961
Bułgaria, Sofia	Largo	40 m	10	Serdica	1955

Odrodzenie stylu


Państwo i miasto	Nazwa	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
Rosja, Moskwa	Pałac Triumfu	264 m	57	Sokoł	2005
Rosja, Moskwa	Edelweiss	176 m	43	Sławianskij Bulwar	2003
Kazachstan, Astana	Triumf Nur-Sułtan	142 m	39		2006
Rumunia, Bukareszt	Pałac Parlamentu	86 m	16	M1 et M3 Izvor	1989