Siamang wielki

Siamang wielki
	Symphalangus syndactylus
	(Raffles, 1821)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	Symphalangus; Gloger, 1841
Gatunek	siamang wielki
Synonimy
	Rodzaju: Siamanga J.E. Gray, 1843; Gatunku: Simia gibbon C. Miller, 1779; Simia syndactyla Raffles, 1821; Symphalangus syndactylus continentis O. Thomas, 1908; Siamanga syndactylus volzi Pohl, 1911; Symphalangus syndactylus subfossilis Hooijer, 1960;
	Rodzaju: Siamanga J.E. Gray, 1843; Gatunku: Simia gibbon C. Miller, 1779; Simia syndactyla Raffles, 1821; Symphalangus syndactylus continentis O. Thomas, 1908; Siamanga syndactylus volzi Pohl, 1911; Symphalangus syndactylus subfossilis Hooijer, 1960;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siamang wielki^[10], siamang^[11] (Symphalangus syndactylus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae), największy i najsilniejszy przedstawiciel gibbonów. Dorodny samiec może ważyć prawie 13 kg przy blisko 1 metrze wysokości.

Zasięg występowania

Siamang wielki występuje w półwyspowej części południowej Tajlandii (tylko na niewielkim obszarze na granicy z Malezją), w północno-zachodniej i środkowej części Półwyspu Malajskiego (w większości zasięg ograniczony do obszarów górskich na zachodzie, na południe od rzeki Perak i na północ od rzeki Muar oraz jezioro Bera w poprzek do rzeki Pahang) i zachodniej Sumatrze, gdzie ich zasięg ograniczony jest do gór Barisan; być może dawniej występował na wyspie Bangka^[12].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1821 roku brytyjski zoolog Thomas Stamford Raffles nadając mu nazwę Simia syndactyla^[5]. Holotyp pochodził z Bengkeulen, w zachodniej Sumatrze, w Indonezji^[13]. Jedyny przedstawiciel rodzaju siamang^[10] (Symphalangus) który opisał w 1841 niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger^[2].

Niektórzy autorzy uznają populacje kontynentalne i sumatrzańskie za dwa odrębne podgatunki, odpowiednio continentis i syndactylus^[14]^[12]. S. syndactylus jest sympatryczny z Hylobates lar na półwyspowej części Tajlandii i Malezji i północnej Sumatrze oraz z H. agilis w północnej Sumatrze^[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[12].

Etymologia

Symphalangus: gr. συν sun, συμ sum „razem”; φαλαγξ phalanx, φαλαγγος phalangos „paliczek”^[15].
Siamanga: rodzima malajska nazwa samang lub siamang dla siamanga^[16].
syndactylus: gr. συν sun, συμ sum „razem”; δακτυλος daktulos „palec”^[17].

Morfologia

Ciało pokryte jest czarnym futrem, brwi są rude. Worek krtaniowy jest nieowłosiony i rozdyma się przy wydawaniu dźwięków do rozmiarów większych od głowy zwierzęcia. Długość ciała siamanga wynosi 75–90 cm^[14]. Rozpiętość przednich kończyn ponad dwukrotnie przekracza długość ciała. Masa ciała samic 9,1–11,5 kg, samców 10,5–12,7 kg^[14].

Ekologia

Odżywianie: Głównym składnikiem diety są owoce (przede wszystkim owoce fikusów) jak również: jaja ptasie, owady, rzadko małe ptaki. Żerowisko jednej grupy zajmuje nawet 40 ha, ale przeważnie osobniki nie muszą przemierzać dużych odległości w poszukiwaniu pożywienia.

Rozród: Ciąża trwa od 200 do 212 dni, po czym samica rodzi jedno młode. Młode po osiągnięciu dojrzałości płciowej (w wieku 8-10 lat), zostają usunięte poza grupę rodzinną i żyją samotnie, aż do utworzenia własnej rodziny.

Zachowanie: Podobnie jak inne gibbony, siamang żyje w monogamicznych grupach rodzinnych. Każda rodzina zajmuje ściśle określone terytorium, którego zajadle broni przed intruzami. Siamangi nie budują na drzewach żadnych gniazd ani lęgowisk, lecz nocują na gałęziach drzew. Prowadzą nadrzewny tryb życia, lecz gdy siamang znajdzie się na ziemi chodzi na dwóch nogach. Siamangi mają silnie rozwinięty system komunikacji głosowej. Pary siamangów często śpiewają w duecie sygnalizując swoją obecność na zajmowanym terytorium^[18].

głos siamanga wielkiego

Ochrona

Siamang wielki jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (Załącznik I)^[19].

Przypisy

↑ Symphalangus syndactylus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 34. (niem.).
↑ J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 43. London: G. Woodfall and Son, Angel Court, Skinner Street, 1841, s. 54. (ang.).
↑ Ch. Miller. An Account of the Island of Sumatra. „Philosophical transactions of the Royal Society of London”. 68 (1), s. 170, 1779. (ang.).
↑ ^a ^b T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 241, 1821. (ang.).
↑ O. Thomas. On mammals from the Malay Peninsula and Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 2, s. 301, 1908. (ang.).
↑ L. Pohl. Eine Höhenvarietät von Siamanga syndactylus Desm. „Zoologischer Anzeiger”. 38 (2), s. 53, 1911. (niem.).
↑ D.A. Hooijer. Quaternary gibbons from the Malay Archipelago. „Zoologische Verhandelingen”. 46 (1), s. 34, 1960. (ang.).
↑ Symphalangus syndactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 328, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Symphalangus syndactylus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
↑ ^a ^b ^c D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 791. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 655.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 630.
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ T. Geissmann: Duet songs of the siamang, Hylobates syndactylus. 2000. [dostęp 2009-01-04]. (ang.).
↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
A. Eastridge: Symphalangus syndactylus. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2009-01-04]. (ang.).
W. Serafiński, E. Wielgus-Serafińska: Ssaki. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

[itis-1] Symphalangus syndactylus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gloger-2] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 34. (niem.).

[Gray-3] J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 43. London: G. Woodfall and Son, Angel Court, Skinner Street, 1841, s. 54. (ang.).

[Miller-4] Ch. Miller. An Account of the Island of Sumatra. „Philosophical transactions of the Royal Society of London”. 68 (1), s. 170, 1779. (ang.).

[Raffles-5] T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 241, 1821. (ang.).

[Thomas-6] O. Thomas. On mammals from the Malay Peninsula and Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 2, s. 301, 1908. (ang.).

[Pohl-7] L. Pohl. Eine Höhenvarietät von Siamanga syndactylus Desm. „Zoologischer Anzeiger”. 38 (2), s. 53, 1911. (niem.).

[Hooijer-8] D.A. Hooijer. Quaternary gibbons from the Malay Archipelago. „Zoologische Verhandelingen”. 46 (1), s. 34, 1960. (ang.).

[iucn-9] Symphalangus syndactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-11] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 328, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Symphalangus syndactylus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].

[Chivers&inni-14] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 791. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792402_655]-15] Palmer 1904 ↓, s. 655.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792377_630]-16] Palmer 1904 ↓, s. 630.

[Jobling-17] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[18] T. Geissmann: Duet songs of the siamang, Hylobates syndactylus. 2000. [dostęp 2009-01-04]. (ang.).

[CITES-19] CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

[10]

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]