Sewell (Chile)

Miasto górnicze Sewell^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Widok ogólny miasta Sewell w 2008 roku
Państwo	Chile
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II
Numer ref.	1214
Region	Ameryka Łacińska i Karaiby
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2006; na 30. sesji
	Położenie na mapie Chile Miasto górnicze Sewell
	34°05′05,8″S 70°23′00,2″W/-34,084944 -70,383389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Sewell – opuszczone miasto górnicze położone na wysokości ok. 2000–2200 m n.p.m. w Andach, w środkowym Chile, w regionie O’Higgins, 60 km na wschód od miasta Rancagua i 85 km na południe od stolicy kraju, Santiago.

Miasto zostało założone w 1905 roku przez spółkę Braden Copper(inne języki) dla pracowników podziemnej kopalni miedzi El Teniente(inne języki)^[1]^[2]. Zbudowano je na stromym górskim zboczu, wokół centralnie położonych szerokich schodów prowadzących od stacji kolejowej. Wzdłuż nich położone są miejskie place o nieregularnych kształtach oraz odchodzą ścieżki do mniejszych placyków i innych schodów łączących różne poziomy miasta^[1]. Zabudowa jest głównie drewniana, wzniesiona według XIX-wiecznego modelu amerykańskiego domu oraz w stylu inspirowanym modernizmem, a budynki pomalowane są w żywych barwach (niebieskiej, czerwonej, żółtej i zielonej)^[1].

W szczytowym okresie Sewell liczyło nawet 15 000 mieszkańców, jednak w latach 70. XX wieku zostało niemal zupełnie opuszczone^[2]. W 2006 roku miasto wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[1]^[2].

Historia

Sewell ok. 1920 roku

Miasto górnicze Sewell powstało na początku XX wieku, kiedy to rząd chilijski wyraził zgodę na eksploatację znajdujących się w Andach bogatych złóż miedzi, jednych z największych na świecie^[2]. Koncesję otrzymała firma amerykańskiego inżyniera górnictwa, Williama Bradena. W ramach przedsięwzięcia wkrótce powstały zakłady przeróbcze oraz wybudowano drogi i linię kolejową łączące kopalnię El Teniente(inne języki) z miastem Rancagua^[3]^[2]. Wzniesiono domy mieszkalne dla chilijskich robotników i amerykańskich właścicieli, a także budynki użyteczności publicznej (jak np. szpital) oraz handlowo-usługowe (w tym kino)^[3].

W latach 60. XX wieku państwo stało się głównym akcjonariuszem kopalni, a miasto przeżyło szczyt swojego rozwoju – liczyło 15 000 mieszkańców w 1968 roku^[2]. Po okresie prosperity, w wyniku decyzji o przesiedleniu pracowników do Rancagui oraz po przeprowadzonej w 1971 roku nacjonalizacji zakładu, miasto zaczęło się wyludniać, aż w końcu zostało zupełnie opuszczone^[3]^[2]. Ochronę i konserwację Sewell rozpoczęto w latach 90. XX wieku^[2]. Miasto pozostaje własnością oddziału „El Teniente” państwowego przedsiębiorstwa Codelco(inne języki) (hiszp. Corporación Nacional del Cobre de Chile) zajmującego się górnictwem rud miedzi w Chile. W 2006 roku powołana została Fundación Sewell („Fundacja Sewell”) odpowiedzialna za zarządzanie, ochronę i promocję miasta górniczego Sewell^[2].

Charakterystyka

Centralne schody i fragment zabudowań Sewell (2012)

Obszar miasta wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO ma powierzchnię 17,2 ha, a strefa buforowa wokół niego liczy 33 ha^[2]. Sewell ze względu na swój układ urbanistyczny, który charakteryzuje się systemem schodów, schodków i ścieżek przeznaczonych wyłącznie dla pieszych oraz rozlokowanymi pomiędzy zabudowaniami niewielkimi otwartymi przestrzeniami publicznymi, znane jest jako „Miasto Rozciągnięte Na Wzgórzu” (hiszp. Ciudad Derramada en el Cerro) lub „Miasto Schodów” (hiszp. Ciudad de las Escaleras)^[2].

W Sewell, ze względu na geograficzną izolację miasta, wykształcił się specyficzny model społeczności. Kawalerowie mieszkali w kilkuosobowych pokojach, a rodziny z dziećmi – w stosunkowo wygodnych mieszkaniach. Szczególnie dużym szacunkiem w górniczym mieście cieszyły się kobiety; mieszkały w bardzo dobrych warunkach, mając rzekomo do dyspozycji nawet kilkupokojowe apartamenty z własnymi łazienkami^[3].

Zabudowa przemysłowa stanowi 80%, a zabudowa mieszkaniowa 38% budynków w mieście^[2]. Instalacje przemysłowe wykorzystujące nachylenie górskich zboczy do dziś pozostają najważniejszymi elementami Sewell. Zachowały się budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe, infrastruktura elektryczna i wodno-kanalizacyjna, most Rebolledo oraz wciąż sprawny zakład przeróbczy wydobytej rudy^[2]. Nie przetrwała natomiast część wolnostojących domów jednorodzinnych mieszkańców pochodzących ze Stanów Zjednoczonych^[2].

Działalność górnicza w okolicy Sewell nadal jest prowadzona, dlatego dostęp do miasta jest ograniczony. Wycieczki są organizowane tylko przez jednego akredytowanego touroperatora i nie ma możliwości samodzielnego dotarcia do miasta^[2]^[3].

Galeria

Budynek szkoły z 1936 roku (2015)
Most Rebolledo (2015)
Plac w centrum miasta (2015)
Widok ogólny miasta Sewell zimą (2008)
El Teniente Club (2015)
Jeden z budynków w mieście (2010)
Budynek mieszkalny dla pracowników kopalni (2015)
Szpital w Sewell (2015)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Polski Komitet ds. UNESCO, Chile [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-10-08] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o UNESCO World Heritage Centre, Sewell Mining Town [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-10-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e MichałM. Gulczyński MichałM., Sewell Mining Town [online], Iberoameryka [dostęp 2023-10-10] (pol.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[:0-3] Polski Komitet ds. UNESCO, Chile [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-10-08] (pol.).

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o UNESCO World Heritage Centre, Sewell Mining Town [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-10-08] (ang.).

[:2-5] MichałM. Gulczyński MichałM., Sewell Mining Town [online], Iberoameryka [dostęp 2023-10-10] (pol.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]