Selenit
Selenit – bezbarwna, bardzo czysta odmiana gipsu, wykształcona w formie dużych tabliczkowych kryształów. Nazwą selenit określa się też czasami włóknistą odmianę gipsu, wykazującą księżycową poświatę, a niekiedy także efekt kociego oka. Okazy takiego gipsu są znane z Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji.
 Kryształ selenitu | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | |
| Przełam |
muszlowy[3] |
| Łupliwość |
w jedną stronę doskonała, w dwie dobra[3] |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość | |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
bezbarwna do białej, z różnymi odcieniami kiedy zanieczyszczony[1][2][3][5] |
| Rysa |
biała[2] |
| Połysk | |
| Współczynnik załamania | |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności |
długie kryształy selenitu można wyginać, daje się zarysować paznokciem[1] |
Nazwa pochodzi od stgr. σελήνη, selḗnē (księżyc) i λῐ́θος, líthos (kamień) (σεληνῑ́της, selēnī́tēs oznacza księżycowy kamień), nawiązując do specyficznego połysku tego minerału przypominającą księżycową poświatę[5].
Właściwości
edytuj- Odmiana gipsu o połysku perłowym.
- Występuje w taflach (przezroczystych).
Występowanie
edytuj
Meksyk – Naica, St. Eulalia, USA – Kolorado, Utah, Nowy Meksyk (jaskinia Lechuguilla), Kanada – Nowy Brunszwik, Chile – na pustyni Atacama, Francja – okolice Paryża, Włochy – ok. Bolonii, Sycylia, Niemcy – Badenia, Harz, Las Turynski, Hiszpania – Saragossa, Polska – w dolinie Nidy, Sieroszowice, Lubin, Dobrzyń nad Wisłą, Chodzież k. Piły.
Zastosowanie
edytuj- Niegdyś cienkie płytki selenitu służyły jako szyby okienne, a przechodzące przez nie światło odznaczało się charakterystycznym miękkim blaskiem podobnym do światła księżyca.
- Z niego wyrabiane są przybory optyczne.
- Ładnie wykształcone, duże kryształy stanowią poszukiwany i wysoko ceniony kamień kolekcjonerski. Ich wielkość osiąga nawet 3 m, jednak wymiary najbardziej czystych okazów nie przekraczają kilkudziesięciu cm.
- Niekiedy są wykorzystywane jako materiał rzeźbiarski.
Zobacz też
edytuj- Kryształowa Jaskinia w Naica - miejsce występowania rekordowo wielkich kryształów selenitu
- alabaster
- gips
- róża pustyni
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Minerały i kamienie szlachetne. Łatwe rozpoznawanie, Olesiejuk, 2009, s. 73, ISBN 978-83-7588-100-4.
- ↑ a b c d e f g Walter Schumann, Kamienie szlachetne i ozdobne. Wszystkie rodzaje i odmiany świata. 1600 okazów, Alma-Press, 2004, s. 226, ISBN 978-83-7020-324-5.
- ↑ a b c d e f g h i Cally Oldershaw, Ilustrowany atlas klejnotów i kamieni szlachetnych, Buchmann, 2008, s. 85, ISBN 978-83-60158-18-0.
- ↑ a b c d e Monica Prince, Kevin Walsh, Kieszonkowy atlas skał i minerałów, SOLIS Andrzej Koper, 2006, s. 173, ISBN 83-87112-53-4.
- ↑ a b c d Selenite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2022-06-13] (ang.).