Schronisko PTTK Markowe Szczawiny
Schronisko PTTK Markowe Szczawiny – górskie schronisko turystyczne Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Beskidzie Żywiecko-Orawskim na północnych stokach Babiej Góry, na Markowych Szczawinach, na wysokości 1180 m[1].
 Nowe schronisko w 2013 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1180 m n.p.m. |
| Data otwarcia |
15 września 1906 |
| Właściciel | |
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 49°35′16,19″N 19°30′59,52″E/49,587831 19,516533
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujSchronisko zostało wybudowane w 1906 roku z inicjatywy prezesa Oddziału Babiogórskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (późniejszego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego) dr. Hugona Zapałowicza. Jego otwarcie nastąpiło 15 września 1906. Składało się wówczas z kuchni, jadalni, pięcioosobowej izby dla panów i trzyosobowej izby dla pań. Powstałe schronisko miało być odpowiedzią strony polskiej na silną ekspansję na tych terenach niemieckiego towarzystwa Beskidenverein, które posiadało m.in. schronisko turystyczne na Babiej Górze[2].
W 1922 odbyła się pierwsza rozbudowa schroniska. Kolejne rozbudowy, które miały miejsce w 1925, 1926, 1931 i 1934, uczyniły obiekt przestronnym i nowoczesnym. We wrześniu 1934 do schroniska doprowadzono linię telefoniczną i wodociąg. Przed II wojną światową zdołano jeszcze rozbudować I piętro schroniska i nakryć dachem jego werandę.
Podczas wojny schronisko przejęła oficjalnie krakowska sekcja Alpenverein, pomimo że zainteresowanie wyrażało też Beskidenverein. Gospodarz pozostał przedwojenny – Rudolf Wielgus, który, utrzymując dobre kontakty z niemiecką strażą graniczną, zdołał dokonać najbardziej potrzebnych remontów, a w styczniu 1945 uratował je przed spaleniem przez wycofujących się Niemców[1].
Po wojnie budynek nadal był użytkowany jako schronisko przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, a od 1950 przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. W 1964 przeprowadzono remont generalny schroniska, dodając m.in. kotłownię i agregat prądotwórczy. Przed zamknięciem, stary obiekt dysponował 64 miejscami noclegowymi w pokojach wieloosobowych, posiadał własne ujęcie wody i oczyszczalnię ścieków. Z Zawoi doprowadzono prąd elektryczny[1].
Od maja do lipca 2007 dokonano całkowitej rozbiórki schroniska. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom stary obiekt nie został częściowo zachowany i przeniesiony do skansenu w Zawoi jako zabytek, lecz po decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonano jego całkowitej likwidacji[3].
Na miejscu rozebranego schroniska powstał nowy obiekt otwarty dla turystów 21 listopada 2009, który zaprojektowany został w Pracowni Projektowej „Arch” w Bielsku-Białej. Głównym wykonawcą robót budowlanych była firma „Zis-Bud” ze Stryszawy. Jest to dwukondygnacyjny budynek murowany z cegły, od zewnątrz wykończony kamieniem. Dysponuje 40 miejscami noclegowymi, posiada jadalnię kuchnię turystyczną, suszarnię odzieży i jest przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych. Posiada 12 kolektorów słonecznych. Uroczyste otwarcie obiektu odbyło się 25 kwietnia 2010[4].
Otoczenie schroniska
edytujObok schroniska znajduje się dyżurka GOPR (tzw. GOPR-ówka z 1950[5]), do której w 2011 przeniesiono siedzibę Babiogórskiego Ośrodka Historii Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach, mieszczącego się do tej pory w niewielkim budynku przy schronisku. Znajduje się tu także ściana wspinaczkowa i rosną dwie nasadzone, duże limby[1].
Gospodarze
edytujKolejni gospodarze schroniska (1906–1987):
- Józef Gancarczyk (10 sierpnia 1906 – 8 września 1921),
- Klemens Gancarczyk (8 kwietnia 1922 – 18 maja 1932),
- Władysław Midowicz (18 maja 1932 – 1 października 1937),
- Rudolf Wielgus (1 października 1937 – 1 czerwca 1951),
- Ludwik Ziemblic (1 czerwca 1951 – 1 sierpnia 1952),
- Jan Czecz (1 sierpnia 1952 – 10 kwietnia 1960),
- Włodzimierz Gazda (10 kwietnia 1960 – 31 sierpnia 1960),
- Zdzisław Wondra (31 sierpnia 1960 – 31 stycznia 1962),
- Henryk Szumański (1 lutego 1962 – 30 września 1962),
- Jerzy Chęciński (1 października 1962 – 30 marca 1963),
- Teofil Stachnik (1 kwietnia 1963 – 31 grudnia 1964),
- Stanisław Jarosz (1 stycznia 1965 – 31 października 1973),
- Jerzy Kosiński i Piotr Wojciechowicz (20 lutego 1974 – 8 lipca 1974),
- Jerzy Kosiński (9 lipca 1974 – 28 lutego 1975),
- Zbigniew Urbański (1 marca 1975 – 31 maja 1980),
- Krystyna Urbańska (31 maja 1980 – 30 czerwca 1980),
- Zdzisław Supłat (1 lipca 1980 – 31 października 1981),
- Waldemar Henryk Betlejewski (1 grudnia 1981 – 31 października 1983),
- Aleksander Gorzalnik (1 listopada 1983 – 31 października 1984),
- Jarosław Bajerski (1 listopada 1984 – 1987),
- Halina Lizak (1987)[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Wojciech W. Wiśniewski Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 259–262, 267, ISBN 978-83-62460-30-4.
- ↑ Edward Moskała, Schroniska górskie PTTK w województwie bielskim: Beskid Śląski – Beskid Żywiecki – Rejon Babiej Góry – Beskid Mały, Warszawa: Wyd. PTTK „Kraj”, 1983, s. 150, ISBN 83-00-00548-X, OCLC 749277638 [dostęp 2023-01-16].
- ↑ Burzą 101-letnie schronisko na Babiej Górze, „Gazeta Wyborcza”, – Kraków.
- ↑ Informacje o schronisku na stronie COTG PTTK [online].
- ↑ Początkowo mówiono na nią „Noclegówka”. Obecna nazwa dopiero od momentu „wprowadzenia” się ratowników GOPR, które nastąpiło w 1953. W późniejszym okresie budynek rozbudowano.
- ↑ Mała Encyklopedia Babiogórska, Władysław Midowicz (red.), Pruszków: Rewasz, 1992, s. 30, ISBN 83-85557-04-0, OCLC 749244498.