Sad asz-Szazili
Sad asz-Szazili (ur. 1 kwietnia 1922 w Szubratanie, zm. 10 lutego 2011 w Kairze) – egipski wojskowy i dyplomata. Współtwórca egipskich wojsk spadochronowych i jeden z dowódców sił arabskich w wojnie Jom Kipur (w jej początkowej fazie).
Życiorys
edytujKariera wojskowa
edytujUkończył Akademię Wojskową w Kairze. W latach 1943–1948 służył w gwardii królewskiej. W wojnie izraelsko-arabskiej 1948-1949 był dowódcą plutonu. W 1954 został komendantem szkoły wojsk spadochronowych w Kairze i pozostawał na tym stanowisku przez trzy lata. Następnie od 1956 do 1958 dowodził batalionem wojsk spadochronowych. W latach 1960–1961 dowodził kontyngentem Zjednoczonej Republiki Arabskiej w ramach misji ONZ w czasie kryzysu w Kongo. Następnie wyjechał do Londynu jako egipski attaché wojskowy i pozostał na stanowisku przez dwa lata[1].
W 1967 wrócił do Egiptu, by stanąć na czele egipskich wojsk specjalnych. W wojnie sześciodniowej, zakończonej klęską Egipcjan, jego oddziały nie poniosły większych strat[2]. Od 1970 do 1971 dowodził okręgiem Morza Czerwonego, zaś 16 maja 1971 mianowano go szefem sztabu egipskich sił zbrojnych[2].
Według niektórych źródeł był głównym autorem manewru przekroczenia przez wojska egipskie Kanału Sueskiego i zdobycia izraelskiej linii obronnej Bar- Lewa w wojnie Jom Kipur[2], inni autorzy przypisują jego autorstwo gen. Muhammadowi Abd al-Ghaniemu al-Dżamasiemu[3]. On też zastąpił asz-Szaziliego na stanowisku szefa sztabu, gdy między asz-Szazilim i prezydentem Egiptu Anwarem as-Sadatem, początkowo odnoszącym się do niego przychylnie, pojawiły się poważne różnice zdań w sprawie dalszego prowadzenia wojny[2][3]. Asz-Szazili był skonfliktowany również z dwoma kolejnymi ministrami obrony Egiptu: Muhammadem Sadikiem oraz Isma'ilem Alim. Anwar as-Sadat (według niektórych świadectw właśnie na wniosek Alego) usunął go z wojska i mianował ambasadorem Egiptu w Wielkiej Brytanii, a następnie w Portugalii[2]. Od 1978 asz-Szazili przebywał w Algierii na emigracji[2].
Kontrowersje wokół wspomnień. Powrót do Egiptu
edytujPrzygotowaniu i przeprowadzeniu operacji w pierwszych dniach wojny Jom Kipur poświęcił wydaną w 1980 pracę The Crossing of the Suez, za wydanie której był in absentia sądzony przez sąd wojskowy i skazany na trzy lata więzienia, pozbawiony praw obywatelskich, a jego majątek podległ sekwestrowi. Oskarżony o ujawnienie tajemnicy wojskowej, twierdził, że stawiane mu zarzuty były typowo polityczne - w pracy silnie krytykował as-Sadata. Sugerował, że to jego decyzje, sprzeczne z jego planami, doprowadziły do klęsk Egipcjan w drugiej fazie wojny[2]. Asz-Szazili zdecydował się na powrót do Egiptu w 1992 i natychmiast na lotnisku został aresztowany i osadzony w zakładzie karnym. Usiłował doprowadzić do uznania wyroku z 1980 za niekonstytucyjny, co zakończyło się niepowodzeniem. Po wyjściu z więzienia w 1995 wydał pracę The Arab Military Option, w której analizował możliwości armii izraelskiej oraz armii czołowych krajów arabskich. Przekonywał, że sprawiedliwe (według Arabów) rozstrzygnięcie konfliktu izraelsko-arabskiego będzie mogło zostać osiągnięte jedynie z pozycji siły[2]. Zamieszkał na stałe w Kairze, okazjonalnie publikuje swoje komentarze w prasie arabskiej i zagranicznej[2].