Wikipedia

SM UC-30

okręt wojenny niemieckiej Kaiserliche Marine
Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-30 z 1916 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM UC-30 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 27 lipca 1916 roku w stoczni Vulcan w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 22 sierpnia 1916 roku. Włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte, w czasie służby operacyjnej okręt odbył cztery misje bojowe, w wyniku których zatonęło pięć statków o łącznej pojemności 5867 BRT. SM UC-30 zatonął wraz z całą załogą 21 kwietnia 1917 roku, wchodząc na minę nieopodal Esbjerg. Wrak jednostki odnaleziono w 2016 roku.

SM UC-30
Ilustracja
SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-30
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC II

Projekt

41

Historia
Stocznia

Vulcan, Hamburg

Położenie stępki

1915

Wodowanie

27 lipca 1916

 Kaiserliche Marine
Wejście do służby

22 sierpnia 1916

Zatonął

21 kwietnia 1917

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


400 ton
480 ton

Długość

49,4 m

Szerokość

5,22 m

Zanurzenie

3,68 m

Zanurzenie testowe

50 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 500 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


11,6 węzła
6,7 w.

Zasięg

powierzchnia: 9410 Mm przy 7 w.
zanurzenie: 54 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe

3 × 500 mm

Załoga

26

Projekt i budowa

edytuj

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)[1][2].

SM[a] UC-30 zamówiony został 29 sierpnia 1915 roku jako piętnasta jednostka z I serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat U-Bootów[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5]. Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z 21 okrętów typu UC II zamówionych w tej wytwórni[4][6][7]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 8 miesięcy[4]. UC-30 otrzymał numer stoczniowy 69 (Werk 69)[5][8]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku[8], został zwodowany 27 lipca 1916 roku[9][10]. Koszt budowy okrętu wyniósł 1 mln 727 tys. marek[11].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

SM UC-30 był średniej wielkości przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Długość całkowita wynosiła 49,4 metra[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,68 metra (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,65 metra szerokości)[13]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra[13]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 400 ton[c], a w zanurzeniu 480 ton[6][10][12]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni[14]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną[14]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla Daimler MU256 o łącznej mocy 500 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 460 KM[4][6][15]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)[14]. Okręt osiągał prędkość 11,6 węzła na powierzchni i 6,7 węzła w zanurzeniu[6][12]. Zasięg wynosił 9410 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[1][2]. Zbiorniki mieściły 63 tony paliwa[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[4][16]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych[14]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[13][17], a czas zanurzenia 40 s[18].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[2][19]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)[20][19]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi[2][13][21]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy Zeissa: wachtowy i bojowy oraz radiostację z podnoszonym masztem o wysokości 10 metrów[22][e]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg[14].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy[15][18][f].

Służba

edytuj

SM UC-30 został wcielony do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej 22 sierpnia 1916 roku[5]. Tego dnia dowództwo jednostki objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Heinrich Stenzler[23]. Po okresie szkolenia okręt został 16 listopada włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte[5][24]. 16 listopada UC-30 odniósł pierwszy sukces, kiedy zatrzymał i zatopił ogniem artylerii zbudowany w 1877 roku norweski żaglowiec „Romance” (628 BRT), przewożący stemple kopalniane na trasie Holmestrand – West Hartlepool (ok. 100 Mm na północny wschód od Newcastle upon Tyne)[25][26].

Z dniem 1 lutego 1917 roku, rozkazem szefa sztabu admiralicji niemieckiej z 12 stycznia tego roku, U-Booty należące do czterech flotylli Hochseeflotte, Flotylli Flandria i Flotylli Pola(inne języki) rozpoczęły nieograniczoną wojnę podwodną[27][28]. W dniach 8-15 lutego okręt odbył rejs wzdłuż wschodniego wybrzeża Anglii, stawiając 18 min w trzech zagrodach[29]. 12 lutego na jednej z nich został zniszczony brytyjski uzbrojony trawler HMT[g] „Euston” (209 BRT), a na jego pokładzie zginęło dziesięciu załogantów (katastrofa miała miejsce na pozycji 54°40′N 1°19′W/54,666667 -1,316667)[30]. 16 lutego na pozycji 54°40′N 1°08′W/54,666667 -1,133333 na minę wszedł też uzbrojony trawler HMT „Recepto” (245 BRT), który zatonął ze stratą ośmiu ludzi[31].

Kolejną misję bojową UC-30 przeprowadził od 8 do 19 marca, stawiając również wszystkie przewożone na pokładzie miny (18 sztuk) w czterech zagrodach, jednak tym razem ich ofiarą nie padła żadna jednostka[29]. Celem następnego rejsu, rozpoczętego 30 marca z Helgolandu, było południowe wybrzeże Irlandii, gdzie miał postawić zagrody minowe i zwalczać wrogą żeglugę[32]. Po pokonaniu kanału La Manche ofiarami załogi U-Boota 4 kwietnia 1917 roku padły dwa statki: pochodzący z 1905 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Hunstanton” o pojemności 4504 BRT, transportujący pszenicę na trasie Geelong – Londyn, storpedowany bez ostrzeżenia na pozycji 49°50′N 7°40′W/49,833333 -7,666667 (cała załoga przeżyła atak)[33][34] oraz zbudowana w 1880 roku argentyńska barkentyna „Monte Protegido” (281 BRT), płynąca z ładunkiem siemienia lnianego z Pernambuco do Rotterdamu, zatopiona na pozycji 49°27′N 6°44′W/49,450000 -6,733333[35][36]. Podczas drogi powrotnej z patrolu UC-30 doznał poważnej awarii silnika, co spowodowało znaczny spadek prędkości i konieczność oszczędzania prowiantu i wody pitnej[37]. 19 kwietnia okręt nadał ostatni meldunek, znajdując się 75 Mm na południowy zachód od Lindesnes[32]. Okręt nie powrócił już do bazy, tonąc 21 kwietnia 1917 roku z całą, liczącą 27 osób załogą po wejściu na minę na zachód od Esbjerg[5][32]. 4 czerwca odnaleziono na wybrzeżu ciało bosmanmata Meissnera, a 25 czerwca morze wyrzuciło szczątki starszego bosmanmata Carstensa[32].

Wrak UC-30 został odkryty przez firmę JD-Contractor A/S nieopodal Esbjerg w 2016 roku[5][38]. Na jego pokładzie odnaleziono m.in. 18 min i 6 torped[38].

Podsumowanie działalności bojowej

edytuj

SM UC-30 wykonał łącznie cztery misje bojowe, podczas których za pomocą min i torped zatopił pięć statków o łącznej pojemności 5867 BRT[39]. Na pokładach zatopionych jednostek zginęło co najmniej 18 osób, w tym 10 na brytyjskim uzbrojonym trawlerze HMT „Euston”[30][39]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[39]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[h] Los jednostki
26 listopada 1916 „Romance”   Norwegia 628 zatopiony
12 lutego 1917 HMT „Euston”   Royal Navy 209 zatopiony
16 lutego 1917 HMT „Recepto”   Royal Navy 245 zatopiony
4 kwietnia 1917 „Hunstanton”   Wielka Brytania 4504 zatopiony
4 kwietnia 1917 „Monte Protegido”   Argentyna 281 zatopiony
RAZEM zatopione: 5

Uwagi

edytuj
  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ Od 1917 roku: 51,12 metra[6][12].
  3. ↑ Wyporność jednostek niemieckich podano w tonach metrycznych, okrętów brytyjskich w długich tonach (ts), dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  4. ↑ Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś Hutchinson 2001 ↓, s. 52 – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.
  5. ↑ Knott 2015 ↓ podaje, że okręt wyposażony był w trzy peryskopy.
  6. ↑ W momencie zatopienia na pokładzie UC-30 przebywało 27 ludzi[5].
  7. ↑ HMT – His Majesty’s Trawler – Trawler Jego/Jej Mości.
  8. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 106.
  2. ↑ a b c d e Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 50.
  4. ↑ a b c d e Rössler 1989 ↓, s. 53.
  5. ↑ a b c d e f g UC 30 ↓.
  6. ↑ a b c d e Möller i Brack 2004 ↓, s. 56.
  7. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 14.
  8. ↑ a b Gogin ↓.
  9. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 105.
  10. ↑ a b Hutchinson 2001 ↓, s. 53.
  11. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 58.
  12. ↑ a b c Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564.
  13. ↑ a b c d UC II ↓.
  14. ↑ a b c d e Knott 2015 ↓.
  15. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 246.
  16. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 247.
  17. ↑ Showell 2006 ↓, s. 56.
  18. ↑ a b Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  19. ↑ a b Holicki 2020 ↓, s. 92, 95.
  20. ↑ Showell 2006 ↓, s. 57.
  21. ↑ Moore 1990 ↓, s. 127.
  22. ↑ Holicki 2020 ↓, s. 96.
  23. ↑ Stenzler ↓.
  24. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 265.
  25. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 266.
  26. ↑ Romance ↓.
  27. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 285.
  28. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 348.
  29. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 297.
  30. ↑ a b Euston ↓.
  31. ↑ Recepto ↓.
  32. ↑ a b c d Perepeczko 2000 ↓, s. 327.
  33. ↑ Wwlossesbrms 2 ↓.
  34. ↑ Hunstanton ↓.
  35. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 315, 327.
  36. ↑ Monte Protegido ↓.
  37. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 322-323.
  38. ↑ a b gospodarkamorska 2016 ↓.
  39. ↑ a b c uboatsucc ↓.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=SM_UC-30&oldid=75036053”