Wikipedia

SM UB-55

niemiecki okręt podwodny
Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UB-55 z 1917 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM UB-55 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III. Okręt miał wyporność 516 ton w położeniu nawodnym i 646 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą).

SM UB-55
Ilustracja
SM UB-64(inne języki), okręt siostrzany UB-55
Klasa

okręt podwodny

Typ

UB III

Projekt

44

Historia
Stocznia

AG Weser, Brema Cesarstwo Niemieckie

Położenie stępki

5 września 1916

Wodowanie

9 maja 1917

 Kaiserliche Marine
Nazwa

SM UB-55

Wejście do służby

1 lipca 1917

Zatonął

22 kwietnia 1918

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


516 ton
646 ton

Długość

55,85 metra

Szerokość

5,8 metra

Zanurzenie

3,72 metra

Zanurzenie testowe

50 metrów

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 780 kW (1060 KM)
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 580 kW (788 KM)
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


13,4 węzła
7,8 węzła

Zasięg

na powierzchni: 9020 Mm przy 6 węzłach
w zanurzeniu: 55 Mm przy 4 węzłach

Uzbrojenie
1 działo kal. 8,8 cm, 10 torped
Wyrzutnie torpedowe

5 × 500 mm

Załoga

34

UB-55 został zwodowany 9 maja 1917 roku w stoczni AG Weser w Bremie, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 1 lipca 1917 roku. W czasie służby operacyjnej we Flotylli Flandria okręt odbył siedem patroli bojowych, podczas których zatopił 21 statków o łącznej pojemności 26 598 BRT, a dwa statki o łącznej pojemności 12 809 BRT zostały uszkodzone. SM UB-55 zatonął 22 kwietnia 1918 roku po wejściu na minę w Cieśninie Kaletańskiej.

Projekt i budowa

edytuj

Wydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych trwała zbyt wiele czasu, podobnie jak używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy, co powodowało duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche. Z kolei nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej[6][7].

Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk[4]. Znacznie została powiększona moc silników spalinowych i elektrycznych, jak również pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16(inne języki), przez co spadła prędkość podwodna i zasięg[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania wynoszącym 30 sekund[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku[4].

SM[a] UB-55 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III[4][b]. Powstał w stoczni AG Weser w Bremie jako jeden z 36 okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni[4][10]. UB-55 otrzymał numer stoczniowy 267 (Werk 267)[11][12]. Stępkę okrętu położono 5 września 1916 roku[11], a zwodowany został 9 maja 1917 roku[9][13][c].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj
 
Wnętrze przedziału torpedowego siostrzanego okrętu UB-110(inne języki)

SM UB-55 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[7][14]. Długość całkowita wynosiła 55,85 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,72 metra[7][15]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości[15][16]. Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra[15][16]. Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 516 ton, a w zanurzeniu 646 ton[7][15].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Körting(inne języki) o łącznej mocy 780 kW (1060 KM) przy 450 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości[20]. Okręt osiągał prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu[7][15]. Zasięg wynosił 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[7][15]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa[12][15][d], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[8][12][e], a czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund[8][21].

Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi[9][12]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa[9].

Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy[8][20][f].

Służba

edytuj

1917 rok

edytuj

SM UB-55 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 1 lipca 1917 roku[9][11]. Dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Ralph Wenninger(inne języki), wcześniej dowodzący UB-11, UB-17 i UC-17[22]. Po okresie szkolenia U-Boot 30 sierpnia wszedł w skład Flotylli Flandria (niem. U-Flottille Flandern)[11][23].

5 listopada w odległości 20 Mm na południowy zachód od Lizard Point UB-55 storpedował zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „Clan Cumming” o pojemności 4808 BRT, płynący w konwoju z Baltimore do Brestu z ładunkiem miedzi, stali i drewna. Statek został uszkodzony, a w wyniku ataku na jego pokładzie zginęło 13 osób[24]. 16 listopada dowódca okrętu por. mar. Ralph Wenninger otrzymał awans na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)[22].

7 grudnia w odległości 3 Mm na południowy wschód od Lizard Point U-Boot zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił za pomocą ładunków wybuchowych zbudowany w 1891 roku brytyjski drewniany szkuner „Proba” (105 BRT), płynący ze Swansea do Cherbourga z ładunkiem węgla (na pozycji 49°56′N 5°08′W/49,933333 -5,133333)[25][26]. Następnego dnia w odległości 26 Mm na północny wschód od Ouessant okręt zatopił zbudowany w 1905 roku norweski parowiec „Corinto” o pojemności 999 BRT, transportujący pręty stalowe ze Swansea do Brestu (na pozycji 48°53′N 5°17′W/48,883333 -5,283333, nikt nie zginął)[27]. 11 grudnia w pobliżu Leixões(inne języki) załoga UB-55 zatopiła cztery portugalskie jednostki: trzy rybackie (trawler „Argus” o pojemności 100 BRT oraz łodzie „Ligeiro” i „Vigneira Or Virgeira” o pojemności po 25 BRT) oraz zbudowany w 1892 roku drewniany szkuner „A Portuguesa” (107 BRT), przewożący sól z Lizbony do Porto[28][29]. 16 grudnia o godzinie 5:20 w odległości 22 Mm na południowy wschód od Lizard Point U-Boot storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1911 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Foylemore” o pojemności 3831 BRT, płynący pod balastem z Calais do Manchesteru (na pozycji 49°58′N 4°38′W/49,966667 -4,633333, bez strat w załodze)[25][30].

1918 rok

edytuj

25 stycznia 1918 roku w odległości 13 Mm na północny zachód od wyspy Île Vierge(inne języki) UB-55 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1905 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Eastlands” (3113 BRT), przewożący towary rządowe z Bordeaux do Dunkierki (w wyniku ataku śmierć poniósł jeden członek załogi)[25][31]. Nazajutrz w odległości około 50 Mm od Lizard Point w wyniku ataku U-Boota uszkodzony został zbudowany w 1898 roku brytyjski parowiec pasażerski „Manhattan” o pojemności 8001 BRT, przewożący drobnicę i konie z Nowego Jorku do Londynu (nikt nie zginął)[32]. 29 stycznia na wodach kanału La Manche załoga UB-55 zatrzymała i po zejściu załóg zatopiła cztery brytyjskie łodzie rybackie: „Addax” (40 BRT), „General Leman” (57 BRT), „Ibex” (42 BRT) i „Perseverance” (51 BRT)[28]. Tego dnia w odległości 20 Mm na południowy wschód od Berry Head okręt zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił z działa pokładowego zbudowany w 1881 roku brytyjski drewniany szkuner „Perriton” o pojemności 90 BRT, płynący z Dieppe do Weston Point(inne języki) z ładunkiem krzemieni[25][33]. 30 stycznia na południowy zachód od Isle of Portland okręt podwodny zatopił ogniem artyleryjskim zbudowany w 1916 roku brytyjski statek-pułapkę (drewniany kecz) HMS[g] „Wellholme” (113 BRT)[h], a na jego pokładzie zginęło trzech członków załogi[34].

14 marca w odległości 15 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Wolf Rock U-Boot zatopił zbudowany w 1912 roku amerykański parowiec „A.A. Raven” o pojemności 2459 BRT, który wypłynął z Barry (na pozycji 49°41′N 5°50′W/49,683333 -5,833333, w wyniku ataku śmierć poniosło siedmiu marynarzy)[35]. 21 marca w odległości 44 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Wolf Rock UB-55 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1918 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Begonia” (3070 BRT), przewożący towary Admiralicji na trasie Newcastle upon Tyne – Plymouth – Saloniki (na pozycji 49°13′N 5°40′W/49,216667 -5,666667, nikt nie zginął)[25][36]. Dwa dni później na wodach zachodniego podejścia do kanału La Manche okręt zatopił cztery parowce: zbudowany w 1911 roku amerykański „Chattahoochee” o pojemności 8007 BRT, transportujący cement i samochody ciężarowe z Londynu do Saint-Nazaire, storpedowany bez strat w załodze w odległości 28 Mm na południe od Penzance (na pozycji 49°39′N 5°23′W/49,650000 -5,383333)[37]; pochodzący z 1909 roku uzbrojony brytyjski „Madame Midas” (1203 BRT), płynący z ładunkiem węgla z Cardiff do La Rochelle, storpedowany bez ostrzeżenia w odległości 38 Mm na południowy zachód od Lizard Point (na pozycji 49°27′N 5°28′W/49,450000 -5,466667, bez strat w załodze)[25][38]; zbudowany w 1899 roku hiszpański „Mar Baltico” o pojemności 2023 BRT, płynący z Port Talbot do Bilbao (na pozycji 49°17′N 5°05′W/49,283333 -5,083333)[39] i pochodzący z 1904 roku norweski „Venborg” (1065 BRT), transportujący węgiel na trasie Port Talbot – Lorient (na pozycji 48°55′N 5°02′W/48,916667 -5,033333, obyło się bez strat w załodze)[40]. 24 marca w odległości 40 Mm na północny zachód od wyspy Île-de-Batz UB-55 najpierw ostrzelał, a później zatrzymał i zatopił zbudowany w 1873 roku francuski drewniany szkuner „Fileur” o pojemności 73 BRT, płynący z Granville do Swansea (na pozycji 49°23′N 3°51′W/49,383333 -3,850000, w wyniku ataku trzech marynarzy zostało rannych)[41].

Wieczorem 21 kwietnia SM UB-55 wyszedł na patrol z Zeebrugge, kierując się w stronę Cieśninie Kaletańskiej[42]. 22 kwietnia po godzinie 5:00 okręt natknął się na minę, której wybuch spowodował zniszczenie prawoburtowej, rufowej części kadłuba i szybkie zatonięcie jednostki[42][43]. Z zatopionego na głębokości 30 metrów U-Boota udało się wydostać od 15 do 20 członków załogi, jednak większość z nich utonęła do czasu pojawienia się po następnych dwóch godzinach brytyjskiego trawlera „Mate”, który podjął na swój pokład ośmiu rozbitków (w tym dowódcę i głównego mechanika)[22][42]. Z wyjątkiem zmarłego jeszcze na „Mate” marynarza o nazwisku Römspiess pozostali zostali dostarczeni do Dover i trafili do niewoli, w trakcie której 2 marca 1919 roku zmarł główny mechanik o nazwisku Dietrich[22][42]. Ostatecznie z liczącej w tym rejsie 36 osób załogi UB-55 ocalało sześciu ludzi; wrak okrętu leżący na pozycji 51°01′N 1°20′E/51,016667 1,333333 został jeszcze podczas wojny zbadany i zidentyfikowany przez brytyjskich nurków[11].

Podsumowanie działalności bojowej

edytuj

W latach 1917–1918 SM UB-55 odbył łącznie siedem misji bojowych, podczas których za pomocą torped, artylerii oraz ładunków wybuchowych zatopił 21 statków o łącznej pojemności 26 598 BRT, a dwa statki o łącznej pojemności 12 809 BRT zostały uszkodzone[28]. Na pokładach zatopionych i uszkodzonych jednostek zginęły co najmniej 24 osoby, w tym 13 na brytyjskim parowcu „Clan Cumming”[24][28]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[28]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[i] Los jednostki
5 listopada 1917 „Clan Cumming”   Wielka Brytania 4808 uszkodzony
7 grudnia 1917 „Proba”   Wielka Brytania 105 zatopiony
8 grudnia 1917 „Corinto”   Norwegia 999 zatopiony
11 grudnia 1917 „Argus”   Portugalia 100 zatopiony
11 grudnia 1917 „Ligeiro”   Portugalia 25 zatopiony
11 grudnia 1917 „A Portuguesa”   Portugalia 107 zatopiony
11 grudnia 1917 „Vigneira Or Virgeira”   Portugalia 25 zatopiony
16 grudnia 1917 „Foylemore”   Wielka Brytania 3831 zatopiony
25 stycznia 1918 „Eastlands”   Wielka Brytania 3113 zatopiony
26 stycznia 1918 „Manhattan”   Wielka Brytania 8001 uszkodzony
29 stycznia 1918 „Addax”   Wielka Brytania 40 zatopiony
29 stycznia 1918 „General Leman”   Wielka Brytania 57 zatopiony
29 stycznia 1918 „Ibex”   Wielka Brytania 42 zatopiony
29 stycznia 1918 „Perriton”   Wielka Brytania 90 zatopiony
29 stycznia 1918 „Perseverance”   Wielka Brytania 51 zatopiony
30 stycznia 1918 HMS „Wellholme”   Royal Navy 113 zatopiony
14 marca 1918 „A.A. Raven”   Stany Zjednoczone 2459 zatopiony
222 kwietnia 1918 „Begonia”   Wielka Brytania 3070 zatopiony
23 marca 1918 „Chattahoochee”   Stany Zjednoczone 8007 zatopiony
23 marca 1918 „Madame Midas”   Wielka Brytania 1203 zatopiony
23 marca 1918 „Mar Baltico”   Hiszpania 2023 zatopiony
23 marca 1918 „Venborg”   Norwegia 1065 zatopiony
24 marca 1918 „Fileur”   Francja 73 zatopiony
RAZEM zatopione: 21
uszkodzone: 2

Uwagi

edytuj
  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ UB 55 ↓ podaje, że okręt został zamówiony 20 maja 1916 roku.
  3. ↑ UB 55 ↓ podaje, że okręt został zwodowany 20 kwietnia 1917 roku.
  4. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181 podają, że zbiorniki okrętu mieściły od 78 do 86 ton paliwa.
  5. ↑ UB III ↓ podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 75 metrów.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111 podaje, że załoga okrętu liczyła 36 ludzi i tyle też osób przebywało na pokładzie UB-55 w momencie zatopienia[11].
  7. ↑ HMS – His Majesty’s Ship – Okręt Jego Mości.
  8. ↑ Ponieważ statki-pułapki były pierwotnie jednostkami cywilnymi, podana jest ich pojemność brutto, występująca w źródłach, zamiast wyporności podawanej standardowo dla jednostek wojennych.
  9. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 56.
  2. ↑ a b Kaack 2023 ↓, s. 44.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 56–57.
  4. ↑ a b c d e f g Rössler 1989 ↓, s. 57.
  5. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 362.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111.
  7. ↑ a b c d e f g Möller i Brack 2004 ↓, s. 47.
  8. ↑ a b c d Kaack 2023 ↓, s. 45.
  9. ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 53.
  10. ↑ A.G. Weser ↓.
  11. ↑ a b c d e f UB 55 ↓.
  12. ↑ a b c d Gogin 2024 ↓.
  13. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 110.
  14. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181.
  15. ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 52.
  16. ↑ a b UB III ↓.
  17. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 28–29.
  18. ↑ a b Williamson 2016 ↓, s. 29.
  19. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 52–53.
  20. ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
  21. ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  22. ↑ a b c d Ralph Wenninger ↓.
  23. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 364.
  24. ↑ a b Clan Cumming ↓.
  25. ↑ a b c d e f Wwlossesbrms 3 2011 ↓.
  26. ↑ Proba ↓.
  27. ↑ Corinto ↓.
  28. ↑ a b c d e uboatsucc ↓.
  29. ↑ A Portuguesa ↓.
  30. ↑ Foylemore ↓.
  31. ↑ Eastlands ↓.
  32. ↑ Manhattan ↓.
  33. ↑ Perriton ↓.
  34. ↑ Wellholme ↓.
  35. ↑ A.A. Raven ↓.
  36. ↑ Begonia ↓.
  37. ↑ Chattahoochee ↓.
  38. ↑ Madame Midas ↓.
  39. ↑ Mar Baltico ↓.
  40. ↑ Venborg ↓.
  41. ↑ Fileur ↓.
  42. ↑ a b c d Perepeczko 2000 ↓, s. 426.
  43. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 562.

Bibliografia

edytuj
  • BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 3 of 3 – September 1917-November 1918 in date order. naval-history.net, 2011-02-08. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Ivan Gogin: UB48 (UB III) medium submarines (1917 - 1918). Navypedia. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: A.A. Raven. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: A.G. Weser, Bremen. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: A Portuguesa. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Begonia. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Chattahoochee. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Clan Cumming. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Corinto. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Eastlands. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fileur. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Foylemore. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Ralph Wenninger. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Madame Midas. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Manhattan. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Mar Baltico. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Perriton. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Proba. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by UB 55. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UB 55. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UB III. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Venborg. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Wellholme. uboat.net. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
  • Ulf Kaack: Niemieckie okręty podwodne: pełna historia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2023, seria: Panorama Techniki Wojskowej. ISBN 978-83-7020-879-0.
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=SM_UB-55&oldid=74966690”