Wikipedia

SM UB-50

niemiecki okręt podwodny
Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UB-50 z 1917 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM UB-50 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III. Okręt miał wyporność 516 ton w położeniu nawodnym i 651 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,6 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9040 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą).

SM UB-50
Ilustracja
SM UB-64(inne języki), okręt siostrzany UB-50
Klasa

okręt podwodny

Typ

UB III

Projekt

44

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg Cesarstwo Niemieckie

Położenie stępki

1916

Wodowanie

6 stycznia 1917

 Kaiserliche Marine
Nazwa

SM UB-50

Wejście do służby

12 lipca 1917

Wycofanie ze służby

listopad 1918

 K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa

SM U-81

Los okrętu

poddany w 1919 Wielkiej Brytanii, złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


516 ton
651 ton

Długość

55,3 metra

Szerokość

5,8 metra

Zanurzenie

3,68 metra

Zanurzenie testowe

50 metrów

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 809 kW (1100 KM)
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 580 kW (788 KM)
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


13,6 węzła
8 węzłów

Zasięg

na powierzchni: 9040 Mm przy 6 węzłach
w zanurzeniu: 55 Mm przy 4 węzłach

Uzbrojenie
1 działo kal. 8,8 cm, 10 torped
Wyrzutnie torpedowe

5 × 500 mm

Załoga

34

UB-50 został zwodowany 6 stycznia 1917 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 12 lipca 1917 roku. Przebazowany na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą SM U-81, pływając w składzie Flotylli Pola(inne języki). W czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem patroli bojowych, podczas których zatopił 39 statków o łącznej pojemności 98 071 BRT i pancernik o wyporności 16 350 ton, a siedem statków o łącznej pojemności 25 172 BRT zostało uszkodzonych. SM UB-50 został poddany Wielkiej Brytanii w styczniu 1919 roku w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne, a następnie złomowany.

Projekt i budowa

edytuj

Wydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych trwała zbyt wiele czasu, podobnie jak używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy, co powodowało duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche, natomiast nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej[6][7].

Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk[4]. Znacznie została powiększona moc silników spalinowych i elektrycznych, jak również pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16(inne języki), przez co spadła prędkość podwodna i zasięg[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania wynoszącym 30 sekund[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku[4].

SM[a] UB-50 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III[4][b]. Powstał w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 26 okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni[4][10]. UB-50 otrzymał numer stoczniowy 295 (Werk 295)[11][12]. Stępkę okrętu położono w 1916 roku, a zwodowany został 6 stycznia 1917 roku[12][13]. Koszt budowy okrętu wyniósł 3 mln 276 tys. marek[14].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj
 
Wnętrze przedziału torpedowego siostrzanego okrętu UB-110(inne języki)

SM UB-50 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[7][15]. Długość całkowita wynosiła 55,3 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,68 metra[7][14]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości[14][16]. Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra[14][16]. Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 516 ton, a w zanurzeniu 651 ton[7][14].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne MAN S6V35/35 o łącznej mocy 809 kW (1100 KM) przy 450 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości[20]. Okręt osiągał prędkość 13,6 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu[7][14]. Zasięg wynosił 9040 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[7][14]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa[12][14][c], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[8][12][d], a czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund[8][21].

Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi[9][12]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa[9].

Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy[8][20][e].

Służba

edytuj

1917 rok

edytuj

SM UB-50 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 12 lipca 1917 roku[9][11]. Dowództwo okrętu objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Franz Becker(inne języki), wcześniej dowodzący UC-14 i UC-20[22]. Po okresie szkolenia okręt otrzymał rozkaz udania się na Morze Śródziemne i 28 sierpnia wyruszył z Kilonii w długi rejs w kierunku austro-węgierskich baz[23].

8 września na Oceanie Atlantyckim (na pozycji 48°30′N 12°20′W/48,500000 -12,333333) okręt zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił zbudowany w 1895 roku amerykański drewniany czteromasztowy szkuner „William H. Clifford” o pojemności 1593 BRT, płynący z Hawru do Nowego Jorku[24]. 12 września w odległości 18 Mm na północny zachód od Przylądka Sines(inne języki) U-Boot zatrzymał zespół składający się ze zbudowanego w 1914 roku brytyjskiego holownika HS 3 (121 BRT) i płynącej na jego holu barki Rb 10, przewożącej zapasy wojenne z Wysp Brytyjskich do Iraku; obie jednostki po zejściu załóg zostały zatopione za pomocą ładunków wybuchowych[25][26][27]. Nazajutrz na tych samych wodach załoga UB-50 zatrzymała i zatopiła dwa portugalskie żaglowce: zbudowany w 1897 roku „Gomizianes Da Graça Odemira” o pojemności 32 BRT, który wypłynął z Vila Nova de Milfontes(inne języki) i pochodzący z 1847 roku „Correiro De Sines” (32 BRT)[28][29]. 14 września w odległości 15 Mm na południowy zachód od Przylądka Sines ten sam los spotkał zbudowany w 1872 roku portugalski trzymasztowy szkuner „Sado” o pojemności 196 BRT, płynący z ładunkiem żelaza i wina z Malagi do Lizbony[30]. 18 września w odległości 8 Mm na południowy zachód od Przylądka Spartel(inne języki) U-Boot storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1895 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Polar Prince” o pojemności 3611 BRT, transportujący węgiel ze Milford Haven na Maltę (na pozycji 35°30′N 6°45′W/35,500000 -6,750000; z załogi nikt nie zginął, jedynie kapitan został wzięty do niewoli)[25][31]. Dwa dni później lista wojennych osiągnięć załogi okrętu podwodnego powiększyła się o dwa parowce: zbudowany w 1881 roku uzbrojony brytyjski „Fabian” o pojemności 2246 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Almeríi do Liverpoolu, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony w odległości 30 Mm na północny zachód od Przylądka Spartel (na pozycji 35°45′N 6°40′W/35,750000 -6,666667, w wyniku ataku śmierć poniosło trzech marynarzy)[25][32] i pochodzący z 1912 roku włoski „Goffredo Mameli” (4124 BRT), płynący z ładunkiem rudy żelaza w konwoju z Włoch przez Gibraltar do Wielkiej Brytanii, zatopiony w ataku torpedowym w odległości 45 Mm na południowy zachód od Przylądka Spartel (na pozycji 36°05′N 6°15′W/36,083333 -6,250000, na pokładzie zginęło pięciu członków załogi)[33]. 22 września po wpłynięciu na wody Morza Śródziemnego UB-50 zatopił w pobliżu Oranu dwa kolejne parowce: zbudowany w 1916 roku norweski „John Knudsen” o pojemności 1670 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Cardiff do Oranu (na pozycji 36°00′N 1°01′W/36,000000 -1,016667, w wyniku ataku śmierć poniósł jeden marynarz)[34] oraz pochodzący z 1889 roku grecki „Alkyon” (2464 BRT),transportujący węgiel na trasie Newcastle upon Tyne – Palermo (obyło się bez strat w ludziach)[35]. 26 września na południe od Sardynii załoga U-Boota zatrzymała i zatopiła zbudowany w 1916 roku włoski żaglowiec „Ciro” o pojemności 296 BRT[36].

30 września U-Boot wszedł w skład Flotylli Pola(inne języki) (niem. U-Flottille Pola)[11]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą SM U-81, jednak załoga pozostała niemiecka[37][38].

28 października okręt zatopił w atakach torpedowych dwa parowce: na południe od Sardynii zbudowany w 1875 roku włoski „Senegal” o pojemności 845 BRT (na pozycji 37°58′N 8°37′E/37,966667 8,616667; w wyniku ataku zginęło dwóch marynarzy) oraz pochodzący z 1901 roku francuski „Marc Fraissinet” (3060 BRT), płynący z Marsylii do Bizerty z ładunkiem drewna, amunicji i siana; atak miał miejsce w odległości 15 Mm na północ od Tabarki na pozycji 37°01′N 8°37′E/37,016667 8,616667, a na pokładzie statku śmierć poniosła jedna osoba[39][40]. 1 listopada na pozycji 37°12′N 6°22′E/37,200000 6,366667 UB-50 storpedował zbudowany w 1906 roku brytyjski parowiec „Margam Abbey” o pojemności 4367 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Cardiff do Aleksandrii. Uszkodzony statek, na którym w wyniku ataku zginęło dwóch marynarzy został sztrandowany w pobliżu Collo(inne języki), jednak ostatecznie uległ zniszczeniu[41]. 4 listopada w odległości 42 Mm na północny zachód od Przylądka Bon (na pozycji 37°44′N 10°38′E/37,733333 10,633333) okręt podwodny storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1906 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Antaeus” o pojemności 3061 BRT, płynący pod balastem z Malty do Bizerty (nikt nie zginął, a kapitan został wzięty do niewoli)[25][42]. Następnego dnia na tych samych wodach (na pozycji 37°19′N 8°41′E/37,316667 8,683333) U-Boot storpedował zbudowany w 1902 roku brytyjski parowiec „Amberton” o pojemności 4556 BRT, który sztrandowano nieopodal Collo (na pokładzie nikt nie zginął, a statek podniesiono w grudniu 1919 roku)[43]. 9 listopada na pozycji 36°53′N 5°30′E/36,883333 5,500000 UB-50 zatopił bez strat w załodze płynący z Manili do Barcelony zbudowany w 1896 roku amerykański parowiec „Rizal” o pojemności 2744 BRT[44].

19 grudnia u wschodnich wybrzeży Sycylii załoga U-Boota zatrzymała i zatopiła zbudowany w 1913 roku włoski drewniany szkuner „S. Giuseppe B.” o pojemności 96 BRT (na pozycji 36°49′N 15°16′E/36,816667 15,266667)[45]. 21 grudnia w odległości 50 Mm na północny wschód od Wysp Cani(inne języki) (na pozycji 38°10′N 10°30′E/38,166667 10,500000) okręt podwodny storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1917 roku uzbrojony brytyjski parowiec „City Of Lucknow” o pojemności 8293 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Glasgow do Kalkuty (obyło się bez strat w załodze)[25][46]. 25 grudnia na przybrzeżnych wodach między Algierem a Bizertą UB-50 zatopił ogniem artyleryjskim zbudowany w 1884 roku włoski bark z żelaznym kadłubem „Sant’ Antonio” (843 BRT)[47].

1918 rok

edytuj

Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (niem. I. U-Flottille Mittelmeer) i II Flotylla w Cattaro (II. U-Flottille Mittelmeer), a UB-50 znalazł się w składzie tej drugiej[11][48]. W tym roku w miejsce działa kalibru 8,8 cm zamontowano działo kalibru 10,5 cm Utof L/45 C/16 (zapas pocisków wynosił od 108 do 192)[9][49].

1 stycznia w wyniku przeprowadzonego na wschód od Przylądka Bon (na pozycji 37°27′N 9°51′E/37,450000 9,850000) ataku ciężkich uszkodzeń doznał zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Egyptian Transport” o pojemności 4648 BRT, transportujący węgiel z Cardiff do Bizerty. Statek został sztrandowany nieopodal portu przeznaczenia, a później został podniesiony i naprawiony (w wyniku ataku na jego pokładzie zginęło pięć osób)[50]. Dwa dni później w odległości 20 Mm na północ od Przylądka Bon okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił dwa uzbrojone brytyjskie parowce: zbudowany w 1901 roku „Allanton” o pojemności 4253 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Kingston upon Hull na Maltę (na pozycji 37°26′N 11°00′E/37,433333 11,000000, nikt nie zginął) oraz pochodzący z 1915 roku „Steelville” (3649 BRT), przewożący węgiel i drobnicę z Barry na Maltę (na pozycji 37°25′N 11°06′E/37,416667 11,100000, także bez strat ludzkich)[25][51][52]. 7 stycznia ten sam los spotkał zbudowany w 1890 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Arab” o pojemności 4191 BRT, transportujący węgiel z Cardiff do Mesyny, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony ze stratą 15 członków załogi w odległości 18 Mm na północny wschód od Przylądka Serrat(inne języki) (na pozycji 37°28′N 9°23′E/37,466667 9,383333)[25][53].

22 marca UB-50 wykonał ataki na dwa alianckie parowce: zbudowany w 1908 roku francuski „Saint Jean II” o pojemności 2457 BRT, płynący z Bizerty do Mesyny, zatopiony w odległości 61 Mm na północny zachód od Przylądka Bon (na pozycji 37°56′N 10°49′E/37,933333 10,816667) oraz pochodzący z 1904 roku brytyjski „Shadwell” (4091 BRT), płynący pod balastem z Neapolu do Bizerty, uszkodzony w ataku torpedowym na północ od portu docelowego (na pozycji 37°53′N 9°54′E/37,883333 9,900000, w wyniku ataku zginęło 15 członków załogi)[54][55]. 26 marca na północ od Bône okręt zatopił zbudowany w 1916 roku duży włoski parowiec „Volturno” o pojemności 11 495 BRT, płynący z Portland do Neapolu (na pozycji 37°27′N 8°07′E/37,450000 8,116667)[56].

6 kwietnia na wodach pomiędzy Bizertą a Przylądkiem Bon (na pozycji 37°27′N 9°53′E/37,450000 9,883333) U-Boot zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1898 roku francuski statek-pułapkę żaglowiec z pomocniczym napędem motorowym „Madeleine III” (149 BRT), na pokładzie którego zginęło 17 członków załogi (trzech rozbitków zostało podjętych przez okręt podwodny i trafiło do niewoli)[57]. 11 kwietnia w odległości 36 Mm na północny wschód od Przylądka Bon okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1901 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Highland Prince” o pojemności 3390 BRT, płynący z Aleksandrii do Bizerty (na pozycji 37°32′N 11°32′E/37,533333 11,533333, na statku zginęło trzech marynarzy)[25][58]. Tego dnia na zachód od Sycylii załoga U-Boota zatopiła też włoski żaglowiec „Carmela G” (41 BRT)[59].

17 maja w odległości 50 Mm na południowy wschód od Przylądka Gata(inne języki) UB-50 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1912 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Mavisbrook” o pojemności 3152 BRT, transportujący węgiel z Cardiff na Maltę (na pozycji 36°05′N 1°35′W/36,083333 -1,583333, w wyniku ataku zginęło 18 członków załogi wraz z kapitanem)[25][60]. W tym dniu nieopodal Oranu (na pozycji 36°12′N 1°07′W/36,200000 -1,116667) okręt uszkodził też zbudowany w 1901 roku brytyjski parowiec „Elswick Grange” (3926 BRT), przewożący ładunek węgla z Cardiff przez Gibraltar na Maltę (na pokładzie statku śmierć poniósł jeden marynarz)[61]. 19 maja w odległości 40 Mm od Przylądka Palos(inne języki) U-Boot zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił z działa pokładowego zbudowany w 1899 roku duński trzymasztowy szkuner z żelaznym kadłubem „Kirstine Jensen” o pojemności 168 BRT, płynący z ładunkiem zapałek z Göteborga do Tunisu (na pozycji 36°49′N 0°50′W/36,816667 -0,833333)[62]. Następnego dnia w odległości 20 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Sabinal(inne języki) UB-50 zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1913 roku szwedzki parowiec „New Sweden” o pojemności 5319 BRT, płynący pod balastem w konwoju GaG24 z Genui do Gibraltaru (na pozycji 36°24′N 2°40′W/36,400000 -2,666667, nikt nie zginął)[63]. 22 maja w odległości 14 Mm od Islas Chafarinas U-Boot uszkodził ogniem z działa pokładowego zbudowany w 1891 roku włoski parowiec „Maria Pia” (180 BRT), przewożący pasażerów na trasie Melilla – Oran (w wyniku trafienia pojedynczym pociskiem śmierć poniosło pięć osób, w tym kapitan jednostki)[64]. 25 maja na północ od Isla de Alborán okręt zatrzymał i zatopił dwa alianckie żaglowce: zbudowany w 1899 roku „Amiral Lafont” z pomocniczym napędem motorowym o pojemności 117 BRT, przewożący zboże i orzeszki ziemne z Dakaru do Marsylii (na pozycji 36°31′N 2°27′W/36,516667 -2,450000) i pochodzący z 1907 roku włoski „Santa Teresa” (257 BRT), transportujący ładunek ołowiu z Malagi do Genui (na pozycji 36°30′N 2°43′W/36,500000 -2,716667)[65][66].

1 lipca nowym dowódcą jednostki został por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Heinrich Kukat(inne języki), dowodzący wcześniej UC-20[67]. 13 lipca na południe od latarni morskiej Santa Maria di Leuca(inne języki) U-Boot storpedował zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Imber” (2514 BRT), który wypłynął z Tarentu (statek został uszkodzony bez strat w załodze na pozycji 39°14′N 18°38′E/39,233333 18,633333)[68]. 16 lipca w odległości 72 Mm na południowy zachód od Malty UB-50 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1918 roku uzbrojony brytyjski parowiec „War Swallow” o pojemności 5216 BRT, transportujący węgiel z Newcastle upon Tyne przez Gibraltar do Port Saidu (na pozycji 34°35′N 15°00′E/34,583333 15,000000, w wyniku ataku zginęło siedmiu marynarzy)[25][69]. Trzy dni później w Cieśninie Sycylijskiej okręt podwodny zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1877 roku włoski parowiec „Adria 1” (1809 BRT), płynący z ładunkiem bawełny z Palermo do Tunisu (na pozycji 37°10′N 11°12′E/37,166667 11,200000[70]). 21 lipca w wyniku dokonanego na pozycji 40°52′N 6°38′E/40,866667 6,633333 ataku torpedowego U-Boota na zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „Upada” o pojemności 5257 BRT, płynący pod balastem z Bizerty do Marsylii statek został uszkodzony i stracił trzech członków załogi[71]. Dwa dni później w odległości 73 Mm na południowy wschód od Mahón okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1904 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Messidor” o pojemności 3883 BRT, przewożący węgiel z Manchesteru do Civitavecchia (na pozycji 38°59′N 5°18′E/38,983333 5,300000, w wyniku ataku śmierć poniosła jedna osoba)[25][72]. 24 lipca w odległości 50 Mm na południowy wschód od Mahón U-Boot storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1906 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Rutherglen” (4214 BRT), płynący z Newport do Genui z ładunkiem węgla (na pozycji 39°43′N 5°17′E/39,716667 5,283333, nikt nie zginął)[25][73]. Nazajutrz w odległości 53 Mm na północny wschód od Przylądka Serrat ten sam los spotkał zbudowany w 1893 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Magellan” o pojemności 3642 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Malty na Wyspy Brytyjskie, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony na pozycji 38°06′N 9°08′E/38,100000 9,133333 ze stratą jednego członka załogi[25][74]. 27 lipca u wybrzeży Tunezji okręt zatrzymał i zatopił ogniem artyleryjskim zbudowaną w 1916 roku włoską drewnianą barkentynę „Antonio S.” o pojemności 175 BRT (na pozycji 35°27′N 11°09′E/35,450000 11,150000)[75].

W obliczu upadku Monarchii Austro-Węgierskiej 29 października UB-50 wypłynął w rejs do Niemiec[76]. 8 listopada okręt sforsował Cieśninę Gibraltarską, atakowany podczas jej pokonywania bombami głębinowymi przez brytyjskie niszczyciele[76]. Rankiem następnego dnia na zachód od Gibraltaru płynący na powierzchni U-Boot zauważył dużych rozmiarów okręt, rozpoznany jako pancernik typu King Edward VII(inne języki)[76][77]. Okręt zanurzył się i o godzinie 8:08 z dystansu 2000 metrów odpalił dwie torpedy, trafiając HMS „Britannia”(inne języki)[76]. UB-58 bez uszkodzeń przetrwał schodząc na głębokość 50 metrów kontratak eskortujących pancernik niszczycieli, które zrzuciły 21 bomb głębinowych, po czym wyszedł na głębokość peryskopową i obserwował uszkodzony, nabierający coraz więcej przechyłu okręt liniowy, który o godzinie 11:31 przewrócił się do góry stępką i zatonął[78]. Do zatopienia doszło w odległości 11 Mm na północny zachód od Przylądka Spartel, a na pokładzie pancernika zginęło 51 osób[77]. HMS „Britannia” była przedostatnim brytyjskim okrętem zatopionym przez U-Booty podczas I wojny światowej[79].

12 listopada dowódca UB-50 dowiedział się o zawarciu rozejmu w Compiègne, po czym 24 listopada zawinął do Lerwick[79]. Nazajutrz wyruszył w dalszą drogę, dopływając 29 listopada do Kilonii[79]. 16 stycznia 1919 roku UB-50 został poddany Brytyjczykom, a w 1922 roku został złomowany w Swansea[7][11].

Podsumowanie działalności bojowej

edytuj

W latach 1917–1918 SM UB-50 odbył łącznie siedem misji bojowych, podczas których za pomocą torped, artylerii oraz ładunków wybuchowych zatopił 39 statków o łącznej pojemności 98 071 BRT i pancernik o wyporności 16 350 ton, a siedem statków o łącznej pojemności 25 172 BRT zostało uszkodzonych[80]. Na pokładach zatopionych i uszkodzonych jednostek zginęły co najmniej 142 osoby, w tym 51 na brytyjskim pancerniku HMS „Britannia”[80][77]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[80]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[f] Los jednostki
8 września 1917 „William H. Clifford”   Stany Zjednoczone 1593 zatopiony
12 września 1917 HS 3   Wielka Brytania 121 zatopiony
12 września 1917 RB 10   Wielka Brytania 800 zatopiony
13 września 1917 „Gomizianes Da Graça Odemira”   Portugalia 32 zatopiony
13 września 1917 „Correiro De Sines”   Portugalia 32 zatopiony
14 września 1917 „Sado”   Portugalia 196 zatopiony
18 września 1917 „Polar Prince”   Wielka Brytania 3611 zatopiony
20 września 1917 „Fabian”   Wielka Brytania 2246 zatopiony
20 września 1917 „Goffredo Mameli”   Włochy 4124 zatopiony
22 września 1917 „Alkyon”   Królestwo Grecji 2464 zatopiony
22 września 1917 „John Knudsen”   Norwegia 1670 zatopiony
26 września 1917 „Ciro”   Włochy 296 zatopiony
28 października 1917 „Marc Fraissinet”   Francja 3060 zatopiony
28 października 1917 „Senegal”   Włochy 845 zatopiony
1 listopada 1917 „Margam Abbey”   Wielka Brytania 4367 zatopiony
4 listopada 1917 „Antaeus”   Wielka Brytania 3061 zatopiony
5 listopada 1917 „Amberton”   Wielka Brytania 4556 uszkodzony
9 listopada 1917 „Rizal”   Stany Zjednoczone 2744 zatopiony
19 grudnia 1917 „S. Giuseppe B.”   Włochy 96 zatopiony
21 grudnia 1917 „City Of Lucknow”   Wielka Brytania 8293 zatopiony
25 grudnia 1917 „Sant’ Antonio”   Włochy 843 zatopiony
1 stycznia 1918 „Egyptian Transport”   Wielka Brytania 4648 uszkodzony
3 stycznia 1918 „Allanton”   Wielka Brytania 4253 zatopiony
3 stycznia 1918 „Steelville”   Wielka Brytania 3649 zatopiony
7 stycznia 1918 „Arab”   Wielka Brytania 4191 zatopiony
22 marca 1918 „Saint Jean II”   Francja 2457 zatopiony
22 marca 1918 „Shadwell”   Wielka Brytania 4091 uszkodzony
26 marca 1918 „Volturno”   Włochy 11 495 zatopiony
6 kwietnia 1918 „Madeleine III”   Marine nationale 149 zatopiony
11 kwietnia 1918 „Carmela G”   Włochy 41 zatopiony
11 kwietnia 1918 „Highland Prince”   Wielka Brytania 3390 zatopiony
17 maja 1918 „Elswick Grange”   Wielka Brytania 3926 uszkodzony
17 maja 1918 „Mavisbrook”   Wielka Brytania 3152 zatopiony
19 maja 1918 „Kirstine Jensen”   Dania 168 zatopiony
20 maja 1918 „New Sweden”   Szwecja 5319 zatopiony
22 maja 1918 „Maria Pia”   Włochy 180 uszkodzony
25 maja 1918 „Amiral Lafont”   Francja 117 zatopiony
25 maja 1918 „Santa Teresa”   Włochy 257 zatopiony
13 lipca 1918 „Imber”   Wielka Brytania 2514 uszkodzony
16 lipca 1918 „War Swallow”   Wielka Brytania 5216 zatopiony
19 lipca 1918 „Adria 1”   Włochy 1809 zatopiony
21 lipca 1918 „Upada”   Wielka Brytania 5257 uszkodzony
23 lipca 1918 „Messidor”   Wielka Brytania 3883 zatopiony
24 lipca 1918 „Rutherglen”   Wielka Brytania 4214 zatopiony
25 lipca 1918 „Magellan”   Wielka Brytania 3642 zatopiony
27 lipca 1918 „Antonio S.”   Włochy 175 zatopiony
9 listopada 1918 HMS „Britannia”(inne języki)   Royal Navy 16 350 zatopiony
RAZEM zatopione: 40
uszkodzone: 7

Uwagi

edytuj
  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ UB 50 ↓ podaje, że okręt został zamówiony 20 maja 1916 roku.
  3. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181 podają, że zbiorniki okrętu mieściły od 78 do 86 ton paliwa.
  4. ↑ UB III ↓ podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 75 metrów.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111 podaje, że załoga okrętu liczyła 36 osób.
  6. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 56.
  2. ↑ a b Kaack 2023 ↓, s. 44.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 56–57.
  4. ↑ a b c d e f g Rössler 1989 ↓, s. 57.
  5. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 362.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111.
  7. ↑ a b c d e f g h Möller i Brack 2004 ↓, s. 46.
  8. ↑ a b c d Kaack 2023 ↓, s. 45.
  9. ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 53.
  10. ↑ Blohm & Voss ↓.
  11. ↑ a b c d e UB 50 ↓.
  12. ↑ a b c d e Gogin 2024 ↓.
  13. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 110.
  14. ↑ a b c d e f g h Gröner 1985 ↓, s. 52.
  15. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181.
  16. ↑ a b UB III ↓.
  17. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 28–29.
  18. ↑ a b Williamson 2016 ↓, s. 29.
  19. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 52–53.
  20. ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
  21. ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  22. ↑ Franz Becker ↓.
  23. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 364.
  24. ↑ William H. Clifford ↓.
  25. ↑ a b c d e f g h i j k l m Wwlossesbrms 3 2011 ↓.
  26. ↑ HS 3 ↓.
  27. ↑ Rb 10 ↓.
  28. ↑ Gomizianes Da Graça Odemira ↓.
  29. ↑ Correiro De Sines ↓.
  30. ↑ Sado ↓.
  31. ↑ Polar Prince ↓.
  32. ↑ Fabian ↓.
  33. ↑ Goffredo Mameli ↓.
  34. ↑ John Knudsen ↓.
  35. ↑ Alkyon ↓.
  36. ↑ Ciro ↓.
  37. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 529–530.
  38. ↑ Koszela 2019 ↓, s. 216–217.
  39. ↑ Senegal ↓.
  40. ↑ Marc Fraissinet ↓.
  41. ↑ Margam Abbey ↓.
  42. ↑ Antaeus ↓.
  43. ↑ Amberton ↓.
  44. ↑ Rizal ↓.
  45. ↑ S. Giuseppe B. ↓.
  46. ↑ City Of Lucknow ↓.
  47. ↑ Sant’ Antonio ↓.
  48. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 407, 427.
  49. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 562.
  50. ↑ Egyptian Transport ↓.
  51. ↑ Allanton ↓.
  52. ↑ Steelville ↓.
  53. ↑ Arab ↓.
  54. ↑ Saint Jean II ↓.
  55. ↑ Shadwell ↓.
  56. ↑ Volturno ↓.
  57. ↑ Madeleine III ↓.
  58. ↑ Highland Prince ↓.
  59. ↑ Carmela G ↓.
  60. ↑ Mavisbrook ↓.
  61. ↑ Elswick Grange ↓.
  62. ↑ Kirstine Jensen ↓.
  63. ↑ New Sweden ↓.
  64. ↑ Maria Pia ↓.
  65. ↑ Amiral Lafont ↓.
  66. ↑ Santa Teresa ↓.
  67. ↑ Heinrich Kukat ↓.
  68. ↑ Imber ↓.
  69. ↑ War Swallow ↓.
  70. ↑ Adria 1 ↓.
  71. ↑ Upada ↓.
  72. ↑ Messidor ↓.
  73. ↑ Rutherglen ↓.
  74. ↑ Magellan ↓.
  75. ↑ Antonio S. ↓.
  76. ↑ a b c d Perepeczko 2000 ↓, s. 454.
  77. ↑ a b c HMS Britannia ↓.
  78. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 455.
  79. ↑ a b c Perepeczko 2000 ↓, s. 456.
  80. ↑ a b c uboatsucc ↓.

Bibliografia

edytuj
  • British merchant ships lost to enemy action. Part 3 of 3 – September 1917–November 1918 in date order. naval-history.net, 2011-02-08. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Ivan Gogin: UB48 (UB III) medium submarines (1917 – 1918). Navypedia. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: Adria 1. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Alkyon. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Allanton. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Amberton. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Amiral Lafont. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Antaeus. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Antonio S.. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Arab. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Blohm & Voss, Hamburg. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Carmela G. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ciro. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: City Of Lucknow. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Correiro De Sines. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Egyptian Transport. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Elswick Grange. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fabian. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Goffredo Mameli. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Gomizianes Da Graça Odemira. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Highland Prince. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HMS Britannia. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HS 3. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Imber. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: John Knudsen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Franz Becker. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kirstine Jensen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Madeleine III. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Magellan. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Maria Pia. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Marc Fraissinet. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Margam Abbey. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Mavisbrook. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Messidor. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: New Sweden. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Heinrich Kukat. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Polar Prince. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Rb 10. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Rizal. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Rutherglen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: S. Giuseppe B.. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Sado. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Saint Jean II. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Sant’ Antonio. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Santa Teresa. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Senegal. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Shadwell. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by UB 50. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Steelville. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UB 50. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UB III. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Upada. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Volturno. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: War Swallow. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: William H. Clifford. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
  • Ulf Kaack: Niemieckie okręty podwodne: pełna historia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2023, seria: Panorama Techniki Wojskowej. ISBN 978-83-7020-879-0.
  • Witold Koszela: Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-199-2.
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=SM_UB-50&oldid=74938360”