Wikipedia

Ryszard Książyński

Ryszard Jerzy Książyński (ur. 29 lutego 1924 w Dąbrowie Górniczej, zm. 28 sierpnia 2013 w Bytomiu) – polski żeglarz, kapitan jachtowy (1957), wychowawca młodzieży żeglarskiej, ekonomista, żołnierz AK.

Ryszard Książyński
Oksza (1944)
Ilustracja
(2007)
Data i miejsce urodzenia

29 lutego 1924
Dąbrowa Górnicza

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 2013
Bytom

Miejsce spoczynku

cmentarz parafii NMP w Katowicach-Wełnowcu

Zawód, zajęcie

ekonomista

Miejsce zamieszkania

Szczecin, Kraków, Katowice, Bytom

Narodowość

polska

Edukacja

Akademia Handlowa w Poznaniu oddział w Szczecinie, Wydział Przemysłu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach

Stanowisko

j. kpt. ż. w., kpt. motorowodny, instruktor żeglarstwa, sędzia kl. państwowej, radiotelefonista w służbie morskiej

Pracodawca

KSW Hutnik w Dąbrowie Górniczej, Hutnicze Przedsiębiorstwo Remonotowe

Organizator Jachtowego Klubu AZS w Krakowie, założyciel pierwszego oddziału Akademickiego Związku Morskiego na Pomorzu Zachodnim (1948), organizator Koła Kapitanów „Śląsk” (1965) i jego przewodniczący (1971-1972), etatowy kapitan s/y „Chrobry” (1951-1958), etatowy kapitan s/y „Leonid Teliga” (1972-1985), uczestnik bałtyckiej części Operacji Żagiel 74 i Nowojorskiej Operacji Żagiel 76, po zakończeniu, której przeprowadził jacht (jako pierwszy polski i pierwszy tak duży jacht żaglowy) trasą z Nowego Jorku przez Wielkie Jeziora i Missisipi do Nowego Orleanu (Rejs Roku 1976). Honorowy Członek Zarządu Śląskiego OZŻ. Odznaczony dyplomami Ligi Morskiej, LPŻ, LOK i Marynarki Wojennej, „Medalem Bractwa Wybrzeża”, a także wieloma odznaczeniami żeglarskimi, resortowymi i państwowymi w tym „Zasłużony dla Żeglarstwa Śląskiego” i „Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego”. Przepłynął pod żaglami około 195 tys. Mm oraz na holu lub silniku około 55 tys. Mm[1]. Pod jego komendą wychodzili po raz pierwszy w morze kapitanowie: Wojciech Michalski, Wojciech Jacobson, Ludomir Mączka i inni[2].

Życiorys

edytuj

Dzieciństwo i młodość

edytuj

Urodził się 29 lutego 1924 w Dąbrowie Górniczej. ...W szkole zapisał się do harcerstwa i to dzięki niemu został żeglarzem … drużyna miała stały kontakt z prężnie wówczas działającym Harcerskim Ośrodkiem Morskim w Gdyni...[3]. Pierwszy kontakt z żeglarstwem nawiązał w roku 1938 w Harcerskim Ośrodku Morskim w Gdyni. W 1939 jego rodzina ewakuowała się do Rzeszówka w Kieleckiem. Przez 2 lata pracował w majątku i w tajnych kompletach zaliczył III i IV klasę gimnazjum, zdał małą maturę. Od 1943[4] do 1944 ukończył I i pół II klasy[5] liceum przyrodniczego w Statliche LandBauschule / Państwowej Wyższej Szkole Rolniczej w Czernichowie. W 1943 ukończył roczne szkolenie konspiracyjnej szkoły podchorążych rezerwy uzyskując stopień kapral-podchorąży i, już jako żołnierz AK (ps. „Oksza”), wziął udział w akcjach sabotażowych i drobnych akcjach zbrojnych. W lecie 1944, po mobilizacji oddziałów AK do Akcji Burza, przydzielony został do zwiadu konnego por. „Włada” (ppor. „Władysław” – Władysław Sztabo, 9 kompania III batalionu) w Brygadzie Sandomierskiej (2 pułk piechoty Legionów) AK dowodzonej przez mjr (potem ppłk) „Kruka” (Antoni Wiktorowski). Wraz z brygadą wcielony do dywizji partyzanckiej (2 DP) płk. „Lina” (Antoni Żółkiewski), 21/22 września osłaniał zrzut lotniczy k. Secemina, 26 września brał udział w bitwie pod Radkowem i ranny, doznał trwałej utraty słuchu w lewym uchu. Po rozwiązaniu AK 19 stycznia 1945 przeszedł do cywila.

Od maja 1945 przebywał w Katowicach, w 1946 zdał eksternistycznie maturę Liceum Administracyjnego[6] w Miejskim Instytucie Kształcenia Handlowego, zapisał się na studia w Krakowie na Akademii Handlowej (1946–1948, 2 lata) i wstąpił do Akademickiego Związku Morskiego. W 1946 r. powrócił do żeglarstwa i po obozie YMCA[7] w Postomino (koło Ustki), po szkoleniu na jachcie „Zaruski” uzyskał w Jachtowym Morskim Klubie Akademickim w Gdańsku stopień żeglarza morskiego. W maju po kursie w Krakowie uzyskał stopień jachtowego sternika śródlądowego. W latach 1947–1949 pływał pod komendą kapitanów: Henryka Fronczaka, Jana Gołubiewa[8] i Włodzimierza Jacewicza, na jachtach „Dar Żoliborza”[9] (200 m2), „Jowisz”[10] (80 m2), „Jurand II” (100 m2), „Neptun” (100 m2), „Jedność”[10] (ex „Dar Żoliborza”, 200 m2), „Generał Zaruski” (320 m2) jako załoga i na funkcjach oficerskich.

Praca wychowawcza i organizacyjna – Szczecin, Kraków

edytuj

Od października 1946 do maja 1947 uczestniczył wraz z Tadeuszem Morawskim[8] i Zbigniewem Banasikiem[11] w organizacji Jachtowego Klubu AZS w Krakowie i kursu żeglarskiego na stopień sternika śródlądowego[10]. W lipcu i sierpniu 1947 został komendantem obozu żeglarskiego Klubu[12] w Kobyle Gródku nad Jeziorem Rożnowskim. W tym samym roku w sierpniu, po kursie żeglarskim w Ośrodku GKKF w Jastarni uzyskał stopień sternika morskiego. W lipcu 1948 został kierownikiem wyszkolenia żeglarskiego połączonego obozu AZM i AZS[10] w Zbyszycach nad J. Rożnowskim, a w sierpniu odbył kurs instruktorski i do października pracował w Ośrodku w Jastarni.

W 1948 przeniósł się do Szczecina na Akademię Handlową w Poznaniu oddział w Szczecinie, specjalność Handel Morski. Zaangażował się wraz z kpt. Zbigniewem Szymańskim[8], Kazimierzem Haską i Witoldem Bohdanowiczem[8] w odbudowę żeglarstwa w Szczecinie. Wraz z Benkiem Quantem i Bolkiem Trochimowiczem założył pierwszy oddział AZM na Wybrzeżu Zachodnim. Od października do marca roku następnego organizował i rozbudowywał tabor pływający AZM w Szczecinie, kierując remontem wraków jachtów „Kaczorek”[13], „Tuńczyk”, „Janeczka”, „Ewa”[14] i innych. Po fuzji 3 kwietnia 1949 AZM z AZS, w której brał aktywny udział, pozostał członkiem, a także wiceprezesem AZS ds. technicznych odpowiedzialnym za tabor pływający[15]. W czerwcu prowadził szkolenie członków klubu na stopień sternika jachtowego i morskiego, a w lipcu i sierpniu zorganizował obóz żeglarski[16] w Trzebieży, pełniąc funkcję instruktora, we wrześniu był też instruktorem w Jastarni[10]. Od 1949 działał w szczecińskim Okręgowym Związku Żeglarskim, początkowo przy kpt. Z. Szymańskim, a następnie pełniąc funkcje samodzielne. W 1950 w lipcu i sierpniu prowadził szkolenie w AZS Szczecin na J. Dąbie, we wrześniu został Kierownikiem Wyszkolenia Żeglarskiego w Jastarni, równocześnie, po 3 semestrach studiów, uzyskał dyplom z ekonomii[17]. W tym samym roku przeniósł się do Ligi Morskiej, gdzie pełnił funkcję kierownika taboru pływającego i brał udział w organizowaniu Szczecińskiego Jacht Klubu Morskiego[18], pozostając jego członkiem aż do roku 1970. Od końca 1950 r. do połowy 1953 pracował w Zarządzie[10] Ligi Morskiej[19] w Szczecinie. W marcu 1951 uzyskał patent sternika jachtingu lodowego i wziął udział w Bojerowych Mistrzostwach Polski w Giżycku[10]. W lipcu tegoż roku został komendantem obozu żeglarskiego LM w Trzebieży dla dziewcząt[20], a w sierpniu uzyskał patent kapitana żeglugi przybrzeżnej. Od lipca 1951 do połowy czerwca 1957 był etatowym kapitanem s/y „Chrobry”[21]. Od r. 1951 aktywnie działał w PZŻ – pracował w Zarządzie Okręgu i uzyskał dyplom sędziego regatowego (nr 14) PZŻ[22]. W lipcu i sierpniu 1952 r. był Kierownikiem Wyszkolenia Żeglarskiego w ośrodku LM w Szczecinie-Dąbiu[23], a w październiku zorganizował szkolenie praktyczne na jachtach morskich dla szczecińskiej młodzieży szkół podstawowych i średnich, z prowadzoną w czasie pływania nauką nawigacji i wykładami z matematyki i geografii. W tym samym roku uzyskał również uprawnienia instruktora żeglarstwa (nr 86) i sędziego klasy państwowej (nr 105) GKKF. Przez kilka miesięcy 1953 r. był pracownikiem Szczecińskiej Stoczni Jachtowej[24]. W tym okresie pływał jako drugi oficer (nawigacyjny) w krótkich rejsach bałtyckich na szkunerze s/y Zew Morza z uczniami Szkoły Rybołówstwa Morskiego[25] pod komendą kpt.ż.w. Konstantego Maciejewicza[8]. We wrześniu 1953 został zatrudniony w szczecińskim Pałacu Młodzieży[26]. Od lipca 1955 jako jego kierownik zorganizował i do czerwca 1958[27] prowadził Gabinet Wiedzy Morskiej dla starszych i młodszych chłopców. Jesienią odbywało się tam szkolenie teoretyczne, a wiosną i latem zapoznawanie z pracą portu, stoczni, statków i szkolenie żeglarskie. W styczniu roku 1957 zdobył patent jachtowego kapitana żeglugi wielkiej[28] PZŻ (nr 4[29]). W lipcu roku 1958 wziął udział w regatach OstSee Woche(inne języki) na jachcie „Perun”[30] (zajmując 3. miejsce)[31].

W październiku roku 1958 przeniósł się do Krakowa, gdzie prowadził gospodarstwo teściowej we wsi Mogiła pod Krakowem[32], zajmując się rolnictwem i ogrodnictwem, a także założył nowoczesną hodowlę drobiu. Nie zerwał jednak z żeglarstwem i równocześnie od połowy października (do końca października roku 1960) kierował ośrodkiem żeglarskim Jacht Klubu „Budowlani Nowa Huta”. Po śmierci ojca przeniósł się w listopadzie 1960 wraz z rodziną do Katowic do mieszkania matki.

Praca wychowawcza i organizacyjna – Śląsk

edytuj

W Katowicach został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłu Węglowego, od lipca 1965 w Najwyższej Izbie Kontroli, i wreszcie w ramach Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali pracował w kilku zakładach hutniczych (1968 – PRB „ZREMB”, 1969 – Huta „Ferrum”[33], 1971 – Zjednoczenie Przedsiębiorstw Geologicznych w Katowicach, 1972 – „Koksoprojekt” w Zabrzu). Od 1961 do 1969 działał w Turystycznym Klubie Żeglarskim „Tramp” w Katowicach. Od maja 1965 uczestniczył w organizacji Koła Kapitanów „Śląsk”[34]. Uzupełnił studia na Wydziale Przemysłu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach uzyskując w 1967 r. tytuł magistra ekonomii[35], w lipcu zdobył również patent Kapitana Motorowodnego[22] (nr 208) PZMiNW i patent instruktora żeglarstwa PZŻ (nr 463)[36]. W latach 1960-1967 w sezonie letnim 2 razy pełnił funkcję Kierownika Wyszkolenia Żeglarskiego w COŻ w Trzebieży i trzykrotnie w Jastarni (w 1967 były to już ośrodki PZŻ i LOK). W styczniu 1971 r. Katowicki OZŻ nadał mu odznakę „Zasłużony dla Żeglarstwa Śląskiego”. W lutym 1972 otrzymał od PZŻ honorowe odznaczenie „Zasłużonego Działacza Żeglarstwa Polskiego”. Jako przewodniczący Koła Kapitanów[37], zorganizował kurs radiotelefonistów w służbie morskiej[38], sam uzyskując również świadectwo ograniczone radiotelefonisty w służbie morskiej (nr 6762). W roku 1975 WKKFiT Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach nadał mu dyplom i odznakę XXX-lecia „Za zasługi w krzewieniu kultury fizycznej i sportu na terenie województwa katowickiego”. 1976–1979 został zatrudniony w Klubie Sportów Wodnych Hutnik w Dąbrowie Górniczej. Od 1977 działał w Głównej Komisji Dyscyplinarnej[39] (przez kilka kadencji jako przewodniczący) i Centralnej Komisji Egzaminacyjnej PZŻ[40][34] prowadząc egzaminy na kapitana żeglugi przybrzeżnej i wielkiej. 1980-1982 pracował w Hucie „Bobrek” w Bytomiu, a 1982-1990 w Hutniczym Przedsiębiorstwie Remontowym[41], w tym od lutego do października 1989 na budowie eksportowej CHZ „Centrozap”[42] w Perniku w Bułgarii.

W roku 1990 przeszedł na emeryturę zawodową, ale jeszcze nie żeglarską. W maju 1991, jako zastępca kapitana gen. Zbigniewa Michalskiego, wziął udział w rejsie szkoleniowym dla młodzieży na jachcie „Generał Zaruski”[22][43], a w sierpniu pracował jako instruktor w Ośrodku LOK w Jastarni. W roku 2002 Bractwo Wybrzeża – Mesa Kaprów Polskich nadało mu „Medal Bractwa Wybrzeża”[44].

W ciągu całego tak aktywnego życia zajmował się również modelarstwem morskim, prowadził odczyty i spotkania na tematy morskie dla młodzieży – kandydatów na żeglarzy, organizował konkursy dla młodzieży na temat żeglarstwa. Pisał artykuły do „Żagli”, „Morza”, oraz prasy szczecińskiej i katowickiej o tematyce morskiej, geograficznej i turystyczno-poznawczej.

Zmarł 28 sierpnia 2013 r. w domu, w pełni władz umysłowych. Spoczywa na cmentarzu parafialnym kościoła NMP w Katowicach-Wełnowcu w grobie rodziców i drugiej żony.

Rejsy

edytuj

...Pod koniec lat czterdziestych dużo pływał na kutrach rybackich łowiących na Bałtyku. – Trzeba było mieć końskie zdrowie, żeby wytrzymać taki rejs... Za taką robotę dobrze płacili, ale wysiłek był wprost niewyobrażalny...[3]. W latach 1951-58 jako etatowy kapitan s/y „Chrobry” prowadził 43 rejsy na tym jachcie na trasie łącznie ponad 30 tys. Mm[1]. W latach 1960-1967 prowadził bałtyckie rejsy stażowe dla uczestników kursów w Jastarni, a ponadto w roku 1961 i 1963 rejsy do Szwecji na należącym do TKŻ „Tramp” jachcie „Karolinka”[29]. W roku 1970 wstąpił do Klubu Sportów Wodnych Hutnik-Pogoria i poprowadził pierwszy klubowy rejs morski po Bałtyku na s/y „Wielkopolska”, co zapoczątkowało klubowe pływania morskie, zdobywanie stażu i wyższych stopni żeglarskich. W lecie 1971 roku na s/y Śmiały poprowadził pierwszy klubowy rejs do portów Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii Niemiec. W sierpniu prowadził rejs bytomian (29 osób) z LOK na s/y Janek Krasicki w rejsie do Narwiku w Norwegii[45][36], gdzie zawieźli ziemię z pola bitwy na Górze Świętej Anny. We wrześniu następnego roku dowodził „Krasickim” w rejsie do Tallina i Leningradu[36]. W 1972 roku KSW Hutnik-Pogoria stał się armatorem pełnomorskiego jachtu klasy Antares[46] (powierzchnia ożaglowania 140 m2), o nazwie „Leonid Teliga”[47] z portem macierzystym Szczecin, zakupionym przez Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali. W latach 1972-85 kpt. Książyński został oddelegowany przez Wiceministra Hutnictwa (jako armatora) do pełnienia funkcji etatowego kapitana tego jachtu[36][22]. W tym okresie, niemal przez cały sezon żeglarski, ale nieraz i w zimie, najczęściej przebywał w Szczecinie mieszkając w Hotelu Jachtowym lub na jachcie. Pod jego komendą jacht „Leonid Teliga” wziął udział w bałtyckiej części Operacji Żagiel 74[36]. Dowodził „Leonidem Teligą” w atlantyckiej części Operation Sail 76[48] i na uroczystościach 200-lecia USA(inne języki). Rejs ten był filmowany („Operation Sail”) przez ekipę TVP pod kierownictwem reż. Zbigniewa Proszowskiego. Po zakończeniu imprezy przeprowadził jacht, jako pierwszy polski i pierwszy tak duży jacht żaglowy, trasą z Nowego Jorku przez Wielkie Jeziora[49] i Missisipi do Nowego Orleanu[50]. Na trasie tego rejsu przez USA w wielu odwiedzanych miastach (Nowy Jork, Buffalo, Baton Rouge, Milwaukee, Cleveland, Nowy Orlean) otrzymał honorowe obywatelstwo. Powrót do kraju z Nowego Orleanu prowadził trasą przez Cozumel w Meksyku, Montego Bay i Port Antonio na Jamajce, San Juan na Puerto Rico, Charlotte Amalie na St. Tomas, Fort de France na Martynice, Bridgetown na Barbados i Ponta Delgada na Azorach[36]. Za rejs zdobył wyróżnienie za rok 1976 w konkursie „Głosu Wybrzeża” – Rejs Roku[51][22]. W lipcu 1978 na „Telidze” wraz z innymi śląskimi jachtami – „Barbórką”[52] (M. Miller[37][53]) i „Carbonią” (P. Rudzki[37]) strawersował Szwecję Kanałem Göta[37] (Rejs Roku). W roku 1985 prowadził „Leonida Teligę” w Regatach Heweliusza[54]. Łącznie prowadził 32 rejsy na tym jachcie pokonując ponad 16 tys. Mm[29][1].

Wyróżnienia i odznaczenia

edytuj

Był honorowym członkiem zarządu OZŻ w Katowicach[34] (1993), Szczecińskiego Jacht Klubu Morskiego i Klubu Sportów Wodnych „Hutnik-Pogoria”.

Odznaczony dyplomami Ligi Morskiej, LPŻ, LOK i Marynarki Wojennej[55], a także wieloma odznaczeniami żeglarskimi, resortowymi i państwowymi, w tym „Zasłużony dla Żeglarstwa Śląskiego” i „Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego”[8][34], „Medalem Bractwa Wybrzeża”, trzema Krzyżami Zasługi i Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski, odznakami i dyplomami dziesięcio-, dwudziesto- i trzydziestolecia PRL.

Źródła danych biograficznych

edytuj
  1. 150 tysięcy mil kapitana / Tomasz Nowak; kserokopia; życiorys RK w Życiu Bytomskim; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  2. Książyński Ryszard Jerzy – PZŻ; https://web.archive.org/web/20151222110049/http://pya.org.pl/kultura/ksiega_pamieci/ksiazynski _ryszard_jerzy; 2015-10-13
  3. S/y "WITEŹ II" | Jacht Klub AZS; http://jkazs.szn.pl/content/sy-wite%C5%BA-ii; 2015-10-13
  4. Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; https://web.archive.org/web/20151208141311/http://www.ksiaznica.szczecin.pl/www/arciwum-morskie; 2015-11-02; j.kpt.ż.w. Ryszard Książyński: biblioteka z zakresu wiedzy żeglarskiej, żeglugi morskiej, historii żeglarstwa, historii żeglugi, marynarki wojennej, modelarstwa, beletrystyki marynistycznej, historii, 1 album morski, 1 malarstwa marynistycznego, mapy morskie Europy i Ameryki, gazety i wycinki z gazet, sprawy klubowe, listy, dziennik jachtowy „Teligi”, dokumenty żeglarskie, dorobek żeglarski, dokumenty rejsu transamerykańskiego, 2 segregatory Transameryka, dyplomy, dorobek zawodowy, plany jachtów, zdjęcia żeglarskie, przekazane 2014-05-10
  5. Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa „Nila”. MAKVI-413-25/14 Kraków 14.V.2014; www.muzeum-ak.pl; legitymacja PWSR – Czernichów, zaświadczenie PWSR Czernichów, świadectwo dojrzałości LA Katowice, zaświadczenie WSE w Szczecinie, zaświadczenie C. Hartwig s.a. Szczecin, karta rej. PMRN w Szczecinie, zaświadczenie o zamieszkaniu i pracy Nowa Huta-Mogiła, dyplom ukończenia WSE w Katowicach, kserokopie dokumentów, Field Marshal Montgomery / Od Normandii do Bałtyku Katowice 1948
  6. Dziennik jachtowy; Jacht „Leonid Teliga”, Właściciel i Armator KSW „Hutnik”, Port macierzysty Szczecin, Nr certyfikatu ROS 1091, Nr karty ewid. UM 89/75, Nr na żaglu PZ-40, Sygnał rozpoznawczy „Leonid Teliga”; Rozpoczęty dnia 04.05.76, Zakończony dnia 10.09.1976, Kapitan Ryszard Książyński: 9nlb+207; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Odbyte rejsy – udział w imprezach (także pływania zawodowe); Bytom 31.I.2001; ankieta Listy Jachtowych Kapitanów Żeglugi Wielkiej XX w.; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  2. ↑ Jacht Klub Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie. Na wiecznej wachcie: RYSZARD KSIĄŻYŃSKI (1924 – 2013); http://jkazs.szn.pl/content/na-wiecznej-wachcie
  3. ↑ a b 150 tysięcy mil kapitana / Tomasz Nowak; życiorys RK w Życiu Bytomskim
  4. ↑ Staatliche Landbauschule Państwowa Wyższa Szkoła Rolnicza Czernichów, kreis Krakau – powiat Kraków. Ausweis – Legitymacja Nr 34/A; 15.09.1943; Muzeum AK Kraków; wystawiona na nazwisko: Richard Książyński
  5. ↑ Staatliche Landbauschule Państw. Wyższa Szkoła Rolnicza Czernichów; 5 maja 1945; Muzeum AK Kraków; zaświadczenie o uczęszczaniu i ukończeniu z pieczęciami szkoły
  6. ↑ Świadectwo dojrzałości Liceum Administracyjnego Nr 27. Miejski Instytut Kształcenia Handlowego w Katowicach, Katowice 29.V.1946; Muzeum AK Kraków
  7. ↑ Wolne Forum Gdańsk. Forum miłośników Gdańska i Pomorza: Pocztówki zdjęcia dokumenty – Gdańsk 1947 na filmie
  8. ↑ a b c d e f Honorowa Odznaka Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego: Rejestr osób odznaczonych…; PZŻ: Warszawa 2014: 75; https://web.archive.org/web/20160216021343/http://www.pya.org.pl/files/1/zwiazek/komisje/komisja-odznaczen/565453e0e886d.pdf
  9. ↑ NARKIVE. pl.rec.zeglarstwo: Znów z tej starej książki ciekawostki / A. Kłoskowski; http://pl.rec.zeglarstwo.narkive.com/UggIk06r/znow-z-tej-starej-ksi-ki-ciekawostki
  10. ↑ a b c d e f g R1. Sportowa książeczka żeglarska Nr 2653; PZŻ: Warszawa 1950: 32; 4 IV 47–31 XII 58; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  11. ↑ Wspomnienia|Zeszyty Żeglarskie; Szczecin NR26e sierpień 2015; http://zeszytyzeglarskie.pl/wspomnienia/maryla-grochowska-zeglarskie-wspomnienia/
  12. ↑ Akademicki Związek Morski RP oddział w Krakowie. Ośrodek Wyszkoleniowy Jezioro Rożnowskie; 30.VII.1948; zaświadczenie o kierowaniu obozem AZM i AZS; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  13. ↑ Wspomnienie o kapitanie Ziemowicie Ostrowskim; 26.12.2015; https://web.archive.org/web/20160131002937/http://www.zozz.com.pl/index.php/aktualnoci/41-aktualnoci/646-wspomnienie-o-kapitanie-ziemowicie-ostrowskim.html
  14. ↑ Jacht Klub Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie. Nadir; http://jkazs.szn.pl/content/nadir
  15. ↑ Akademickie Zrzeszenie Studenckie. Zarząd Środowiska Szczecin; 20.II.1950; Zaświadczenie; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  16. ↑ Lista instruktorów i załóg; Obóz AZS sierpień 1949 Trzebież; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  17. ↑ Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Szczecinie ul. Mickiewicza 6; L.dz. 297/5 23.V.1950; Muzeum AK Kraków; zaświadczenie o ukończeniu
  18. ↑ Liga Przyjaciół Żołnierza. Klub Morski Szczecin. Dyplom; Szczecin 17.XI.1956; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  19. ↑ Liga Morska. Zarząd Okręgu Szczecin. Zaświadczenie L.dz. 708/53; Szczecin 30.V.1953; zaświadczenia pracy w LM; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  20. ↑ Liga Morska. Ośrodek Sportów Wodnych w Szczecinie; OSW/81/52 21.X.1952; zaświadczenie o kierowaniu Ośrodkiem Szkoleniowym LM w Szczecinie-Dąbiu i drugim w OS w Trzebieży; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  21. ↑ Liga Przyjaciół Żołnierza. Szczeciński Jacht Klub Morski; Szczecin: 15.VI.1957; zaświadczenie o etacie kapitana „Chrobrego” 1951−1957; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  22. ↑ a b c d e Sportowa książeczka żeglarska Nr 6797/KT; POZŻ w Katowicach: Katowice 18 I 1978; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; 28VIII51-15V91
  23. ↑ Liga Morska. Ośrodek Sportów Wodnych w Szczecinie; OSW/82/52 21.X.1952; zaświadczenie o kierowaniu ośrodkiem w Szczecinie-Dąbiu; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  24. ↑ Szczecińska Stocznia Jachtowa PP, Szczecin-Golęcin, ul. Światowida 20, tel. Nr 71-22; Pers/54/C/55 Szczecin: 14.VIII.1955; Zaświadczenie; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  25. ↑ ZSM w Darłowie: Historia Zespołu Szkół Morskich w Darłowie; https://web.archive.org/web/20160127015547/http://www.zsm.darlowo.pl/main/30-historia-zsm-darlowo.html
  26. ↑ Pałac Młodzieży. Pomorskie Centrum Edukacji w Szczecinie: Historia Pałacu Młodzieży; http://palac.szczecin.pl/o-palacu/historia-palacu-mlodziezy/
  27. ↑ Pałac Młodzieży im. Wielkiej Rewolucji Październikowej, al. Wojska Polskiego Nr 98, 70-408 Szczecin; PM-1/121/86, Szczecin 17.IV.1986; Świadectwo pracy; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  28. ↑ Polski Związek Żeglarski. Patent stopień Jachtowego Kapitana Żeglugi Wielkiej; Warszawa 30.I.1975; 29.IV.46-22.IX.63; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  29. ↑ a b c Sportowa książeczka żeglarska Nr 419/SZ; PZŻ Okręg Szczeciński: Szczecin 15 X 1959’’; 29IV46-22IX63’’; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  30. ↑ Arvenacharter / Edward Prus-Zajączkowski; zdjęcie; https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1621259708120823&id=1378669245713205
  31. ↑ Sport Treffen der Ostseeländer. Urkunde; 11.VI.1958; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  32. ↑ Komitet Osiedlowy Nr. 11 Osiedla Mogiła Dzielnicy Nowa Huta w Krakowie; 11.III.1959; zaświadczenie o zatrudnieniu w gospodarstwie rolnym; Muzeum AK Kraków
  33. ↑ Ferrum s.a. – tradycja i nowoczesność; https://web.archive.org/web/20160130034927/http://ferrum.com.pl/pl/o_nas/historia.html
  34. ↑ a b c d Książyński Ryszard Jerzy – PZŻ; https://web.archive.org/web/20151222110049/http://pya.org.pl/kultura/ksiega_pamieci/ksiazynski _ryszard_jerzy; 2015-10-13’’
  35. ↑ Dyplom ukończenia studiów wyższych. Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Katowicach; Dyplom mgr ekonomii 27.V.1968; Muzeum AK Kraków
  36. ↑ a b c d e f Sportowa książeczka żeglarska Nr 6797/KT; POZŻ w Katowicach: Katowice 24 IV 1970; 15V45-4IX77; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  37. ↑ a b c d XXX lat Koła Kapitanów „Śląsk” / Kazimierz B. Grenczak; Katowicki Okręgowy Związek Żeglarski: Katowice 1997: 32
  38. ↑ Poradnik żeglarski technika – projekty – wiedza: Egzamin z obsługi VHF; http://www.jachtbuduj.com/index.php?id=333&p=0&l=0
  39. ↑ Śląski Okręgowy Związek Żeglarski: Statut ŚOZŻ; §33; https://web.archive.org/web/20160119035912/http://www.slaski-ozz.org.pl/zarzad/statut
  40. ↑ Academia Nautica: Kursy dla skipperów / kapitanów; http://www.anw.pl/jachtowy_sternik_morski.html
  41. ↑ Konsorcjum przedsiębiorstw Hutnicze przedsiębiorstwo remontowe Dąbrowa Górnicza s.a.; https://web.archive.org/web/20170201011813/http://www.hpr-sa.pl/firma.php
  42. ↑ Dziennik Zachodni: Wiadomości: Centrozap-Ideon: Upadłość. Co się stało ze śląską potęgą?; http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/800483,centrozapideon-upadlosc-co-sie-stalo-ze-slaska-potega,id,t.html
  43. ↑ „Generał Zaruski”, kpt. Zbigniew Michalski, 1991 lista załogi ; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  44. ↑ Medal Bractwa Wybrzeża rok 2002; Bractwo Wybrzeża – Mesa Kaprów Polskich: Warszawa 4 IX 2002; dyplom nadania; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  45. ↑ Synowie swym ojcom. Miesiąc pod żaglami s/y Janek Krasicki; Życie Bytomskie 22-28.IX.1971; kserokopia; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; rejs do Narviku
  46. ↑ Antares. Konstruktorzy R. Langer i K. Michalski. Budowniczy: Szczecińska Stocznia Jachtowa – Szczecin; Biuro Wydawnictw: Warszawa 1980: 4; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; prospekt jachtu
  47. ↑ 1987 rok – Rejs na jachcie s/y Leonid Teliga; https://web.archive.org/web/20160730154216/http://www.ref.rybnik.pl/album/rejs1987/index.html; album zdjęć
  48. ↑ Official programme Operation Sail 1976 sponsored by Cutty Sark Scotch Whisky. Liss Printed Ltd: Liss Hampshire England: 32; program regat do Ameryki – International Sail Training Races 1976; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
  49. ↑ Jacht Klub Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie. Wywiad Zenona Szostaka z Wojciechem Jakobsonem / Powrót s/y „DAL”; https://web.archive.org/web/20151208055559/http://www.zeglujmyrazem.com/wp-content/uploads/2100/WhoIsWho/Wojciech%20Jacobson/Jacobson,%20Wojciech%20-%20Powrot%20sy%20Dal_3.pdf
  50. ↑ Jachtem przez Missisipi / Zbigniew Sowiński; wycinek; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; Trybuna Robotnicza
  51. ↑ Głos Wybrzeża. Dziennik PZPR, Gdańsk 10.I.1978. Kpt. Ryszard Książyński; pismo; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie; informacja o terminie wręczenia nagrody honorowej Rejs Roku 1977 z załączoną listą rejsów z Głosu Wybrzeża z 6-8.I.1978
  52. ↑ Akademicki Związek Sportowy Jacht Klub „Śląsk”; https://web.archive.org/web/20160303185516/http://www.jkazs.slask.pl/galerie/sy-barborka-1975
  53. ↑ XX lat ŻKM Katowice; https://web.archive.org/web/20160205170104/http://www.kormoran.aplus.pl/rejs/ROK_1/kwiecien/zkmkatowice.pdf </ref
  54. ↑ Muzeum Żeglarstwa Pomorskiego: Kalendarium Pomorskiego Związku Żeglarskiego; https://web.archive.org/web/20151218093751/http://muzeum.pozz.org.pl/?page_id=8895
  55. ↑ Marynarka Wojenna PRL. Dyplom; Kołobrzeg 1.XI.1984; Książnica Pomorska – Zachodniopomorskie Archiwum Morskie
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Ryszard_Książyński&oldid=71780544”