Rudolf Patoczka
Rudolf Patoczka vel Patočka[1] (ur. 19 grudnia 1882 w Krakowie, zm. 10 sierpnia 1942 w KL Auschwitz) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego.
pułkownik artylerii | |
Data i miejsce urodzenia |
19 grudnia 1882 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
10 sierpnia 1942 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca pułku |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 19 grudnia 1882 w Krakowie jako syn Wincentego (1848–1922), nadoficjała Kolei Północnej, i Wilhelminy z Reichelów (1856–1935)[2][3][4][5][6]. Był bratem Ottokara Wilhelma (1885–1940), majora intendenta, zamordowanego w Charkowie[3], Jarosława (1894–1963), żołnierza Legionów Polskich, majora dyplomowanego artylerii i Bogumiła (1884–1947), majora administracji.
W 1904 ukończył naukę w c. k. Wyższej Szkole Realnej w Krakowie. Po odbyciu służby wojskowej w cesarskiej i królewskiej armii, w charakterze jednorocznego ochotnika, został mianowany kadetem rezerwy–zastępcą oficera ze starszeństwem z 1 stycznia 1906 i przydzielony w rezerwie do 1 pułku artylerii dywizyjnej w Krakowie[7]. W 1908 został przemianowany na oficera zawodowego, mianowany porucznikiem ze starszeństwem z 1 listopada 1908 w korpusie oficerów artylerii polowej i górskiej oraz wcielony do 1 pułku armat polowych w Krakowie[8]. W 1913 został przeniesiony do 7 pułku artylerii górskiej w Mostarze i mianowany nadporucznikiem ze starszeństwem z 1 listopada 1913 w korpusie oficerów artylerii polowej i górskiej[9]. W szeregach tego pułku wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach (1913–1914)[10], a następnie walczył na frontach I wojny światowej. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 lutego 1916 w korpusie oficerów artylerii polowej i górskiej[11][12][13].
21 czerwca 1919 został dowódcą I dywizjonu 6 pułku artylerii ciężkiej[14]. W listopadzie tego roku na czele dywizjonu wyjechał na front litewsko-białoruski[15][16]. W kwietniu 1921 został zastępcą dowódcy 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie[17], a w listopadzie tego roku objął jego dowództwo[18][19][20][21]. W marcu 1929 został zwolniony ze stanowiska dowódcy 5 pac i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V[22], a z dniem 31 sierpnia tego roku przeniesiony w stan spoczynku[23].
W 1934, będąc oficerem w stanie spoczynku, pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V”[24].
Rudolf był żonaty z Jadwigą z Płodowskich (1901–1943), z którą miał dwie córki: Wandę (ur. 1923) i Annę (ur. 1925)[2]. Rodzina mieszkała w Krynicy[2]. W czasie okupacji niemieckiej wszyscy czworo osadzeni zostali w więzieniu w Tarnowie, skąd Niemcy przewieźli ich w dwóch transportach do obozu koncentracyjnego Auschwitz[2]. Rudolf trafił tam jako pierwszy 8 lipca 1942 na mocy decyzji SiPo i Sicherheitsdienstu dystryktu krakowskiego[25] i dostał numer więźniarski 46335. Zginął nieco ponad miesiąc później, 10 sierpnia 1942[26]. Żonę Jadwigę wraz z córkami Niemcy przewieźli do Auschwitz 6 stycznia 1943. Jadwiga (numer więźniarski 28007) podobnie jak jej mąż zginęła niecałe półtora miesiąca od osadzenia, 15 lutego 1943[2][27]. Obie córki w 1944 zostały przeniesione do obozu koncentracyjnego Natzweiler[28] i przeżyły[2]. Również bratanek Rudolfa (syn Ottokara Wilhelma) porucznik piechoty Włodzimierz Andrzej (ur. 1914), dowódca 6. kompanii 17 Pułku Piechoty[2], był więźniem Auschwitz (transport z 25 lutego 1941, numer więźniarski 10810)[29], skąd 12 marca 1943 w pierwszym transporcie z Auschwitz[30] trafił do Buchenwaldu[31] (numer więźniarski taki sam jak w Auschwitz)[32]. Przeżył.
Ordery i odznaczenia
edytuj- W czasie służby w c. i k. armii otrzymał:
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami,
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej trzykrotnie,
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej,
- Krzyż Wojskowy Karola,
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy,
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[35].
Przypisy
edytuj- ↑ Po przyjęciu do Wojska Polskiego z byłej cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej Rudolf Patoczka spolszczył pisownię swojego nazwiska z ’Patočka’, co uczynili też jego bracia majorowie Bogumił, Jarosław i Ottokar Wilhelm.
- ↑ a b c d e f g Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2025-01-08].
- ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 401.
- ↑ Szematyzm 1882 ↓, s. 501.
- ↑ Wyszukiwarka grobów : Wincenty Patoczka. Zarząd Cmentarzy Komunalnym w Krakowie. [dostęp 2022-01-20]..
- ↑ Materiały Piotra Patoczki [online], www.patoczka.net, s. 24 [dostęp 2024-12-28] .
- ↑ Schematismus 1907 ↓, s. 834, 839.
- ↑ Schematismus 1909 ↓, s. 842, 870.
- ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 759, 874.
- ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 874.
- ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 642, 775.
- ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 827, 1047.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1037, 1293.
- ↑ Herzog 1930 ↓, s. 9, 15.
- ↑ Herzog 1930 ↓, s. 15, 17, 22, 23.
- ↑ Zarzycki 1996 ↓, s. 4.
- ↑ Herzog 1930 ↓, s. 9.
- ↑ Zarzycki 1996 ↓, s. 19.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 787, 813.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 706, 736.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 413, 447.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 87.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 218.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 341, 943.
- ↑ Wojciech Płosa: Mężczyźni — transport z 8 lipca 1942 roku. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2024-12-27]. (pol.).
- ↑ Patoczka Rudolf. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2024-12-27]. (pol.).
- ↑ Patoczka Jadwiga. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2024-12-27]. (pol.).
- ↑ Patoczka Anna. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2024-12-27]. (pol.).
- ↑ Patoczka Włodzimierz. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2024-12-27]. (pol.).
- ↑ Czarnecki Wacław, Zygmunt Zonik: Walczący obóz Buchenwald. Warszawa: Książka i Wiedza, 1969, s. 59-60. Cytat: 10 marca [powinno być: 12 marca - Ivonna Nowicka] przyjechał pierwszy transport z Oświęcimia liczący 1000 więźniów. Znajdowała się w nim grupa ludzi, którzy odegrali poważną rolę w późniejszym życiu obozu. Przybyli m.in. (...) Jan Krzywicki, Marian Kubicki, (...) Kazimierz Nowicki, (...) Włodzimierz Patoczka. (pol.).
- ↑ Wiele dokumentów z okresu uwięzienia Włodzimierza Patoczki w Buchenwaldzie, m.in. jego kartę pacjenta (DocID: 6782357 (WLADIMIR PATOCZKA), można znaleźć pod linkiem: (WLADIMIR PATOCZKA). collections.arolsen-archives.org. [dostęp 2024-12-27]. (niem.).
- ↑ DocID: 6782351 (WLADIMIR PATOCZKA). collections.arolsen-archives.org, 12 1943. [dostęp 2024-12-27]. (niem.).
- ↑ Herzog 1930 ↓, s. 35.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-20]..
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1293.
Bibliografia
edytuj- Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: Nakładem Prezydyum c. k. Namiestnictwa, 1882. (pol.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1907. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1906. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1917. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Stefan Herzog: Zarys historji wojennej 5-go pułku artylerii ciężkiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Piotr Zarzycki: 5 Pułk Artylerii Ciężkiej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1996, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-87103-18-7.
Zobacz też
edytuj- Herzog Stefan, „Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. 5 pułk artylerii ciężkiej”, Warszawa 1930
- O przekazaniu do muzeum portretu pkła Patoczki pędzla Mariana Nowickiego przez syna Wandy Patoczki, wnuka oficera, Andrzeja Monastyrskiego, TVP3, 28.07.2023
- Portret płka Patoczki pędzla Mariana Nowickiego w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Drzonowie
- Nowicka Ivonna. Wirtualny memoriał płka Patoczki z linkami do memoriałów jego braci, rodziców i żony
- Bogaty materiał fotograficzno-informacyjny dot. rodziny Patoczków, w tym Rudolfa, opr. Piotr Patoczka