Wacław Czarnecki
Wacław Leon Czarnecki (ur. 2 sierpnia 1902 w Warszawie, zm. 16[1][2] maja 1990 tamże) – polski dziennikarz i pisarz, członek Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej[3], Polskiej Partii Socjalistycznej, zaś po wojnie ZBoWiD-u i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Więzień hitlerowskich obozów koncentracyjnych Majdanek i Buchenwald, działacz tajnych komunistycznych i antyfaszystowskich organizacji w Buchenwaldzie.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
dziennikarz |
| Narodowość |
polska |
| |
Życiorys
edytujPrzed II wojną światową
edytuj
Był synem Julii[4]. W młodym wieku, w dwudziestoleciu międzywojennym, zaczął pracować jako dziennikarz. Był zatrudniony w kilku czasopismach o charakterze politycznym i profilu socjalistycznym. Pełnił funkcję redaktora założonego przez Władysława Szczepańskiego w 1925 roku pisemka zatytułowanego „Przebojem: centralny organ Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej szkół średnich i zawodowych”, które ukazywało się niespełna rok[5], a może zakończyło swój żywot na jednym tylko numerze[6]. Jako jeden z czołowych warszawskich aktywistów ZNMS znalazł się nadto w redakcji miesięcznika „Płomienie” wydawanego przez ZNMS w latach 1931–1933[3]. W końcu przez jedenaście lat pisał dla organu PPS-u, socjalistycznego pisma Robotnik, którego pierwszy numer ukazał się jeszcze w XIX wieku[7]. Był jego redaktorem odpowiedzialnym[8], a takżez ostatnim, dziewiątym członkiem redakcji działu sportowego, w którym pracował „początkowo jako korektor, następnie miejski sprawozdawca i reportażysta”[7].
Lata wojny
edytuj
Dnia 16 grudnia 1942 roku został aresztowany[9] przez niemieckiego okupanta i osadzony w Majdanku[10]. Drugiego kwietnia 1943 w pierwszym transporcie z tego obozu, liczącym 1000 osób, dotarł do Buchenwaldu[11], gdzie dostał numer obozowy 11856[12]. W Buchenwaldzie był przydzielany do różnych komand, pracował m.in. w biurze pracy oraz w fabryce broni Gunstloff-Werke II[13].
Podczas pobytu w Buchenwaldzie udzielał się aktywnie w podziemnych strukturach obozowych, to jest w polskiej sekcji Międzynarodowego Komitetu Obozowego, w Gwardii Ludowej I rzutu[14] oraz PPR-ze, w którym był jednym z członków kierownictwa. Należał do jedenastoosobowej grupy członków założycielskich Polskiego Komitetu Antyfaszystowskiego utworzonego w 1944 roku w maju[15], a w listopadzie uznanego za Radę Narodową Polaków w Buchenwaldzie. Czarnecki wszedł do prezydium tej Rady[16].
Działał w obozowym podziemiu kultury[17].
Po wojnie
edytuj
Po wojnie Czarnecki wrócił do swojej pracy dziennikarskiej.
Należał do władz naczelnych[18] organizacji kombatanckiej ZBoWiD i działał w Klubie Buchenwald-Dora, funkcjonującym przy tym związku.
Zachęcany przez swojego buchenwaldzkiego przyjaciela Kazimierza Nowickiego[19] podjął się wraz z innym kolegą z Buchenwaldu, pisarzem i autorem książek wydawanych w serii Biblioteka Żółtego Tygrysa Zygmuntem Zonikiem, dzieła udokumentowania i uwiecznienia okrucieństw zadawanych więźniom przez hitlerowskich oprawców i heroicznej walki więźniów o zachowanie człowieczeństwa. Owocem tej pracy jest rzetelnie udokumentowana i wzbogacona licznymi cytatami książka „Walczący obóz Buchenwald”, która ukazała się w 1969 roku. Następne lata ten tandem autorski poświęcił na zbieranie materiałów do kolejnego opracowania, tym razem poświęconego jednemu z najcięższych podobozów buchenwaldzkich, komenderówce Mittelbau-Dora. Cztery lata później ukazała się monografia na ten temat zatytułowana „Kryptonim Dora”.
Po przejściu na emeryturę Czarnecki był jednym ze współorganizatorów Zespołu Seniorów SDP przy Związku Emerytów i Rencistów. Objął funkcję prezesa związku[20].
Wacław Czarnecki był żonaty z Ireną. Spoczywa na starym cmentarzu na Służewie (lewa strona, kwatera II, rząd 5, grób 10)[21].
Publikacje
edytujWspółautor
edytuj- 1966 – Wyzwolenie Buchenwaldu 11 IV 1945, ZBoWiD. Zarząd Okręgu Warszawskiego. Komisja Historyczna i Propagandowa Klubu Buchenwald-Dora, 15 str.; razem z Włodzimierzem Kulińskim
- 1969 – Wacław Czarnecki, Zygmunt Zonik, Walczący obóz Buchenwald, Warszawa: Książka i Wiedza, 1969.
- 1973 – Kryptonim Dora, Warszawa, Książka i Wiedza, 339 str.; razem z Zygmuntem Zonikiem
Redaktor
edytuj(wydane pośmiertnie)
- 1994 – Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939-1945 : księga wspomnień. T. 1; społeczny komitet redakcyjny Wacław Czarnecki [et al.]; Polska Fundacja Upowszechniania Nauki ; Polskie Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Warszawa, 880 str.[22]
- 1995 – Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939-1945. T. 2; społeczny komitet redakcyjny Wacław Czarnecki [et al.]; Polska Fundacja Upowszechniania Nauki: Polskie Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Warszawa, 726 str.
- 1995 – Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939-1945. [T. 3], Aneks; społeczny komitet redakcyjny Wacław Czarnecki [et al.]; Polska Fundacja Upowszechniania Nauki: Polskie Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Warszawa, 158 str.
Przypisy
edytuj- ↑ www.straty.pl. [dostęp 2021-11-06].
- ↑ Księga pamięci. 2018-04-27. [dostęp 2019-04-21]. W styczniu 2022 pod podanym linkiem na „Księgę pamięci” Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich nie ma wpisów. Data śmierci 17 maja, która była podana na tej stronie 2019-04-21 jest błędna, por. mejl Por. mejl z kancelarii kościoła Katarzyny na Służewie do Ivonny Nowickiej z dnia 31.12.2021 r. z dnia 31.12.2021 r.
- ↑ a b Andrzej Notkowski. Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej 1918-1939. Przegląd wydawnictw warszawskich. Część II. „Kwartalnik Historii Pracy Polskiej”. 27/4, s. 62, 1988. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0137-2998. [dostęp 2022-01-02].
- ↑ Pole Häftling. arolsen-archives.org. [dostęp 2024-08-22]. Cytat: Mutter: Julia C, Warschau, Bahnhofstrasse 103 (niem.).
- ↑ Andrzej Notkowski. Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej 1918-1939. Przegląd wydawnictw warszawskich. Część II. „Kwartalnik Historii Pracy Polskiej”. 27/4, s. 58, 1988. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0137-2998. [dostęp 2022-01-02]. Cytat: Założył on [Władysław Szczepański] w 1925 r. pisemko pt. „Przebojem” z Wacławem Czarneckim jako redaktorem. Żadne z tych wydawnictw nie przetrwało jednak nawet roku, kończąc swój żywot na kilku nieregularnie drukowanych numerach.
- ↑ katalogi.bn.org.pl Wyszukiwarka Biblioteki Narodowej pokazuje tylko jeden rezultat, pierwszy numer wydany w ważnym dla komunistów i socjalistów dniu Święta Pracy, 1 maja 1925 r.
- ↑ a b Stanisław Dubois. Redaktor Robotnika. 2008. [dostęp 2019-04-21].
- ↑ „Robotnik: Centralny Organ P.P.S.”. Nr. 322 (5025). XXXVIII, s. 4, stopka redakcyjna, 1932-09-19. Wacław Czarnecki, redaktor odpowiedzialny. Warszawa, ul. Warecka nr. (sic) 7: PPS. [dostęp 2022-01-02]. Cytat: „Redaktor odpowiedzialny: WACŁAW CZARNECKI” – podobnie w innych przejrzanych nr-ach „Robotnika” z lat 1931–1933.
- ↑ Pole Häftling. arolsen-archives.org. [dostęp 2024-08-22]. Cytat: Verhaftet am 16.12.1942 (niem.).
- ↑ www.straty.pl. [dostęp 2019-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-23)]. Hasło Wacław Czarnecki syn Julii i Józefa.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 60, 233.
- ↑ Pole Häftling. arolsen-archives.org. [dostęp 2024-08-22]. Cytat: Häftlings-Nr. 11 856 (niem.).
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 140, 141.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 207, 318.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 272.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 286.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 397.
- ↑ Czarnecki i Zonik 1969 ↓, s. 116 (po), tabl. 25.
- ↑ Dokumenty z obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie dot. Kazimierza Nowickiego z archiwum Arolsen Archives. [dostęp 2019-08-01].(ang.).
- ↑ Wala Korycka. Była „od zawsze”. 2008. [dostęp 2019-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-21)].
- ↑ Por. mejl z kancelarii kościoła Katarzyny na Służewie do Ivonny Nowickiej z dnia 31.12.2021 r.
- ↑ Wszystkie trzy tomy dostępne w Bibliotece Narodowej w Warszawie, gdzie należą do księgozbioru z archiwum Czesława Miłosza. Także w zbiorach Bibioteki Uniwersytetu Warszawskiego.
Linki zewnętrzne
edytuj- http://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/820537,Buchenwald-–-miejsce-kazni-56-tysiecy-wiezniow. Wspomnienia Czarneckiego, Tadeusza Findzińskiego i Henryka Sokolaka o ruchu oporu w Buchenwaldzie, audycja radiowa pt. „Zerwane druty” nadana 4.4.1975 r.
- http://lewicowo.pl/prasa-socjalistyczna-%E2%80%93-jwierna-towarzyszka-walki-robotniczej/. Artykuł Czarneckiego o PPS-ie z książki: „PPS – wspomnienia z lat 1918–1939”, tom 1, Książka i Wiedza, Warszawa 1987.
- 34 skany zbioru dokumentów z Obozu Koncentracyjnego Buchenwald , udostępnione przez Międzynarodową Służbę Poszukiwań ITS, tzw. Arolsen Archives.