Romana Toruńczyk
Romana Toruńczyk (ur. 15 października 1915 w Łodzi, zm. 2 lutego 2000) – polska historyk, badaczka dziejów KZMP, działaczka Komunistycznego Związku Młodzieży Polski i PPR.
| Imię i nazwisko urodzenia |
Romana Szykier |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
15 października 1915 |
| Data śmierci |
2 lutego 2000 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w rodzinie Adama Szykiera (1886–1935) i Cecylii z Glicksbergów (1887–1944)[1][2]. Jej starszą siostrą była Sabina Nowicka. W młodości Romana była działaczką Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Związana z Bolesławem Mołojcem. W latach 1939–1940 jako członkini Kominternu – przebywała we Francji, następnie w Moskwie. Uczestniczyła w grupie polskich komunistów w ZSRR, która później powołała w kraju PPR[3][4]. W latach 1943–1944 była oficerem polityczno-wychowawczym w Polskim Samodzielnym Batalionie Specjalnym[1] (posługiwała się nazwiskiem Pawłowska[5][6]). W latach 1944–1945 była kierownikiem Wydziału Propagandy Masowej w Resorcie Propagandy PKWN, a następnie dyrektorem departamentu w Ministerstwie Propagandy Rządu Tymczasowego. 11 marca 1946 została zdemobilizowana (była w stopniu kapitana). W latach 1946–1950 pracowała w Akademii Nauk Politycznych[1]. Była sekretarzem Zarządu Głównego Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych. W okresie od 12 października 1949 do 31 grudnia 1950 na stanowisku wicedyrektora Muzeum Polskiego w Rapperswilu[7].
15 stycznia 1955 została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej[8].
3 czerwca 1965 obroniła doktorat w Wyższej Szkole Nauk Społecznych na podstawie pracy Komunistyczny Związek Młodzieży Polski w latach 1933–1936. Walka o front Młodego Pokolenia, którą napisała pod kierunkiem Tadeusza Daniszewskiego[9]. Praca ta ukazała się drukiem dopiero w 1970 roku. Pracowała w Zakładzie Historii Partii. 28 marca 1968 dyrekcja Zakładu Historii Partii w porozumieniu z sekretarzem KC PZPR, Witoldem Jarosińskim zwolniła Romanę Toruńczyk z pracy „w związku z postępowaniem śledczym w sprawie jej córki – Barbary”[10]. Była autorką haseł w Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego[11].
Była drugą żoną Henryka Toruńczyka[12]. Jej synem jest Adam Henryk, córką Barbara.
Pochowana na wojskowych Powązkach (kwatera A 25-Tuje-18)[13].
Wybrane publikacje
edytuj- Z dziejów rewolucyjnej walki młodzieży w latach 1929–1933, Warszawa: „Iskry” 1961.
- (redakcja) Kazetempowcy: zbiór szkiców i biograficznych wspomnień, pod red. Romany Toruńczyk i Władysława Góry, przedmowa S. Wygodzki, Warszawa: „Iskry” 1963.
- O Komunistycznym Związku Młodzieży Polski, Warszawa: Zarząd Propagandy i Agitacji Głównego Zarządu Politycznego WP 1965.
- W walce o front młodego pokolenia. Komunistyczny Związek Młodzieży Polski w latach 1933–1936, Warszawa: „Iskry” 1970.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2024-02-07].
- ↑ Romana SZYKIER, geni_family_tree, 1915 [dostęp 2024-02-07] (pol.).
- ↑ Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza: droga do władzy 1941–1944, wyd. 2, Warszawa: „Fronda” 2006, s. 45–47, 106, 108, 150, 160, 162.
- ↑ Władysław Gomułka, Pamiętniki, oprac. Andrzej Werblan, t. 2, Warszawa: BGW 1994, s. 170, 198.
- ↑ Pawłowska Romana - Polski Samodzielny Batalion Specjalny Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej [dostęp 2024-02-07].
- ↑ TORUNCZYK Romana [online], sidbrint.ub.edu [dostęp 2024-02-07].
- ↑ Janusz S. Morkowski, O powstaniu i upadku „Muzeum Polski Współczesnej” w Rapperswilu w latach 1936–1951 (część 2) [online], www.nasza-gazetka.com [dostęp 2024-02-07].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/176 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ J. T., Rozprawy doktorskie pracowników Zakładu Historii Polski przy KC PZPR bronione w latach 1964–1966, „Z Pola Walki” 9 (1966), nr 4 (36), s. 255.
- ↑ Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 467.
- ↑ Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A-D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978, s. 5.
- ↑ Henryk Toruńczyk, geni_family_tree, 26 stycznia 1909 [dostęp 2024-02-07] (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-02-07].
Bibliografia
edytuj- Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 467.
- Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 518.