Roman Łyczywek
Roman Łyczywek ps. Gród, Saski, Mateusz (ur. 8 lutego 1916 w Odolanowie[1][2], zm. 4 października 1994 w Szczecinie) – prawnik, obrońca w procesach członków NSZZ „Solidarność”.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
Włodzimierz, |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujBył uczniem Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu[3]. Studia prawnicze ukończył na Wydziale Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w 1937. Pracował jako nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Łódzkim.
W 1935 został drużynowym 14 Poznańskiej Drużyny Harcerzy. Należał do Szarych Szeregów; w 1939 był komendantem Chorągwi Wielkopolskiej. Z ramienia Szarych Szeregów był członkiem Rady Obywatelskiej Ziem Zachodnich przy Biurze Zachodnim Delegatury Rządu na Kraj[4]. Jako żołnierz ZWZ-AK był uczestnikiem powstania warszawskiego w batalionie im. Kilińskiego. Używał konspiracyjnych pseudonimów „Gród”, „Mateusz”, „Saski”[3].
Po wojnie, w lipcu 1945 wyjechał z Poznania do Szczecina, wraz z ekipą pierwszego polskiego prezydenta miasta, Piotra Zaremby. Jego żona – Krystyna – dołączyła do niego w październiku, wioząc w koszyku na bieliznę ich trzyipółmiesięcznego synka. W tym mieście zamieszkali na stałe[5], początkowo w niezrujnowanej wskutek bombardowań części śródmieścia, przy ul. Polonii Zagranicznej (później ul. Rayskiego), gdzie Roman Łyczywek otworzył kancelarię adwokacką. Pracował też jako radca prawny w Zarządzie Miasta[6]. W latach 80. XX w. był radcą prawnym „Solidarności”, członkiem Komitetu Pomocy dla Internowanych i obrońcą w procesach opozycjonistów, m.in. Andrzeja Milczanowskiego, Edmunda Bałuki, Mariana Jurczyka. Był też m.in. obrońcą braci Eismontów, którzy w roku 1950 uciekli jachtem na Bornholm. Mowa sądowa obrońcy stała się sławna (przechowuje ją syn Włodzimierz, również adwokat)[7].
Publikacje
edytujWydał ok. 700 publikacji. Był inicjatorem i redaktorem naczelnym Słownika biograficznego adwokatów polskich oraz autorem publikacji Zarys historii adwokatury polskiej (1978), Historia adwokatury warszawskiej.
Publikacje R. Łyczywka nt. erystyki sądowej, którą się pasjonował[a] – Z zagadnień erystyki sądowej[9] (1956) i Sztuka wymowy sądowej[10] (R. Łyczywek, O. Missuna, 1977) – są przez dziesięciolecia cytowane w artykułach prawniczych, pracach doktorskich itp. (np. K. Zeidler, 2008[11]; A. Budzyńska-Daca, 2014[12]; Lilianna Lakomy, 2015[13]; Andrzej Tomaszek[8][14].
Andrzej Tomaszek (Palestra) o Sztuce wymowy sądowej napisał[14]:
Wydano ją tylko dwa razy – w 1977 i 1982 roku, w małym rozmiarze i raczej niskim nakładzie. Dziś to pozycja kultowa, którą każdy praktykujący w sądzie prawnik powinien mieć na swoim biurku.
W pracy Pochwała Schopenhauera, czyli o sztuce prowadzenia sporów, zacytował nie tylko opinie prof. Tadeusza Kotarbińskiego, lecz również zdania zaczerpnięte z prac Romana Łyczywka, np.[14]:
Nie brak umiejętności i brak znajomości różnych metod erystycznych powinien być hamulcem przed stosowaniem metod niewłaściwych. Powinny nim być uznawane zasady etyki ogólnej i zawodowej oraz poczucie społecznej odpowiedzialności. Ostatecznym sposobem likwidacji nadużyć mogą się stać środki interwencyjne stosowane przez sąd i środki represyjne wynikające z przepisów procesowych lub ustrojowych przepisów organizacji stanowiących współczynnik wymiaru sprawiedliwości – prokuratury i adwokatury.
O erystyce: …Jej stosowanie w życiu jest faktem, nad którym popłakiwać byłoby rzeczą śmieszną. Próba argumentowania i wychowania młodych prawników w tym kierunku, aby wyrzekali się metod erystycznych w sporze, żywo przypominałaby próby oduczenia ludzi młodych od kochania się.
Odznaczenia
edytujZostał uhonorowany Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1983), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, londyńskim Krzyżem Armii Krajowej i innymi odznaczeniami.
Upamętnienie
edytujFormą upamiętnienia dokonań Romana Łyczywka jest książka Żywot i sprawy: ze wspomnień adwokata, wydana w roku 1995 pod redakcją Krystyny Łyczywek i Jana A. Kłysa[3].
Imię Romana Łyczywka nadano jednemu z parków w szczecińskiej dzielnicy Pogodno[15]. Na ścianie budynku, w którym mieściła się pierwsza w powojennym Szczecinie kancelaria adwokacka, umieszczono tablicę pamiątkową[16].
Ulica Rayskiego łączy plac Zamenhofa z placem, na którym w lipcu 1945 roku odbyła się patriotyczna manifestacja nielicznej jeszcze polskiej ludności, poświęcona rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem. Miejsce manifestacji nazwano w tym dniu placem Grunwaldzkim[17].
Kancelaria powstała w tym samym miesiącu, przed ostatecznymi rozstrzygnięciami, dotyczącymi położenia zachodniej granicy Polski[b]. Obecnie przy ul. Rayskiego 23 mieści się siedziba Okręgowej Izby Radców Prawnych.
Uwagi
edytuj- ↑ Andrzej Tomaszek (Palestra): „Wydaje się, iż Roman Łyczywek przez lata pasjonował się tą dziedziną i tylko tzw. uwarunkowania historyczne utrudniły mu odegranie roli jej wielkiego popularyzatora w naszym kraju”[8].
- ↑ Zachodnią granicę powojennej Polski ostatecznie ustalono dopiero 21 września 1945 w Schwerin, po Konferencji Poczdamskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ Tadeusz Białecki: Łyczywek Roman. W: Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 2. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 574. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
- ↑ Marek Mikołajczyk: Roman Łyczywek. Obrońca opozycjonistów. W: Szczecinianie stulecia. Wyd. Piątek trzynastego, s. 84–85. OCLC Szczecinianie.
- ↑ a b c Roman Łyczywek (red. Jan Antoni Kłys, Krystyna Łyczywek): Żywot i sprawy: ze wspomnień adwokata (dane bibliograficzne i fragmenty). Ottonianum, 1995. ISBN 83-7041-153-3, ISBN 978-83-7041-153-4.
- ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 190.
- ↑ Pani Krystyna Łyczywek. [w:] Honorowi Obywatele Miasta Szczecin w: bip.um.szczecin.pl [on-line]. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ Redakcja MM. Szczecin - miasto dla ludzi o silnych nerwach. „Moje Miasto Warszawa”, 2010-07-04. Polska Press sp. z.o.o.
- ↑ Adam Zadworny. Oceaniczni uciekinierzy. „Wyborcza.pl / Ale historia.pl”, 2014-09-08. Agora SA.
- ↑ a b Adw. Andrzej Tomaszek: Pochwała Schopenhauera, czyli o sztuce prowadzenia sporów. [w:] Portal Edukacja Prawnicza.pl [on-line]. Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.. [dostęp 2017-02-23].
- ↑ Roman Łyczywek. Z zagadnień erystyki sądowej. „Nowe Prawo”, s. 59–72, 1956.
- ↑ Roman Łyczywek, Olgierd Missuna: Sztuka wymowy sądowej. Wydawnictwo Prawnicze, 1977.
- ↑ Kamil Zeidler. Erystyka w praktyce prawniczej. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”. Rok LXXI (4), s. 51-65, 2009.
- ↑ Agnieszka Budzyńska-Daca. Erystyka i etyka. „Poradnik Językowy”, s. 29-40, 2014.
- ↑ Lilianna Lakomy (promotor: dr hab. Marian Gierula): Komunikacja perswazyjna w języku polityki na przykładzie polskich kampanii prezydenckich. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach Wydział Nauk Społecznych, seria: Prace doktorskie.
- ↑ a b c Andrzej Tomaszek. Gawędy adwokata bibliofila; Dzieło (nie)zapomniane, czyli o Sztuce wymowy sądowej. „Palestra, Pismo adwokatury polskiej”, s. 200-203, 2015. ISSN 0031-0344. [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Lech Sołtysiak. Park. im. Romana Łyczywka (zdjęcie w galerii Piękne Pogodno). „wyborcza.pl”.
- ↑ Włodzimierz Łyczywek: Jubileusz 60-lecia Szczecińskiej Izby Adwokackiej. kancelarie.lyczywek.pl. [dostęp 2016-09-08].
- ↑ Ludzie płakali ze wzruszenia. Jak pl. Grunwaldzki dostał swoją nazwę. szczecin.gazeta.pl. [dostęp 2013-10-07].
Bibliografia
edytuj- Sylwia Wójcikowa: Roman Łyczywek. Instytut Pamięci Narodowej, Stowarzyszenie Pokolenie i Oficyna Wydawnicza Volumen. [dostęp 2012-11-10]. (pol.).
- Włodzimierz Łyczywek, adwokat (Szczecin). Adwokat dr Roman Łyczywek - w 10. rocznicę śmierci. „Palestra”. 9-10, s. 293-295, 2004-10-04. [dostęp 2012-11-10].
Linki zewnętrzne
edytuj- Paula Skalnicka-Kirpsza: Prawdziwa miłość Krystyny Łyczywek. [w:] Gazeta.pl Szczecin (galeria zdjęć i wspomnienia) [on-line]. Agora SA, 2011-04-24. [dostęp 2012-11-10]. (pol.).
- Położenie Parku im. Romana Łyczywka przy skrzyżowaniu Al. Wojska Polskiego z ul. Marii Skłodowskiej-Curie. maps.google.pl. [dostęp 2012-11-10].
- Aleksandra Pietrowicz: Konspiracyjna działalność harcerstwa wielkopolskiego podczas II wojny światowe ; w tym: Hm. Roman Łyczywek „Mateusz”, komendant Chorągwi Wielkopolskiej Szarych Szeregów (1939), komendant Chorągwi Wysiedlonych w GG, członek „Ojczyzny”, uczestnik powstania warszawskiego). [w:] Niezależna Gazeta Polska – Nowe Państwo 10/2010 – Dodatek specjalny IPN, Harcerze w walce 1939–1945 [on-line]. IPN. [dostęp 2017-07-11].
- W okupowanym Poznaniu > Powstanie konspiracji harcerskiej w Poznniu. [w:] Historia harcerstwa Poznań – Nowe Miasto [on-line]. [dostęp 2017-07-11].