Rolf-Heinz Höppner
Rolf-Heinz Höppner (ur. 24 lutego 1910 w Siegmar, zm. 1998) – niemiecki prawnik, podpułkownik SS w Biurze Bezpieczeństwa Rzeszy, zbrodniarz wojenny.
 Obersturmbannführer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1910 |
|---|---|
| Data śmierci |
1998 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1945 |
| Formacja | |
| Stanowiska |
szef SD w Kraju Warty |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
pracownik banku |
Życiorys
edytujMłodość i wykształcenie
edytujW 1920 roku ukończył szkołę podstawową w Chemnitz, następnie kontynuował naukę w tamtejszym gimnazjum. Maturę uzyskał w 1929 roku[1]. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze, studiował na uczelniach w Halle, Bonn, Fryburgu Bryzgowijskim i Lipsku[1][2]. W 1930 roku wstąpił do Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników, otrzymał legitymację o numerze 321 209. 1 kwietnia 1931 roku wstąpił do SA, której członkiem pozostał do 1934 roku. W 1934 roku został członkiem Schutzstaffel i Sicherheitsdienst[2].
W 1934 roku ukończył studia, zdając pierwszy egzamin państwowy, następnie podjął trzyletnią praktykę referendarską. W 1937 roku zdał drugi egzamin państwowy, uzyskując prawo do wykonywania zawodu[2].
Służba w SS i SD
edytujW ramach SD pełnił służbę w Chemnitz, następnie przeniesony został do Lipska. Na początku 1938 roku został przeniesiony do Drezna, gdzie pełnił funkcję szefa sztabu[3].
Działalność w Kraju Warty
edytujPo wybuchu II wojny światowej, w kwietniu 1940 roku został awansowany do stopnia Hauptsturmführera i mianowano go kierownikiem placówki SD w okupowanym Poznaniu[3]. Funkcję kierownika pełnił do 30 czerwca 1944 roku[3][4]. W maju 1940 roku został także mianowany zastępcą kierownika Centrali Przesiedleńczej w Poznaniu, chociaż właściwie to on kierował pracami centrali[5]. W styczniu 1941 roku awansowany do stopnia Sturmbannführera, a kwietniu tego samego roku został wydelegowany do Centralnego Urzędu Niemieckiej Listy Narodowościej, a 8 maja 1942 roku objął referat narodowościowy w Urzędzie Namiestnika Rzeszy w Kraju Warty. 22 stycznia 1943 został kierownikiem partyjnego urzędu ds. narodowościowych[4]. W czerwcu 1944 awansowany na Obersturmbannführera[4].
Stojąc na czele Centrali Przesiedleńczej przygotował w czerwcu 1940 dokument z propozycjami intensyfikacji przesiedleń poprzez: branie zakładników z groźbą rozstrzelania, przeczesywanie terenu, inwigilację agenturalną. W związku z tym, że chorzy i niezdolni do podróży zostawali na miejscu – jesienią 1940 wprowadzono w życie nowe propozycje Höppnera - 26-30 października zamordowano ok. 400 osób w szpitalu żydowskim w Kaliszu. W identyczny sposób rozprawiono się z Polakami we Włocławku na początku 1942[6].
Również w czerwcu 1940 przedstawił szereg propozycji dotyczących przesiedleń ludności żydowskiej. Trudności w ich realizacji sprowadzały się do dążenia do wyniszczenia Żydów poprzez ich zagłodzenie i niewolniczą pracę[7][5][8].
W czerwcu 1941 przybył na krótko do Belgradu, gdzie został zastępcą Wilhelma Fuchsa[5]. Brał udział w wysiedleniu tysięcy Słoweńców do obozów koncentracyjnych w Serbii. Następnie powrócił do Poznania[9]. W związku z wybuchem wojny z ZSRR w 1941 możliwości przesiedlania ludności uległy zmniejszeniu. Stąd Höppner stanął na czele urzędu ds. Volkslisty. To on stworzył przepisy, na podstawie których niemożliwym było zawarcie związku małżeńskiego w Warthegau przez Polaka, który nie ukończył 28 lat i analogicznie w przypadku Polek w wieku przed skończeniem 25 roku życia. Były to najostrzejsze przepisy w całej Rzeszy i pomimo nacisków nie zostały zmienione, wobec uporu ich twórcy. Poza tym opowiadał się za zakazem publicznego używania języka polskiego, określeniem znajomości matematyki przez polskie dzieci na poziomie tabliczki mnożenia i jedynie podstawowej znajomości języka niemieckiego. Niemcy zaś mieli znać polskie przekleństwa, by w ten sposób zmuszać Polaków do cięższej pracy[10].
We wrześniu 1941 roku prowadzono wobec niego wewnątrzpartyjne dochodzenie w sprawie sfałszowania wyników sportowych jednego z jego kolegów. Został uznany winnym i skazany na tydzień aresztu domowego[11].
W 1943 wyrażał swoje niezadowolenie z powodu proletaryzacji ludności polskiej, która nieoczekiwanie przyczyniła się do wzrostu wzajemnej solidarności[12]. W tym samym roku bezpośrednio uczestniczył w transporcie słoweńskich Żydów do obozu Auschwitz-Birkenau. W maju 1944 roku prawdopodobnie brał udział w rozmowach dotyczących ponownego uruchomienia obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem[13].
Lata 1944–1945
edytujW czerwcu 1944 roku został przeniesiony z Poznania do Berlina, gdzie objął jeden z departamentów urzędu IIIA Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy i zajmował się sprawami wewnętrznymi SD[14].
10 lipca 1945 roku został aresztowany przez Brytyjczyków we Flensburgu[15].
Życie po wojnie
edytujW 1946 roku zeznawał przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. 25 lutego 1947 roku przekazano go władzom polskim, 28 lutego trafił do Cieszyna, a następnie do Poznania. W sierpniu 1947 roku został po raz pierwszy przesłuchany, następnie był przesłuchiwany przez wiceprokuratora Alfonsa Lehmanna, prawnika K.M. Pospieszalskiego z Instytutu Zachodniego oraz pracowników Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Latem 1948 roku Lehmann przygotował wobec niego i Herberta Stricknera wspólny akt oskarżenia, który w większości skupiał się na ich działalności w niemieckim wywiadzie w okresie okupacji[15]. Rozprawa przeciwko Höppnerowi i Stricknerowi odbyła się w dniach od 7 do 12 marca 1949 roku przed Sądem Okręgowym w Poznaniu[15]. 15 marca 1949 roku Höppner skazany został na karę dożywotniego pozbawienia wolności, a Strickner na karę śmierci[16].
Karę pozbawienia wolności odybwał w więzieniu w Sztumie i w więzieniu mokotowskim. W 1951 roku skierował do Bolesława Bieruta list z prośbą o ułaskawienie, a w 1956 roku złożył podanie o przedterminowe zwolnienie. Jego podanie zostało rozpatrzone pozytywnie i w styczniu 1957 roku został zwolniony z więzienia[16]. Zamieszkał w Bad Godesberg[17], gdzie podjął pracę w banku[16].
W 1962 roku zeznawał przed zachodnioniemiecką prokuraturą w związku z postępowaniem prowadzonym przeciwko Wilhelmowi Koppe. Dwa lata później był świadkiem podczas procesu Hermanna Krumeya i Ottona Hunsche przed sądem we Frankfurcie nad Menem. W 1965 roku składał zeznania podczas postępowania dotyczącego egzekucji radzieckich jeńców wojennych w Groß-Rosen oraz działalności obozu zagłady w Chełmnie[18].
W związku z opublikowanym przez Juliana Leszczyńskiego artykułem dotyczącym uczestnictwa Höppnera w zagładzie Żydów w Kraju Warty prokuratura we Frankfurcie wszczęła wobec niego śledztwo z powodu krzywoprzysięstwa, które zostało jednak następnie umorzone[18]. W tym samym czasie postępowanie wszczęła prokuratura w Bonn, która postawiła mu zarzut pomocnictwa w morderstwie. Na podstawie opublikowanego w 1967 roku w tygodniku Polityka artykułu Leszczyńskiego pt. On był pierwszy prokurator w Bonn otworzył przeciwko niemu kolejne śledztwo, w którym ponownie postawiono mu zarzut pomocnictwa w morderstwie, które następnie zostało zamknięte, gdyż oskarżonemu nie udało się udowodnić zarzucanych mu czynów[19]. W 1971 roku prokuratura w Bonn wszczęła wobec niego kolejne śledztwo, które dotyczyło przymusowej germanizacji dzieci w Kraju Warty. W 1976 roku akt oskarżenia w tej sprawie przekazano do Sądu Krajowego w Bonn[19], który następnie go jednak odrzucił[20].
W 1979 roku prokuratura w Bonn podjęła kolejne śledztwo przeciwko niemu, dotyczące działalności obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Śledztwo zostało następnie przejęte przez prokuraturę w Kolonii i Dortmundzie, a ostatecznie zostało umorzone[20].
Był jednym z rozmówców Krzysztofa Kąkolewskiego w jego zbiorze wywiadów ze zbrodniarzami nazistowskimi Co u pana słychać?[21].
Memoriał Lösung der Judenfrage
edytujW dniu 16 lipca 1941 Höppner przygotował dokument, adresowany do Adolfa Eichmanna (w towarzyszącym mu piśmie była fraza: „Lieber Kamerad Eichmann”). Pismo zawierało konkretne propozycje zlikwidowania ludności żydowskiej, jakie wcześniej w różnych formach były już przez Höppnera przedstawiane. Autor proponował zgromadzenie Żydów w jednym obozie, gdzie mieliby przymusowo pracować. Niezdolnych do pracy miano zagłodzić, zaś młode Żydówki poddać sterylizacji. Dokument dotarł do najwyższych władz Rzeszy i decyzję o zagładzie Żydów w Warthegau podjął sam Heinrich Himmler[22][23].
We wrześniu 1941 „bezrobotne” SS-Sonderkommando-Lange (od jesieni 1939 do lipca 1941 mordowało osoby chore psychicznie) zamordowało w Kazimierzu Biskupim kilka tysięcy Żydów, m.in. poprzez użycie samochodów ciężarowych jako komór gazowych, do wnętrza których doprowadzano spaliny. Utworzenie Obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem wiąże się ściśle z planami z memoriału Höppnera. Mordy przeprowadzane w tym obozie przyczyniły się do podjęcia decyzji o ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej w 1942[24].
Memoriał Organizacja Centrali Przesiedleńczej
edytujZ datą 2 września 1941 Hőppner przygotował kolejny dokument, w którym przedstawił wizję przesiedlenia milionów mieszkańców Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej na Syberię. Kwestią otwartą było pozostawienie tych ludzi na poziomie wegetatywnym, czy też całkowita eksterminacja. Opracowanie wysłano dzień później do Berlina. Tutaj pismo trafiło na ręce Hansa Ehlicha i Eichmanna. Wiele wskazuje na to, że memoriał ten legł później u podstaw Generalplan-Ost, którego autorem był właśnie dr Ehlich[25].
Hőppner stał na stanowisku, że wysiedlaną ludność należy wymordować[26].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rudawski 2018 ↓, s. 61.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 62.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 63.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 64.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 66.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 174.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 176.
- ↑ Rudawski 2018 ↓, s. 67.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 176-177.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 175-176.
- ↑ Rudawski 2018 ↓, s. 69.
- ↑ M. Walczak, Tajne nauczanie w Wielkopolsce (1939-1945), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 1971, 14, s. 99.
- ↑ Rudawski 2018 ↓, s. 68.
- ↑ Rudawski 2018 ↓, s. 70.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 71.
- ↑ a b c Rudawski 2018 ↓, s. 72.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 184.
- ↑ a b Rudawski 2018 ↓, s. 73.
- ↑ a b Rudawski 2018 ↓, s. 74.
- ↑ a b Rudawski 2018 ↓, s. 75.
- ↑ K. Kąkolewski, Co u pana słychać?, wyd. 2 rozsz., Warszawa 1978, s. 141-172.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 172, 177-178.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 177-178.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 179-180.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 181-182.
- ↑ Leszczyński 1972 ↓, s. 183.
Bibliografia
edytuj- Bogumił Rudawski, Rolf-Heinz Höppner — niemiecki zbrodniarz z Kraju Warty, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem”, 40 (2), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018, s. 59-78, ISSN 2300-7249.
- Julian Leszczyński, Höppner Rolf-Heinz – Studium ludobójstwa : przyczynek do polityki Lebensraumu w II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, 4 (1), Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1972.