Robert Lamezan-Salins

Robert Franciszek Fean Walenty Lamezan de Salins (ur. 14 sierpnia 1869 w Mödling, zm. 29 listopada 1930 w Świrzu) – hrabia, generał major cesarskiej i królewskiej Armii oraz generał dywizji Wojska Polskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Robert Lamezan-Salins

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	14 sierpnia 1869 Mödling
Data i miejsce śmierci	29 listopada 1930 Świrz
Przebieg służby
Lata służby	1890–1926
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	6 Pułk Dragonów 12 Dywizji Piechoty DOGen. „Pomorze” DOGen. „Lwów” 6 Armii
Stanowiska	dowódca dywizji dowódca okręgu generalnego dowódca armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Robert Lamezan-Salins w cywilu

Zamek w Świrzu

Życiorys

Rodzina

Był synem Edwarda, prezesa Sądu Krajowego, i Marii de Mack. Piotr Stawecki podaje, że był potomkiem austriackiej rodziny arystokratycznej pochodzenia francuskiego. Problemy z określeniem narodowości generała następująco przedstawia Jan Rydel: Według akt austriackich języka polskiego wcale nie znał, a jedynem jego związkiem z Polską byłaby jego służba w Galicji i małżeństwo z Polką, hrabianką Ireną z Wolańskich primo voto Pinińską. W aktach polskich Lamezan podał narodowość polską. Deklarację tę wzmacnia fakt, że powierzono mu bardzo odpowiedzialne misje wojskowo-dyplomatyczne.

Wspomnianą Irenę Martynę Wolańską poślubił w 1903, wcześniej zamężną z hr. Aleksandrem Augustem Pinińskim (1864–1902). Ich córka, Irena (ur. 1904), została żoną późniejszego generała – Tadeusza Komorowskiego. Lamezan de Salins miał także dwóch przybranych synów z pierwszego małżeństwa żony (jego pasierbem był Mieczysław Piniński (1895–1945)). Nosił tytuł hrabiego Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Służba w cesarskiej i królewskiej Armii

Służbę rozpoczął 18 sierpnia 1890 w Morawskim Pułku Dragonów Nr 6 w Brnie. W latach 1894–1896 był słuchaczem Szkoły Wojennej w Wiedniu. 18 października 1907 został wyznaczony na stanowisko attaché wojskowego przy c. i k. Ambasadzie w Paryżu i Poselstwie w Brukseli. 1 listopada 1911 został mianowany podpułkownikiem. W 1912 został przydzielony do Czeskiego Pułku Dragonów Nr 7 w Stanisławowie. W maju 1913 został mu udzielony urlop zdrowotny. 1 sierpnia 1914 został mianowany pułkownikiem i powołany do służby czynnej. W czasie I wojny światowej był początkowo szefem sztabu Komendy Wojskowej we Lwowie, a następnie szefem sztabu Korpusu Hofmanna. Z dniem 1 stycznia 1919 został spensjonowany.

Służba w Wojsku Polskim

5 grudnia 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Od stycznia do czerwca 1919 był szefem Polskiej Misji Wojskowej w Bukareszcie. Od 10 do 15 czerwca tego roku był polskim przedstawicielem przy misji alianckiej we Wschodniej Małopolsce, po czym, do 20 lipca dowodził Okręgiem Etapowym „Lwów”. Następnie przewodniczył delegacji polskiej pertraktującej z Rumunią o Pokucie. Od 11 sierpnia do 7 grudnia tego roku kierował Polską Misją Wojskową w Berlinie. Po powrocie do kraju objął dowództwo 12 Dywizji Piechoty i sprawował je do 10 stycznia 1920. Formalnie został zwolniony ze tego stanowiska 12 marca.

11 stycznia 1920 został wyznaczony na stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego „Pomorze”. W marcu otrzymał przeniesienie do Lwowa na równorzędne stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego „Lwów”. Od 20 sierpnia do 16 września 1920, w decydującej fazie wojny z bolszewikami dowodził Frontem Południowo-Wschodnim i 6 Armią. Był członkiem Wydziału Wykonawczego Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Obrony Państwowej we Lwowie w 1920 roku Następnie powrócił na poprzednie stanowisko. Dowodził okręgiem lwowskim do 31 sierpnia 1921, po czym został urlopowany z powodów zdrowotnych, a z dniem 1 lipca 1922 – przeniesiony w stan nieczynny. W sierpniu 1923 powrócił do służby czynnej. Pozostawał w dyspozycji szefa Oddziału V Sztabu Generalnego WP. Był prezesem Małopolskiego Klubu Jazdy.

Z dniem 30 września 1926 został przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w majątku Świrz w powiecie przemyślańskim, gdzie odnowił tamtejszy zamek.

Zmarł 29 listopada 1930 w Świrze. 1 grudnia 1930 został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim. Na tamtejszym grobowcu prof. Leona Pinińskiego została umieszczona tablica pamiątkowa, na której został wymieniony Robert Lamezan-Salins i jego żona Irena (1871–1929), pochowani w krypcie kaplicy zamkowej w Świrzu.

Opinia

W grudniu 1922 ówczesny szef sztabu Generalnego WP i przewodniczący Biura Ścisłej Rady Wojennej, marszałek Józef Piłsudski, sporządził opinie 95 generałów pozostających w służbie czynnej. Generała Roberta Lamezan de Salins scharakteryzował w sposób następujący:

Do operacji, zdaniem moim, zupełnie niezdatny. Dowodziłby zawsze bardzo i bardzo miernie. W razie potrzeby zdatny do użycia jako dowódca OK, tylko – broń Boże – nie w Galicji, a specjalnie wschodniej, gdzie natychmiast ulegnie manii protekcyjnej w stosunku do znajomych, kolegów, krewnych i przyjaciół. Gładki w obejściu, mógłby być użyty w misjach dyplomatycznych, w których potrzebna jest jedynie obserwacja, a nie charakter czy wymaganie.

Awanse

• Podporucznik (Leutnant) – 1 września 1890
• Porucznik (Oberleutnant) – 1894
• Rotmistrz (Rittmeister II kl.) – 1898
• Rotmistrz (Rittmeister I kl.) – 1900
• Major – 1908
• Podpułkownik (Oberstleutnant) – 1911
• Pułkownik (Oberst) – 1 sierpnia 1914
• generał major (Generalmajor) – 9 lutego 1918 ze starszeństwem z dniem 1 listopada 1917
• generał dywizji – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922)
• Krzyż Walecznych
• Komandor Legii Honorowej (1921 – zezwolenie Naczelnika Państwa)

Bibliografia

• Mieczysław Cieplewicz. Generałowie polscy w opinii J. Piłsudskiego. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (37), s. 316–337, 1966. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868–1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.
• Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Ś. p. gen. dyw. Robert Lamezan-Salins. „Gazeta Lwowska”, s. 5, nr 278 z 2 grudnia 1930. 
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 116
• Robert Lamezan-Salins. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-02-26].
• Piotr Stawecki: Robert Lamezan-Salins. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-02-26].