Rezerwat przyrody Skalní potok
Rezerwat przyrody Skalní potok (cz. Přírodní rezervace Skalní potok) – rezerwat przyrody, znajdujący się w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku, w pobliżu osady Bílý Potok, w powiecie Bruntál (cz. Okres Bruntál), położony blisko płynącego potoku o nazwie Skalní potok[1][2].
kod: 2136
| |
 Wejście z drogi nr 451 Nové Heřminovy – Vidly do rezerwatu przyrody Skalní potok i drogę Skalní cesta (2018 rok) | |
| rezerwat leśny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Położenie | |
| Mezoregion |
Wysoki Jesionik |
| Data utworzenia |
15 maja 2001 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
198,98 ha |
| Powierzchnia otuliny |
41,00 ha |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
Położenie na mapie Czech  | |
 50°07′45″N 17°17′32″E/50,129167 17,292222
| |
Charakterystyka
edytujRezerwat znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt, położony w części (mikroregionie) Wysokiego Jesionika o nazwie Masyw Orlíka (cz. Medvědská hornatina)[1]. Rezerwat przyrody Skalní potok[3] położony jest na wysokościach (655–930) m n.p.m.[4] wokół centralnie płynącego potoku Skalní potok i obejmuje swoim zasięgiem poza stokiem góry Černý vrch również stoki innych gór wraz z niektórymi szczytami: Karliny kameny, Skály (1)[a], Jelení kameny, Zadní plošina, Zlatá stráň–JV, Zlatá stráň–V i Zlatá stráň[1]. Jest to obszar o areale 198,98 ha oraz dodatkowo 41 ha powierzchni otulającej strefy ochronnej (buforowej)[4]. Położony jest w odległości około 6 km na północny wschód od szczytu góry Pradziad i około 1,2 km na południe od szczytu góry Černý vrch[1]. Rezerwat został utworzony 15 maja 2001 roku[4] w celu ochrony naturalnej struktury lasu żyznej buczyny sudeckiej obejmującej strefę lasu mieszanego[b] jodłowo-bukowego (5. stopień; cz. 5. lesní vegetační stupeň) oraz strefę lasu świerkowo-bukowego (6. stopień)[4] w typologii leśnej oraz jej otoczenia flory i fauny[5]. Na obszarze rezerwatu występuje szereg skalisk i grup skalnych[6][1]. Przez rezerwat nie poprowadzono żadnego szlaku turystycznego ani żadnej ścieżki dydaktycznej. Przebiega przez jego obszar jedynie droga wzdłuż doliny potoku Skalní potok o nazwie Skalní cesta[6][1]. Z uwagi na ochronę cennego ekosystemu głębsze penetrowanie obszaru rezerwatu nie jest zalecane. Przez rezerwat przepływa główny potok Skalní potok mający skaliste koryto z licznymi kaskadami[7] i wodospadami oraz największym z nich o nazwie (cz. Vodopád Skalního potoka)[8] położonym na wysokości około 690 m n.p.m. oraz mającym wysokość około 2 m[1].
Flora
edytujZ większych roślin (drzewostan) w rezerwacie występują tu m.in.: buk zwyczajny (łac. Fagus silvatica), jodła pospolita (Abies alba), klon jawor (Acer pseudoplatanus) wiąz górski (Ulmus glabra) czy świerk pospolity (Picea abies)[7]. Na tzw. skalnych stopniach (cz. Skalní schody) rezerwatu ma swoje jedyne stanowisko na Obszarze Chronionego Krajobrazu Jesioniki, cis pospolity (Taxus baccata)[7]. Z mniejszych roślin runa leśnego występują tu m.in.: storzan bezlistny (Epipogium aphyllum), trędownik wiosenny (Scrophularia vernalis), gruszycznik jednokwiatowy (Moneses uniflora), gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis) czy kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii)[7][9][4].
Przeprowadzone badania briologiczne wykazały występowanie w rezerwacie m.in. takich mszaków jak: widlicowiec omszony (Apometzgeria pubescens), rzęsolistek włochowaty (Blepharostoma trichophyllum), miedzik płaski (Frullania dilatata), łuskolist rozesłany (Lepidozia reptans), widlik zwyczajny (Metzgeria furcata), skosatka zanokcicowata (Plagiochila asplenioides), skosatka parzochowata (Plagiochila porelloides), usznica spłaszczona (Radula complanata) czy lśniątka dłoniasta (Riccardia palmata) oraz mchów m.in. takich jak: krzywoszyj rozesłany (Amblystegium serpens), żurawiec falisty (Atrichum undulatum), żebrowiec paprociowaty (Cratoneuron filicinum), zwiesiniec (Dicranodontium denudatum), widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium), gładysz paprociowaty (Homalia trichomanoides), myszyniec baźkowiec (Isothecium alopecuroides), miechera kędzierzawa (Neckera crispa), bagniak zdrojowy (Philonotis fontana), rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi), płonnicz alpejski (Polytrichastrum alpinum), złotowłos strojny (Polytrichastrum formosum), płonnik pospolity (Polytrichum commune), korowiec wielozarodniowy (Pylaisia polyantha) czy merzyk kropkowaty (Rhizomnium punctatum)[10].
Fauna
edytujRezerwat jest miejscem gniazdowania wielu gatunków zwierząt m.in. ptaków: puchacza zwyczajnego (Bubo bubo), bociana czarnego (Ciconia nigra) czy sokoła wędrownego (Falco peregrinus)[7]. Ponadto obszar rezerwatu jest miejscem nielicznego w Wysokim Jesioniku występowania rysia (Lynx lynx)[7]. W latach 2010–2011 w rezerwacie przeprowadzono obserwacje i badania malakologiczne, które wykazały występowanie następujących mięczaków, takich jak m.in.: ślinik leśny (Arion silvaticus), pomrów błękitny (Bielzia coerulans), świdrzyk lśniący (Cochlodina laminata), krążałek obły (Discus ruderatus), wałkówka górska (Ena montana), ślimak nadobny (Faustina faustina), świdrzyk leśny (Macrogastra plicatula), ślimak zaroślowy (Arianta arbustorum), ślinik rdzawy (Arion fuscus), krążałek plamisty (Discus rotundatus), pomrów czarniawy (Limax cinereoniger), ślimak karpacki (Monachoides vicinus), szklarka żeberkowana (Perpolita hammonis), krążałek drobny (Punctum pygmaeum), przeźrotka szklista (Vitrina pellucida), białek wysmukły (Carychium tridentatum), białek malutki (Carychium minimum) czy źródlarka karpacka (Bythinella austriaca)[11].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Skály (2), położonego 1 km na południe od osady Kouty nad Desnou.
- ↑ Drzewostan całego Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki obejmuje: świerk pospolity 84%, buk zwyczajny 10%, modrzew europejski 1,5%, klon jawor 1,1%, brzoza 1%, olsza czarna 0,8%, kosodrzewina 0,4%, olsza szara 0,3% (jodła pospolita, jesion wyniosły i lipa) 0,2%, sosna zwyczajna 0,1%, pozostałe (sosna błotna, dąb, grab, klon zwyczajny, wiąz, jarząb, olsza zielona, topola osika, topola i wierzba iwa) 0,2% (→ Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. hnutiduha.cz ↓).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Rezerwat przyrody Skalní potok (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2017-05-11].
- ↑ Jiří Kameníček, Ondřej Zicha, PR Skalní potok [online], biolip.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-04-22] (cz.).
- ↑ Skalní potok a Přírodní rezervace SP – 14.5 a 28.5. (fotogaleria) [online], miros50.estranky.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-04-21] (cz.).
- ↑ a b c d e Přírodní rezervace Skalní potok, [w:] Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky [online], old.ochranaprirody.cz [zarchiwizowane z adresu 2023-01-19] (cz.).
- ↑ Rezerwat przyrody Skalní potok (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-05-07].
- ↑ a b Dolina Skalnego potoku, [w:] Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 18 sierpnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-28].
- ↑ a b c d e f Přírodní rezervace Skalní potok, rymarovsko.cz [zarchiwizowane 2021-04-22] (cz.).
- ↑ Vodopády Jesníků a okolí. Vodopád Skalního potoka [online], vodopady.info [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03] (cz.).
- ↑ Skalní potok – Přirodní rezervace [online], turistika.cz [dostęp 2017-05-11] (cz.).
- ↑ Zmrhalová 2011 ↓, stanowisko nr 7 i nr 34.
- ↑ Lacina 2012 ↓.
Bibliografia
edytuj- Piotr Banaszkiewicz, Jerzy Parzewski, Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000, wyd. 1, Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019, ISBN 978-83-7605-941-9, OCLC 1150586280 (pol. • cz.).
- Waldemar Brygier i inni, Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000, wyd. 4, Wrocław: Studio Plan, 2017, ISBN 978-83-65689-75-7, OCLC 1036547484 (pol. • cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC 865043841 (cz.).
- Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech), [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz (cz.).
- Historie jesenické přírody. (PDF), jeseniky.ochranaprirody.cz [zarchiwizowane 2021-11-13] (cz.).
- Hnutí DUHA a přátelé Jeseníků: Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. (PDF). hnutiduha.cz, 2002-03. (cz.).
- Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000, Zádveřice: SHOCart, 2018, ISBN 978-80-7224-736-3, OCLC 1103831608 (cz.).
- Adam Lacina, PR Skalní potok – ukázka typické malakofauny Hrubého Jeseníku. (PDF), „Malacologica Bohemoslovaca”, Nr 11, 2012, s. 22–28, ISSN 1336-6939 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-18] (cz.).
- Plán péče o CHKO JESENÍKY na období 2024–2033. (PDF), [w:] Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky [online], mzp.cz [zarchiwizowane z adresu 2024-05-23] (cz.).
- Plán péce o přírodní rezervaci Skalní potok na období 2013–2022. (PDF), [w:] Agentura ochrany přírody a krajiny České republiki [online], drusop.nature.cz [zarchiwizowane z adresu 2023-03-18] (cz.).
- Plán péce o přírodní rezervaci Skalní potok na období 2023–2035. (PDF), [w:] Agentura ochrany přírody a krajiny České republiki [online], drusop.nature.cz [zarchiwizowane z adresu 2024-05-23] (cz.).
- Wysoki Jesionik (mapa turystyczna) 1:192 000 [online], pl.mapy.cz (cz. • pol.).
- Magda Zmrhalová, Vytvoření komplexního monitorovacího systému přírodního prostředí Moravskoslezského kraje. Bryologický průzkum ve vybraných lokalitách CHKO Jeseníky. (PDF), kr-moravskoslezsky.cz, 14 stycznia 2011 [zarchiwizowane 2016-03-04] (cz.).