Rezerwat przyrody Las Murckowski
Rezerwat przyrody „Las Murckowski” – leśny rezerwat przyrody chroniący pozostałości dawnej Puszczy Śląskiej, znajdujący się w Katowicach.
 Fragment rezerwatu | |
| rezerwat leśny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
18 grudnia 1953 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
141,56 ha |
| Ochrona | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°11′15″N 19°03′05″E/50,187500 19,051389
| |
Historia
edytujRezerwat został utworzony 18 grudnia 1953 roku na powierzchni 7,04 ha, a w 1989 powiększony do 100,67 ha. Po kolejnym powiększeniu z 2022 roku obejmuje powierzchnię 141,56 ha[1]. Obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej[2]. Każdy z fragmentów rezerwatu otoczony został strefą ochronną tzw. otuliną, której łączna powierzchnia stanowi 256,06 ha[3].
Położenie
edytujRezerwat składa się z trzech części. W ramach powiększenia rezerwatu z 2022 roku włączona w jego obszar została nowa część lasu (wysunięta najdalej na wschód) o powierzchni 14,72 ha, dotychczasowa część wschodnia została poszerzona do 119,78 ha. Zachowany bez zmian został najstarszy, zachodni fragment o powierzchni 7,06 ha[4].
Fragment rezerwatu graniczący z d. kopalnią „Murcki” i drogą stanowi najstarszą część rezerwatu, odgraniczony jest czteropasmową drogą szybkiego ruchu Katowice-Bielsko Biała (ulica Bielska) z druga częścią rezerwatu (powiększenie z 1989 roku).
Charakterystyka
edytujObszar rezerwatu posiada urozmaiconą rzeźbę terenu. Znajduje się on na stokach Wzgórza Wandy (ok. 350 m n.p.m.) pofałdowanych dolinami potoków. Na terenie rezerwatu znajdują się źródliska potoku Przyrwa. Na obszarze rezerwatu rośnie bukowy starodrzew mający ponad 150 lat z licznymi pomnikowymi okazami buków i dębów. Bogaty jest świat zwierzęcy, reprezentowany m.in. przez wiele gatunków ssaków i ptaków.
Rezerwat ma na celu zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych fragmentu lasu mieszanego o cechach naturalnych, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji miejskiej[4].
Szata roślinna
edytujFlora naczyniowa rezerwatu liczy 210 gatunków, w tym objęte ochroną ścisłą i częściową.
Gatunki roślin objęte ochroną ścisłą:
- śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis)
- kruszczyk szerokolistny (Epipactis latifolia)
- listera jajowata (Listera ovata)
Gatunki roślin objęte ochroną częściową:
- kopytnik pospolity (Asarum europaeum)
- marzanka wonna (Asperula odorata)
- konwalia majowa (Convallaria maialis)
- kruszyna pospolita (Frangula alnus)
- kalina koralowa (Viburnum opulus)
- bluszcz pospolity (Hedera helix)
- barwinek pospolity (Vinca minor)
- porzeczka czarna (Ribes nigrum )
Dominującym zespołem roślinnym jest kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum). W warstwie podszytu rośnie: jarzębina, kruszyna, dziki bez czarny, bez koralowy. W runie występują: śmiałek pogięty, kosmatka owłosiona, nerecznica krótkoostna, konwalijka dwulistna, sałatnik leśny, borówka czarna.
Mykobiota
edytujNa terenie rezerwatu spotyka się chronione gatunki grzybów:
- sromotnik smrodliwy
- wachlarzowiec olbrzymi – związany z rozkładającym się drewnem buków
Mszaki
edytujW wyniku przeprowadzonych w latach 1995-1997 badań briologicznych ustalono, że brioflora rezerwatu liczy 7 gatunków wątrobowców i 45 gatunków mchów. Jako najrzadsze w skali regionu określono: Atrichum angustatum, Aulacomnium androgynum, Brachythecium campestre, Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, Calypogeia integristipula, Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans i Scapania irrigua. Florystycznie najuboższe były siedliska wodne i bagienne, gdzie zidentyfikowano cztery gatunki mszaków. Najbogatsze były zaś siedliska naziemne, na których stwierdzono 31 gatunków[5].
Świat zwierzęcy
edytujBogactwo świata zwierzęcego reprezentują m.in.:
- owady, w tym: chrząszcze z rodzaju biegacz, trzmiele
- płazy, w tym: ropucha szara
- gady, w tym: jaszczurka zwinka
- ptaki, w tym: kukułka, dzięcioł duży, dzięcioł zielonosiwy, rudzik
- ssaki, w tym: ryjówka aksamitna, kret, jeż wschodni, wiewiórka, łasica
Rzadkie gatunki zwierząt są reprezentowane przez 33 gatunki objęte ochroną prawną.
Zagrożenia
edytujZagrożeniem dla rezerwatu, a zwłaszcza jego części położonej na zachód od ulicy Bielskiej, jest niekorzystne oddziaływanie ruchu samochodowego, sąsiednich terenów przemysłowych i rekreacyjnych oraz wpływów podziemnej eksploatacji węgla (prognozowane odkształcenia II i III kategorii oraz osiadania do 6 m)[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kamil Zatoński: Katowicki rezerwat przyrody Las Murckowski powiększony o 40 hektarów. wkatowicach.eu, 25 listopada 2022. [dostęp 2022-12-01].
- ↑ Rezerwat przyrody Las Murckowski. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-10-14].
- ↑ Rezerwat przyrody Las Murckowski powiększony o 40 ha - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach - Portal Gov.pl [online], Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach [dostęp 2023-01-27] (pol.).
- ↑ a b Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 22 listopada 2022 r., opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z 23 listopada 2022 r. poz. 7459, w sprawie rezerwatu przyrody „Las Murckowski”. - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach - Portal Gov.pl [online], Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach [dostęp 2023-01-27] (pol.).
- ↑ A. Stebel, Mszaki rezerwatu przyrody 'Las Murckowski' w Katowicach (Wyżyna Śląska), „Archiwum Ochrony Środowiska” (Vol. 24, no. 1), 1998, s. 141–149, ISSN 0324-8461 [dostęp 2021-06-02] (pol.).
- ↑ „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego II edycja. Część I. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”. [1]
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Rąkowski, Małgorzata Walczak, Małgorzata Smogorzewska: Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej : monografia. Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska, 2007. ISBN 978-83-60312-75-9.
- Krzysztof Rostański (red. naukowa): Przyroda województwa katowickiego. Krzeszowice: Kubajak, 1997. ISBN 83-907008-4-0.
- Ekologiczny system Obszarów Chronionych (ESOCh). www.katowice.eu. [dostęp 2016-11-13]. (pol.).
- Rezerwat Las Murckowski. Nadleśnictwo Katowice – Lasy Państwowe. [dostęp 2019-07-30].
- Rezerwaty przyrody województwa katowickiego. Pod redakcją: Wojciech Beblo, Stanisław Wika. 1996
Linki zewnętrzne
edytuj- Opis rezerwatu (opr. A. Henel). 2007.przyroda.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-08)].