Republikańskie Społeczne Zjednoczenie „Harcerstwo”
Republikańskie Społeczne Zjednoczenie „Harcerstwo”[a] (RSZH) (ros. Республиканское общественное объединение "Харцерство"[1], РОО "Харцерство", РООХ) – organizacja harcerska kontynuująca tradycje przedwojennego harcerstwa i działająca na terenie dzisiejszej Białorusi, zwłaszcza w skupiskach mniejszości polskojęzycznej – a szczególnie w Grodnie i na Grodzieńszczyźnie[2]. Organizacja należy do międzynarodowej organizacji skautingowej[3], skupia młodzież polskiego pochodzenia, pragnącą zachować polskie korzenie, tradycję i kulturę[4] i działa pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej[5][6].
| Data powstania |
1997: jako Związek Harcerstwa Polskiego na Białorusi |
|---|---|
| Liczebność |
ok. 400 |
| Zasięg działalności | |
| Siedziba |
Historia
edytujHarcerstwo na Białorusi zaczęło się odradzać w 1989 roku, m.in. dzięki instruktorom z Polski, wśród których znajdował się phm. Jacek Myszkowski. Powstające wówczas drużyny (szczególnie na Grodzieńszczyźnie) działały jako ruch młodzieżowy przy Związku Polaków na Białorusi. Wśród pierwszych drużyn były m.in.:
- 1 Grodzieńska Drużyna Harcerska[7],
- Lidzka Drużyna Harcerską im. Witolda Pileckiego,
- 3 Lidzka Drużyna Harcerska im. Melchiora Wańkowicza.
Osobą odpowiedzialną za harcerstwo z ramienia ZPB był Wiesław Kiewlak, który na Zjeździe Założycielskim 7 września 1997 roku został wybrany na przewodniczącego Związku Harcerstwa Polskiego na Białorusi. Statut nowo utworzonej organizacji harcerskiej uchwalono na tymże zjeździe.
8 grudnia 1997 roku Ministerstwo Sprawiedliwości Białorusi zarejestrowało ZHPnB. W jego skład wchodziły wówczas 24 drużyny harcerskie i 7 gromad zuchowych w Grodnie, Lidzie, Wołkowysku, Rosi, Sopoćkiniach, Szczuczynie, Słonimiu, Smorgoniach, Mińsku, Mohylewie, Baranowiczach. W roku 1998 harcerstwo na Białorusi zrzeszało 600 osób w 26 drużynach harcerskich i 9 zuchowych.
W grudniu 1998 roku w Brześciu przy Klubie Polskim powstała 1 Brzeska Drużyna Harcerska im. R. Snarskiego, a w 2002 roku przy szkole nr 9 – druga drużyna harcerska im. K. Krahelskiej[2].
W związku z decyzją władz Białorusi o konieczności ponownej rejestracji wszystkich stowarzyszeń społecznych ZHPnB musiał zmienić swój statut oraz nazwę, co stało się w 1999 roku. W sierpniu 2000 roku organizacja została zarejestrowana ponownie jako Republikańskie Społeczne Zjednoczenie „Harcerstwo”[8] z siedzibą w Domu Polskim w Grodnie[3].
Pod koniec 2005 roku RSZH na Białorusi liczyło 56 drużyn harcerzy oraz 32 drużyny zuchów (15–30 osób w każdej). Harcerze uczestniczyli w zajęciach szkoleniowych, kursach dla drużynowych, dyskusjach, imprezach, obchodach rocznicowych, pracach porządkowych związanych z odnawianiem polskich cmentarzy i pomników, w wykonywaniu różnorodnych prac dla ZPB, parafii katolickich oraz w jesiennych festiwalach piosenki harcerskiej, obozach harcerskich na Białorusi i w Polsce[2].
Działalność RSZH napotyka na trudności stwarzane przez władze białoruskie wyrażające się m.in. w zakazach organizowania obozów harcerskich, festiwali piosenek harcerskich[2].
Mimo że jest RSZH organizacją niezależną od ZPB w l. 2005/2006 padło ofiarą konfliktu w łonie Związku (między Andżeliką Borys a forsowanym przez władze białoruskie Józefem Łucznikiem)[3][9].
W efekcie działań władz białoruskich harcerstwo w wielu miejscowościach zanikło. RSZH odebrano większość z 16 ośrodków przy Domach Polskich, wybudowanych dla Związku Polaków. W 2006 roku RSZH posiadało 2 Domy Harcerza (w Rosi i Porzeczu), które zostały zarejestrowane jako domy prywatne[4].
Republikańskie Społeczne Zjednoczenie „Harcerstwo” współpracuje ze Związkiem Harcerstwa Polskiego[10][11][12], np. 12 grudnia 2012 roku naczelniczka ZHP hm. Małgorzata Sinica i skarbnik ZHP hm. Paweł Chmielewski oraz przewodnicząca RSZH pwd. Maryna Jucho podpisali dwustronne porozumienie o współpracy w zakresie programu, metodyki i pracy z kadrą[13].
RSZH korzysta także ze wsparcia polskich instytucji rządowych[10] i samorządowych[4]. Według niektórych informacji Zjednoczenie, jako organizacja stroniąca od polityki, korzysta także ze wsparcia władz Białorusi[14].
RSZH przez długie lata wspierał Jan Bońkowski, kapucyn, proboszcz w Międzyrzeczu na Grodzieńszczyźnie, który prowadził tamtejszą drużynę harcerską. Pod koniec 2009 roku o. Bońkowski został wydalony z kraju przez władze białoruskie[15].
Liczebność organizacji w różnych latach i wg relacji poszczególnych autorów wahała się od kilkuset zuchów, harcerek i harcerzy, przez 1 tys.[3], 1,5 tys.[8] do 2 tys.[9]. W latach 2006–2016 nastąpił spadek do ok. 400 członków[16]. Według opinii białoruskich i polskich (choć wynikających z różnych przesłanek) na sytuację RSZH negatywny wpływ mają złe relacje państwowe polsko-białoruskie i konflikty w białoruskim środowisku polonijnym, owocujące m.in. rozbiciem tamtejszego ruchu harcerskiego[17][16].
Przewodniczący
edytuj- Wiesław Kiewlak (1997–2000[8]), przewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego na Białorusi, od 1999 roku Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia „Harcerstwo”
- Antoni Chomczukow (2000[3]–2011)
- Maryna Jucho[b] (od 2011[14])
Umundurowanie, oznaki, symbolika
edytujW zakresie umundurowania i oznak RSZH odwołuje się do polskich tradycji harcerskich, w tym do krzyża harcerskiego[18]. Symbolem RSZH jest także harcerska lilijka położona na zieloną mapę Białorusi (po jej zachodniej stronie, heraldycznej prawej). Tekst Prawa i rota Przyrzeczenia RSZH zamiast słów o służbie Polsce zawierają sformułowanie o służbie swojej ojczyźnie[16].
Alternatywne organizacje harcerskie na Białorusi
edytuj- Harcerstwo Polskie przy ZPB[19] – utworzone z inicjatywy Mieczysława Jaśkiewicza (nieuznawanego przez władze białoruskie prezesa ZPB) w 2014 roku, podczas organizowanych przez ZPB pod Wołkowyskiem obozów dla młodzieży szkolnej. Przewodniczącą została Anna Żytkiewicz, która uzyskała od ZHR wstępną deklarację o współpracy i podjęła rozmowy z ZHP. Pomocy organizacyjnej przy powstaniu struktury udzielił harcmistrz Antoni Chomczukow, były przewodniczący RSZH, a w jej tworzeniu brali udział harcerze z istniejących dotychczas drużyn harcerskich (m.in. z Drużyny Harcerskiej „Szare Wilki” im. K. Kalinowskiego w Smorgoniach)[20].
- Harcerska Organizacja HORT[c][10] (Харцерская организация "Хорт", Молодежно-спортивное учреждение "Харцерская организация "Хорт") – zarejestrowana 10 marca 2009 roku w Borysowie[21][22]; przewodniczący – Władimir Wiktorowicz Powietkin[23]; organizacja powiązana[24] z istniejącą od 1993 roku szkołą sztuk walki „Hort”[c], prowadzoną przez Powietkina[23].
Przypisy
edytuj- ↑ Общественные объединения. grodnorik.gov.by, 2012-11-02. [dostęp 2018-03-29]. (ros.).
- ↑ a b c d Elżbieta Szumowiec: Historia powstania pierwszej Drużyny Harcerskiej w Brześciu. brzesc.wixsite.com. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b c d e Bożena Kuzawińska: Polskie harcerstwo na Białorusi pod lupą. wiadomosci.wp.pl, 2006-01-09. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b c Komputery dla harcerzy z Białorusi. www.mazovia.pl, 2006-08-03. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ PAP: Prezydent Duda: harcerzem pozostajesz do końca życia. pap.pl, 2017-02-22. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Protektorat Prezydenta RP nad Ruchem Harcerskim w Polsce i poza granicami Kraju. www.zhppgk.org. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ 1 Grodzieńska Drużyna Harcerska "Victoria" im.St. Batorego. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, 2006-03-09. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b c Przemysław Ślęzak. Działalność polskich organizacji na Białorusi po 1991 roku na przykładzie Związku Harcerstwa Polskiego. „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”. 7, s. 135, 2013. Uniwersytet Warszawski. ISSN 1898-4215. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b Białoruś: festiwal polskich harcerzy zakazany. wprost.pl, 2005-11-21. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b c Harcerze z Białorusi w Stężycy. pragapoludnie.zhp.pl. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Przemysław Ślęzak. Działalność polskich organizacji na Białorusi po 1991 roku na przykładzie Związku Harcerstwa Polskiego. „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”. 7, s. 135-138, 2013. Uniwersytet Warszawski. ISSN 1898-4215. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Ewa Lachiewicz: Warsztaty dla kandydatów na instruktorów z Białorusi. zhp.pl, 2015-07-01. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Ewa Lachiewicz: Podpisano porozumienie z harcerstwem na Białorusi. zhp.pl, 2016-12-12. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b Wybrano nowego prezesa Harcerstwa. polaki.org, 2011-05-10. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Jan Bońkowski. Raport kapelana harcerstwa – o jego służbie na Białorusi w okresie 9 X 1989–31 X 2009 roku. „Skaut. Harcerskie Pismo Historyczne”. 2-3 (25-26), s. 15-17, 2011. Marek Popiel. ISSN 1898-7729. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ a b c Adam Czetwertyński. Harcerze z Białorusi. „Czuwaj. Miesięcznik Instruktorów ZHP”. 9 (343), s. 26, 2016. ISSN 0867-2024. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ НСМБЖ: Беларусь, как новая жертва США. Исполнитель - Польша. dal.by, 2014-05-30. [dostęp 2018-03-29]. (ros.).
- ↑ Sprawa Krzyża Harcerskiego. „Komunikat Biura Naczelnictwa ZHR”. 285, s. 1, 2012. Biura Naczelnictwa ZHR. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Harcerstwo Polskie przy ZPB. Znadniemna.pl. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Powstało Harcerstwo Polskie przy ZPB. Znadniemna.pl, 2014-07-28. [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Харцерская организация "Хорт". kartoteka.by. [dostęp 2018-03-30]. (ros.).
- ↑ Харцерская организация "Хорт". legat.by. [dostęp 2018-03-30]. (ros.).
- ↑ a b Hort-gym - HORT martial arts style. hort-gym.weebly.com. [dostęp 2018-03-30]. (ros.).
- ↑ HORT martial arts style - Home. hort-gym.weebly.com. [dostęp 2018-03-30]. (ros.).
Uwagi
edytuj- ↑ Rzadziej nazwa organizacji podawana jest w szyku bardziej typowym dla języka polskiego: Republikańskie Zjednoczenie Społeczne „Harcerstwo”.
- ↑ Ros. Марина В. Юхо, Marina W. Jucho.
- ↑ a b Zob. w Wikisłowniku dawny rosyjski wyraz хорт (hort), oznaczający agresywnego psa myśliwskiego; por. chart.
Bibliografia
edytuj- Adam F. Baran: Od pieriestrojki do Karty Polaka. Środowiska i organizacje polskiego harcerstwa na terenie ZSRR i po jego rozpadzie. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2014, s. 183-248. ISBN 978-83-64091-20-9.
- Jan Bońkowski: Tropami druha „Huragana”, czyli Harcerstwo polskie na Białorusi. Międzyrzecz, Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2008.
Linki zewnętrzne
edytuj- Harcerstwo na Białorusi. Facebook. [dostęp 2018-03-29].
- Харцэрства на Беларусі – Harcerstwo na Białorusi. VK. [dostęp 2018-03-29].
- Szczep 5 GDHiZ „Niemien”. Instagram. [dostęp 2018-03-29].