Ram Mohan Roy
Rammohan Ray (także Rammohan Roy, bengali রাজা রামমোহন রায় Radźa Rammohon Raj, dewanagari राजा राममोहन राय, trl. Rājā Rāmmohan Rāy, ang. Ram Mohan Roy) (ur. 22 maja 1772 w Radhanagar w Bengalu, zm. 27 września 1833 w Stapleton, Bristol) – indyjski pisarz, publicysta, reformator społeczny i religijny, nazywany Ojcem Indii nowożytnych oraz Ojcem renesansu bengalskiego. Twórca ruchu Brahmo Samadź (Stowarzyszenie wyznawców Brahmana).
Pochodził z ortodoksyjnej rodziny bramińskiej. Raj to skrót od tytułu mongolskiego Raya Rayan, który otrzymał jego pradziadek za służbę pod nawabem Bengalu[1].
Władał biegle arabskim, angielskim, perskim, sanskrytem, bengalskim, łaciną, greką i hebrajskim. Dzięki intensywnym i długotrwałym studiom posiadł gruntowną wiedzę na temat islamu, chrześcijaństwa, zoroastryzmu i buddyzmu. Łącząc ją z wisznuizmem i śiwaizmem stworzył własny, oryginalny system religijno-filozoficzny. Zakładał on istnienie jednego i tego samego, Wiecznego, Niezmierzonego i Nieosiągalnego Bytu. Wykluczał kult posągów oraz wizerunków bóstw. Postulował oczyszczenie hinduizmu ze wszelkich form politeizmu. W 1828 lub 1829 roku w Kalkucie, Mohan Roy założył – opierając się na wspomnianych ideach – stowarzyszenie Brahma Samadź, które do dzisiaj odgrywa ważną rolę w życiu społecznym i religijnym Indii.
W swoich pismach przeciwstawiał się małżeństwom dzieci, sati, bałwochwalstwu[2]. Krytykował również system kastowy, opowiadając się jednocześnie za edukacją kobiet.
Był pierwszym Indusem, który opublikował (w języku angielskim) swoje refleksje na temat Brytyjczyków i ich miejsca w indyjskim społeczeństwie, a także najprawdopodobniej pierwszym hindusem, który na określenie swojej religii użył angielskiego słowa hinduism[3].
Jest również uznawany za założyciela prasy w języku bengalskim (Samćar Darpan)[4].
Jego osiągnięcia zostały docenione w Europie. W 1824 otrzymał honorowe członkostwo Francuskiego Towarzystwa Azjatyckiego[5].
Twórczość
edytuj- Abridgement of the Vedanta (1816)
- A Defence of Hindoo Theism (1817)[6]
- A Second Conferences (1820)
- The Precepts of Jesus:The Guide to Peace and Happiness (1820)[7]
- Appeals to the Christian Public (1820 - 1823)
- Brief remarks regarding modern encroachments on the ancient rights of females (1822)[8]
- subkomentarze do Upaniszadów Kena i Mundaka
Bibliografia
edytuj- Kim Knott: Hinduizm. Joanna Jurewicz(red.). Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, seria: Bardzo Krótkie Wprowadzenie. ISBN 83-7255-083-2.
- Andrzej Tokarczyk: Hinduizm. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, seria: Religie świata. ISBN 83-03-01610-5.
Przypisy
edytuj- ↑ Bruce Carlise Robertson: 1.Twórczość w języku angielskim Radźy Rammohana Raya. W: Historia anglojęzycznej literatury indyjskiej. Arvind Krishna Mehrotra(red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2007, s. 55, seria: Literatury orientalne. ISBN 978-83-89899-72-9.
- ↑ Rodzinapolska.pl: Utopijny raj - New Age. [dostęp 2010-01-12]. (pol.).
- ↑ Kulturalnysklep.pl: Hinduizm. [dostęp 2010-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 maja 2015)]. (pol.).
- ↑ XX Konsolidacja władzy brytyjskiej 1848-1858. W: Jan Kieniewicz: Historia Indii. Wyd. 2. Wrocław: Ossolineum, 1985, s. 599. ISBN 83-04-01896-9.
- ↑ Books.google.pl: A history of Indian literature in English. [dostęp 2010-01-12]. (ang.).
- ↑ Openlibrary.org: [http://openlibrary.org/b/OL18684211M/defence_of_Hindoo_theism A defence of Hindoo theism in reply to the attack of an advocate for idolatry, at Madras]. [dostęp 2010-01-13]. (ang.).
- ↑ Opoka.org.pl: Krzyż i tęcza. Aspekty chrystologii w horyzoncie hinduizmu. [dostęp 2010-01-12]. (pol.).
- ↑ Ceeby.com: Raja Ram Mohan Roy. [dostęp 2010-01-12]. (pol.).