Wikipedia

Róża gęstokolczasta

Róża gęstokolczasta (Rosa pimpinellifolia) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Występuje pospolicie na obszarach umiarkowanych półkuli północnej. Pochodzi z Europy i Azji Północnej (Syberia). Jest uprawiany jako roślina ozdobna, ale rośnie też dziko jako agriofit prawie w całej Europie, także na terenie Polski. Na południu Polski występuje częściej. Status gatunku we florze Polski: kenofit.

Róża gęstokolczasta
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

róża

Gatunek

róża gęstokolczasta

Nazwa systematyczna
Rosa pimpinellifolia L.
Syst. Nat., ed. 10. 2: 1062. 1759
Synonimy
  • Rosa spinosissima L.
Multimedia w Wikimedia Commons
Odmiana 'Golden Wings'
Odmiana 'Stanwell Perpetual'
Odmiana 'Plena'
Odmiana 'Single Cherry'

Systematyka i zmienność

edytuj

Morfologia

edytuj
Pokrój
Niski krzew o wysokości do 1 m, przeważnie rośnie kępami, gdyż wytwarza liczne i długie rozłogi, z których wybijają nowe pędy. Roślina wybitnie kolczasta.
Pędy
Proste, dość grube, bardzo gęsto pokryte prostymi, szczeciniastymi i niejednakowej grubości kolcami.
Liście
Na długich ogonkach, złożone z 7-11 jajowato-eliptycznych, drobno ząbkowanych listków. Przeważnie nagie listki są na spodniej stronie jaśniejsze.
Kwiaty
Przeważnie pojedyncze i na dość długich szypułkach. Szypułki te są nagie, lub pokryte gruczołkami na trzoneczkach. Działki kielicha są trwałe, krótsze od płatków korony, całobrzegie (czasami tylko zewnętrzne działki mają nieliczne i małe łatki). Po przekwitnięciu kwiatów pozostają wzniesione do góry. Kwiaty pięciopłatkowe, biało-kremowe lub różowe. U odmian uprawnych występują także kwiaty pełne, w różnych kolorach. Gęsto owłosione, niezrośnięte szyjki słupka tworzą dużą, siedzącą główkę.
Owoce
Kuliste, początkowo czerwone, z czasem brązowieją i dochodzą do koloru prawie czarnego. Wewnątrz owłosione orzeszki zawierające nasiona.
  •  
    Młody pęd z kolcami
  •  
    Starszy pęd z kolcami
  •  
    Liść
  •  
    Kwiat
  •  
    Owoc pozorny

Biologia i ekologia

edytuj

Nanofanerofit. Siedlisko: suche i kamieniste zbocza. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Rhamno-Prunetea[5]. Kwitnie od maja do czerwca.

Zastosowanie

edytuj
  • Roślina ozdobna: jest uprawiana zarówno w postaci gatunku typowego, jak i licznych mieszańców międzygatunkowych i w licznych odmianach. Jest w pełni mrozoodporna (Strefy mrozoodporności 4-90[6]).
  • Owoce są niezwykle bogatym źródłem witaminy C – zawierają jej więcej, niż inne gatunki róży. Już 1-3 jej owoce w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Mogą być używane do sporządzania przetworów i win.
  • Roślina lecznicza:
    • Surowiec zielarski: dojrzałe owoce (Fructus Rosae). Są składnikiem wielu mieszanek ziołowych i mają w ziołolecznictwie takie samo zastosowania, jak owoce róży dzikiej i wielu innych gatunków róż. Zawierają oprócz ogromnej ilości witaminy C garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, cukry, pektyny.
    • Działanie: słabo rozkurczające, żółciopędne, łagodnie moczopędne. Róża jest stosowana przede wszystkim jako lek ogólnie wzmacniający (bogate źródło witaminy C), ale także pomocniczo do leczenia różnych schorzeń wątroby, nerek i przewodu pokarmowego, przy przeziębieniach. Jest przy tym nieszkodliwa nawet dla ludzi osłabionych, dzieci, kobiet w ciąży i karmiących. Róża przyspiesza odtruwanie organizmu i wpływa korzystnie na wygląd.
    • Zbiór i suszenie: owoce zbiera się, gdy dojrzeją, ale jeszcze zanim zrobią się miękkie. Suszenie ich jest dość trudne; owoce trzeba rozdrobnić, przez pierwsze 10 min. należy trzymać je w temp. ok. 100 °C, by szybko zniszczyć enzymy rozkładające witaminę C, potem suszyć w temp. ok. 50-60 °C

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  4. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Bibliografia

edytuj
  • Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  • Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Róża_gęstokolczasta&oldid=73150944”