Purchawka brunatna
Purchawka brunatna (Lycoperdon umbrinum Pers.) – gatunek grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
purchawka brunatna |
| Nazwa systematyczna | |
| Lycoperdon umbrinum Pers. Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 147 (1801) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdon, Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Lycoperdon hirtum (Pers.) Mart. 1817
- Lycoperdon umbrinum var. curtisiiforme Hollós 1904
- Lycoperdon umbrinum var. hirsutum Alb. & Schwein. 1805
- Lycoperdon umbrinum var. hirtellum Peck
- Lycoperdon umbrinum Pers. 1801 var. umbrinum
Nazwę polską podała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r[3].
Morfologia
edytujDo 3 cm szerokości i 4 cm wysokości[4]. Kształt przeważnie odwrotnie gruszkowaty, rzadziej kulisty. Dolna część owocnika zwężona, połączona z podłożem sznurami białej grzybni. Początkowo owocniki są białe, szybko jednak stają się brunatne. Powierzchnia egzoperydium pokryta cienkimi i gęstymi kolcami o wysokości do 1 mm. Są one wszystkie jednakowe i sztywne. Wyginają się ku sobie tworząc coś w rodzaju kutneru. Podczas dojrzewania owocnika kolce pozostają pojedyncze, albo tworzą gwiazdkowate skupiska o barwie początkowo jasnobrązowej, potem brązowej, w końcu ciemnobrązowej. U dojrzewającego owocnika pomiędzy kolcami widoczne jest błyszczące, papierowate endoperydium. U młodych owocników jest ono białawe, potem brązowe. Otwiera się na szczycie niewielkim otworem. Podglebie z dużymi komorami, początkowo białe, potem szarobrązowe i szarofioletowe. W miarę dojrzewania owocnika przechodzi w kolumellę. Gleba o barwie od oliwkowobrązowej do brązowej[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki kuliste, o rozmiarach 3,5–4,5 (5) μm, kuliste, bez sterygm. Ich powierzchnię pokrywają brodawki w liczbie 6–12 na obwodzie. Występuje słabo rozwinięta, żółtawobrązowawa, elastyczna włośnia, zbudowana z cienkościennych, rzadko septowanych strzępek o grubości 6 μm z dużymi jamkami[5].
- Gatunki podobne
- purchawka miękka (Lycoperdon molle) jest jaśniejsza, szarobrązowa, do barwy kawy z mlekiem, nieco mniejsza[4].
- purchawka cisawa (Lycoperdon lividum). Odróżnia się ona ziarnistą strukturą egzoperydium oraz źle wykształconą kolumellą[5].
Występowanie i siedlisko
edytujPurchawka brunatna jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej i Europie, ponadto podano jej występowanie w Ameryce Środkowej i Azji Wschodniej[6]. W Polsce jest dość pospolita[3].
Rośnie na ziemi w różnego typu lasach, rzadziej w parkach. Szczególnie często spotykana pod jodłą pospolitą i kosodrzewiną. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2020-09-01]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-12-16]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 202. ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b c Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].