Puertazaur
Puertazaur (Puertasaurus) – rodzaj olbrzymiego zauropoda z grupy tytanozaurów, żyjącego w późnej kredzie na obszarze Ameryki Południowej. Został opisany w 2005 na podstawie znalezionego w 2001 w południowej Argentynie (prowincja Santa Cruz) skamieniałego fragmentu kręgosłupa. Osady, w których odkryto jego skamieniałości pierwotnie datowano na wczesny mastrycht; późniejsze badania wskazują, że należy je datować na cenoman–santon[2][3], najprawdopodobniej na cenoman[4]. Odkrywcami i preparatorami jedynego dotychczas znanego okazu (holotypu MPM 10002) byli Pablo Puerta i Santiago Reuil – to od ich nazwisk utworzono nazwę rodzajową i epitet gatunkowy.
| Puertasaurus | |||
| Novas et al., 2005 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | tytanozaury | ||
| Rodzina | |||
| (bez rangi) | ?Lognkosauria[1] | ||
| Rodzaj |
puertazaur | ||
| Gatunki | |||
| |||
Na okaz typowy składają się cztery dezartykułowane kręgi: w dużej mierze zachowany kręg szyjny dziewiąty (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów), komplety kręg piersiowy drugi (najszerszy z wszystkich dotychczas znanych dla dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m) i centra dwóch kręgów ze środkowej części ogona. Puertazaur charakteryzował się między innymi: olbrzymimi rozmiarami ciała, rozszerzonymi wyrostkami kolczystymi kręgów szyjnych i wyjątkowo krótkim drugim kręgiem piersiowym. Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były: bazalny iguanodont Talenkauen santacrucensis i tetanur Orkoraptor burkei. Puertazaur był powolnym roślinożercą o długiej szyi i klatce piersiowej o szerokości pięciu, a być może nawet siedmiu metrów. Paleoartysta Nima Sassani w 2011 roku oszacował rozmiary na 38 metrów długości oraz masę na 110 ton. (Jednak porównanie puertazaura do jego krewniaka futalognkozaura sugeruje, że puertazaur osiągał "tylko" 34 m długości i ważył około 90 ton) To sprawiałoby, że puertazaur byłby jednym z dwóch największych znanych dinozaurów (obok argentynozaura), nie licząc niepewnych rodzajów jakimi są amficelias i bruhatkajozaur.
Przypisy
edytuj- ↑ Jorge O. Calvo, Juan D. Porfiri, Bernardo J. González-Riga, Alexander W. A. Kellner. Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, González Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquén Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina. „Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro”. 65 (4), s. 511–526, 2007. (ang.).
- ↑ José Patricio O'Gorman i Augusto Nicolás Varela. The oldest lower Upper Cretaceous plesiosaurs (Reptilia, Sauropterygia) from southern Patagonia, Argentina. „Ameghiniana”. 47 (4), s. 447–459, 2010. DOI: 10.5710/AMGH.v47i4.3. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Juan Porfiri i Juan I. Canale. Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia. „Cretaceous Research”. 45, s. 174–215, 2013. DOI: 10.1016/j.cretres.2013.04.001. (ang.).
- ↑ Augusto N. Varela, Daniel G. Poiré, Thomas Martin, Axel Gerdes, Francisco J. Goin, Javier N. Gelfo i Simone Hoffmann. U-Pb zircon constraints on the age of the Cretaceous Mata Amarilla Formation, Southern Patagonia, Argentina: its relationship with the evolution of the Austral Basin. „Andean Geology”. 39 (3), s. 359–379, 2012. DOI: 10.5027/andgeoV39n3-a01. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Fernando E. Novas, Leonardo Salgado, Jorge Calvo, Federico Agnolin. Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Late Cretaceous of Patagonia. „Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s.”. 7 (1), s. 37–41, 2005. (ang.).