Puchar Ukrainy w piłce nożnej mężczyzn
Puchar Ukrainy w piłce nożnej (ukr. Кубок України з футболу) – cykliczne rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego na Ukrainie. Zmagania organizowane co sezon przez Ukraiński Związek Piłki Nożnej (FFU) i przeznaczone są dla krajowych klubów piłkarskich (zarówno amatorskich, jak i profesjonalnych). Zdobywca tytułu otrzymuje prawo gry w kwalifikacjach Ligi Europy UEFA oraz Superpucharze Ukrainy.
| |
 2024/2025
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1992 |
| Założyciel | |
| Sponsor tytularny |
Data-Group |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
45 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Czornomoreć Odessa (1992) |
| Obecny zwycięzca |
Szachtar Donieck (2023/24) |
| Najwięcej zwycięstw |
Szachtar Donieck (14) |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujPierwsza edycja rozgrywek o Puchar Ukraińskiej SRR w piłce nożnej startowała w sezonie 1936. Wtedy Ukraina znajdowała się jako republika radziecka w składzie ZSRR. Pierwszy turniej nie został dokończony według regulaminu. Rozegrano finał, a mecze o miejsca od 3 do 8 nie odbyły się. W latach 1936–1938 oraz 1944-1948 w rozgrywkach uczestniczyły wszystkie najlepsze zespoły ukraińskie. Od 1949 w rozgrywkach o Puchar Ukraińskiej SRR, nie uczestniczyły ukraińskie zespoły grające na najwyższym poziomie Mistrzostw ZSRR, czyli turniej już nie był ogólnoukraińskim.
W latach 1959–1989 również drużyny amatorskie dołączyły się do rozgrywek o Puchar Ukraińskiej SRR, których liczba sięgnęła nawet 35-40 tys. Eliminacje rozpoczynały się od etapów rejonowych, miejskich i obwodowych, a następnie 32 najlepszych drużyn walczyło o trofeum systemem pucharowym. Do 1959 roku, oprócz zespołów kołchozów, przedsiębiorstw, instytucji, uczelni i jednostek wojskowych, w rozgrywkach o Puchar mogli brać udział również kluby grające w I, II lub III lidze radzieckiej, ale nie zakwalifikowane do Pucharu ZSRR. W latach 1972–1976 odbyły się jednocześnie dwa Puchary Ukrainy dla zespołów amatorskich i drużyn pierwszej i drugiej ligi ZSRR (z wyjątkiem ukraińskich klubów z Wyższej Ligi). „Zawodowcy” otrzymywali nagrodę, którą założyła redakcja gazety „Radziecka Ukraina” (następnie zostały nagradzani i „amatorzy”). Dwa ostatnie sezony 1990 i 1991 Puchar Ukraińskiej SRR rozgrywany był przez kluby ukraińskiej strefy drugiej ligi mistrzostw ZSRR. Temp Szepetówka stał się jego ostatnim zwycięzcą.
Po upadku ZSRR w 1991 roku Ukraina uzyskała niepodległość. Rok po uzyskaniu niepodległości w 1992 wystartowały pierwsze oficjalne rozgrywki o Puchar Ukrainy. Wtedy również organizowano pierwsze Mistrzostwa Ukrainy w piłce nożnej mężczyzn.
Pierwszy finał Pucharu Ukrainy rozegrano wiosną 1992 roku. W tym meczu Czornomoreć Odessa pokonał Metalist Charków 1:0. Regularne rozgrywki systemem jesień - wiosna zaczęto rozgrywać od sezonu 1992/1993. Sezon 2021/22 został niedokończony ze względu na wczesne ukończenie rozgrywek w związku z agresją militarną Rosji na Ukrainę[1].
Format
edytujFormat rozgrywek był wiele razy zmieniany. Obecnie do rozgrywek są dopuszczane wszystkie kluby profesjonalne, występujące w Mistrzostwach Ukrainy. Od 2011 roku również obaj finaliści Amatorskiego Pucharu Ukrainy kwalifikują się do Pucharu Ukrainy. Wszystkie rywalizacje od rundy pierwszej do finału składają się z jednego meczu. Drużyny z niższych lig zazwyczaj otrzymują przewagę gry na własnym boisku (lub pierwszy mecz u siebie w przypadku rundy dwumeczowej). Zwycięzca kwalifikuje się do dalszych gier, a pokonany odpada z rywalizacji. W wypadku kiedy w regulaminowym czasie gry padł remis zarządza się dogrywkę, a jeśli i ona nie przyniosła rozstrzygnięcia, to dyktowane są rzuty karne. Rozgrywki składają się z dwóch etapów: etapu kwalifikacyjnego z dwiema rundami, po którym następuje turniej główny: 1/16 finału, 1/8 finału, ćwierćfinałów, półfinałów i finału.
Zwycięzcy i finaliści
edytujPuchar Ukraińskiej SRR (1936-1991)
edytuj- Nieoficjalne
| 1936–1991 | Puchar Ukraińskiej SRR |
Puchar Ukrainy
edytuj- Oficjalne
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uwagi:
- wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
- kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej,
skreślonorozgrywki nieoficjalne.
Statystyka
edytujKlasyfikacja według klubów
edytujW dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Ukrainy na podium oficjalnie stawało w sumie 5 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Szachtar Donieck, który ma 14 trofeów.
Stan na 15.05.2024.
10 i więcej Pucharów Ukrainy| Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Zwycięskie sezony | Przegrane finały |
|---|---|---|---|---|---|
|
| ||||
| 1. | Szachtar Donieck | 14 | 6 | 1995, 1997, 2001, 2002, 2004, 2008, 2011, 2012, 2013, 2016, 2017, 2018, 2019, 2024 | 2003, 2005, 2007, 2009, 2014, 2015 |
| 2. | Dynamo Kijów | 13 | 5 | 1993, 1996, 1998, 1999, 2000, 2003, 2005, 2006, 2007, 2014, 2015, 2020, 2021 | 2002, 2008, 2011, 2017, 2018 |
| 3. | Czornomoreć Odessa | 2 | 1 | 1992, 1994 | 2013 |
| 4. | Worskła Połtawa | 1 | 2 | 2009 | 2020, 2024 |
| 5. | Tawrija Symferopol | 1 | 1 | 2010 | 1994 |
| 6. | Dnipro Dniepropetrowsk | 0 | 3 | — | 1995, 1997, 2004 |
| 7. | CSKA Kijów | 0 | 2 | — | 1998, 2001 |
| Karpaty Lwów | 0 | 2 | — | 1993, 1999 | |
| Metałurh Donieck | 0 | 2 | — | 2010, 2012 | |
| Zoria Ługańsk | 0 | 2 | — | 2016, 2021 | |
| 11. | Inhułeć Petrowe | 0 | 1 | — | 2019 |
| Krywbas Krzywy Róg | 0 | 1 | — | 2000 | |
| Metalist Charków | 0 | 1 | — | 1992 | |
| Metałurh Zaporoże | 0 | 1 | — | 2006 | |
| Nywa Winnica | 0 | 1 | — | 1996 |
Zdobywcy Pucharu Ukraińskiej SRR
edytuj- 7 razy:
- Dynamo Kijów (1936, 1937, 1938, 1944, 1946, 1947, 1948)
- 3 razy:
- Zirka Kirowohrad (1953, 1973, 1975)
- 2 razy:
- Maszynobudiwnyk Kijów (1954, 1955)
- Metałurh Zaporoże (1951, 1952)
- Polissia Żytomierz (1972, 1990)
- 1 raz:
- Awanhard Kramatorsk (1939)
- Dynamo Dniepropetrowsk (1940)
- Kołhospnyk Połtawa (1956)
- Łokomotyw Charków (1945)
- SKA Kijów (1976)
- SKWO Odessa (1957)
- Spartak Użhorod (1950)
- Tawrija Symferopol (1974)
- Temp Szepetówka (1991)
- Torpedo Charków (1958)
- WPS Charków (1949)
Klasyfikacja według miast
edytujStan na 15.05.2024; uwzględniono jedynie zdobywców pucharu od 1992 roku.
| Miasto | Liczba tytułów | Kluby |
|---|---|---|
| Donieck | 14 | Szachtar Donieck (14) |
| Kijów | 13 | Dynamo Kijów (13) |
| Odessa | 2 | Czornomoreć Odessa (2) |
| Połtawa | 1 | Worskła Połtawa (1) |
| Symferopol | Tawrija Symferopol (1) |
Najlepsi strzelcy
edytujStan na 21.09.2011[2]
| Poz. | Imię i nazwisko piłkarza | Liczba goli | Liczba meczów | Kluby w których grał (bramki dla klubu) |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Andrij Worobiej
|
24 | 53 | Szachtar-2 Donieck-2, Szachtar Donieck-22 |
| 2 |  Maksim Shatskix
|
23 | 41 | Dynamo Kijów-22, Arsenał Kijów-1 |
| 3 | Ołeksandr Palanycia
|
22 | 48 | Dnipro Dniepropetrowsk-7, Weres Równe-4, Karpaty Lwów-5, Metalist Charków-3, Krywbas Krzywy Róg-3 |
| 4 | Andrij Szewczenko
|
21 | 30 | Dynamo-2 Kijów-5, Dynamo Kijów-16 |
| 5 | Serhij Rebrow
|
20 | 51 | Szachtar Donieck-1, Dynamo Kijów-19 |
| 6 | Andrij Pokładok
|
19 | 46 | Skała Stryj-?, Karpaty Lwów-?, Metałurh Donieck-?, Polihraftechnika/PFK Oleksandria-?, Rawa Rawa Ruska-?, Hałyczyna Lwów-? |
| 7 | Ołeh Matwiejew
|
17 | 35 | Dynamo Kijów-?, Szachtar Donieck-?, Kremiń Krzemieńczuk-?, Metałurh Zaporoże-?, Metałurh Donieck-5 |
| 8 | Ołeksij Antiuchin
|
16 | 34 | Metałurh Zaporoże-?, Tawrija Symferopol-?, Dynamo Kijów-?, Worskła Połtawa-? |
| 9-10 | Bohdan Jesyp
|
15 | 37 | Dynamo-3 Kijów-?, Dynamo-2 Kijów-?, Zirka Kirowohrad-?, Karpaty Lwów-?, Zakarpattia Użhorod-?, Naftowyk-Ukrnafta Ochtyrka-? |
| 9-10 | Wałentyn Połtaweć
|
15 | 46 | Kosmos Pawłohrad-?, Metałurh Zaporoże-?, Wiktor Zaporoże-?, Dnipro Dniepropetrowsk-?, Czornomoreć Odessa-?, Dnister Owidiopol-? |
Najwięcej występów w Pucharze Ukrainy
edytuj| Poz. | Imię i nazwisko piłkarza | Liczba meczów | Kluby w których grał (mecze dla klubu) |
|---|---|---|---|
| 1 | Rusłan Kostyszyn
|
61 | Adwis Chmielnicki-?, Podilla Chmielnicki-?, CSKA Kijów-?, Dnipro Dniepropetrowsk-?, Krywbas Krzywy Róg-? |
| 2 | Ołeksandr Czyżewski
|
58 | Karpaty Lwów-?, Szachtar Donieck-?, Metałurh Zaporoże-?, Tawrija Symferopol-?, Wołyń Łuck-?, Zakarpattia Użhorod-? |
| 3-5 | Ołeksandr Hołowko
|
56 | Tawrija Symferopol-?, Dynamo Kijów-? |
| 3-5 | Hennadij Zubow
|
56 | Stal Ałczewsk-?, Szachtar Donieck-?, Illicziweć Mariupol-?, Metałurh Donieck-?, Zoria Ługańsk-?, Komunalnyk Ługańsk-? |
| 3-5 | Witalij Rewa
|
56 | Polihraftechnika Oleksandria-?, CSKA Kijów/Arsenał Kijów-?, Dynamo Kijów-?, Tawrija Symferopol-? |
| 6 | Ołeksandr Szowkowski
|
55 | Dynamo Kijów |
| 7 | Dmytro Szutkow
|
54 | Szachtar Donieck-? |
| 8-9 | Wołodymyr Jezerski
|
53 | Haraj Żółkiew-?, Karpaty Lwów-?, Dynamo Kijów-?, Krywbas Krzywy Róg-?, Dnipro Dniepropetrowsk-?, Szachtar Donieck-? |
| 8-9 | Andrij Worobiej
|
53 | Szachtar-2 Donieck-?, Szachtar Donieck-?, Dnipro Dniepropetrowsk-?, Arsenał Kijów-?, Metalist Charków-? |
| 10-11 | Serhij Rebrow
|
51 | Szachtar Donieck-?, Dynamo Kijów-? |
| 10-11 | Wałentyn Połtaweć
|
51 | Prykarpattia Iwano-Frankiwsk-?, Szachtar Donieck-?, Krywbas Krzywy Róg-? |
- * Czcionką pogrubioną zaznaczone piłkarze, którzy nadal grają w ukraińskich profesjonalnych klubach
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Puchar, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-11].
- Oficjalna strona UAF (ukr.)
- Sezony Pucharu Ukraińskiej SRR w bazie FootballFacts (ros.)
- Sezony Pucharu Ukraińskiej SRR w bazie UkrSoccerHistory (ukr. • ang. • ros.)
- Sezony Pucharu Ukraińskiej SRR na stronie football.lg.ua (ros.)
- Archiwum wyników meczów w bazie RSSSF (ang.)