Wikipedia

Protesty w Kazachstanie (2022)

fala protestów społecznych przeciwko nagłym wzrostom cen gazu LPG (Kazachstan; 2022)

Protesty w Kazachstanie lub Powstanie w Kazachstanie[1][2] – protesty spowodowane nagłym wzrostem cen gazu LPG w Kazachstanie, rozpoczęte 2 stycznia 2022[3]. W czasie protestów dochodziło do zamieszek i starć z policją[4][5]. W kraju na prośbę władz interweniowały siły Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym[6][7][8]. Według kazachskiej prokuratury generalnej w czasie protestów zginęło 225 osób; 19 zabitych to funkcjonariusze struktur siłowych[9].

Protesty w Kazachstanie
Ilustracja
Protest w Aktobe (4 stycznia 2022)
Państwo

 Kazachstan

Miejsca wystąpień

Kazachstan, głównie obwód mangystauski

Początek wystąpień

2 stycznia 2022

Koniec wystąpień

11 stycznia 2022

Ofiary śmiertelne

225 osób

Ranni

4578 osób

Aresztowani

9900 osób

Przyczyny wystąpień

• nagły, gwałtowny wzrost cen gazu
• korupcja
• autorytaryzm
• represje polityczne
• łamanie praw człowieka
• brutalność policji

Charakter wystąpień

• pokojowe demonstracje,
• aktywizm internetowy,
• zamieszki

Rezultat wystąpień

• dymisja premiera Kazachstanu Askara Mamina,
• wkroczenie na teren Kazachstanu wojsk krajów członkowskich Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym na wniosek prezydenta Kazachstanu Kasyma Żomarta Tokajewa

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Protesty w Aktobe
Obszary, na których wprowadzono do wieczora 5 stycznia stan wyjątkowy, później rozszerzono go na obszar całego kraju

     Kazachstan

     Kraje Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, które wysłały swoje wojska do Kazachstanu

Spalony budynek w Ałmaty
Zołnierze na ulicach Ałmaty

Przebieg

edytuj

Demonstracje rozpoczęły się 2 stycznia w mieście Żangaözen, ale szybko rozprzestrzeniły się na inne miasta kraju, w tym również na największe miasto Ałmaty i stolicę kraju Nur-Sułtan. Dochodziło do starć z policją i szturmów na budynki administracji publicznej, w niektórych przypadkach funkcjonariusze mieli odmawiać użycia przemocy i przechodzili na stronę protestujących[10][11]. Żądania protestujących obejmowały zarówno postulaty ekonomiczne (obniżenie cen gazu), jak i polityczne (odejście Nursułtana Nazarbajewa z polityki)[12][10]. W odpowiedzi na protesty prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew wprowadził stan wyjątkowy w obwodzie mangystauskim i Ałmaty, który wszedł w życie z dniem 5 stycznia. Tego samego dnia rząd Askara Mamina podał się do dymisji[13]. W nocy z 4 na 5 stycznia prezydent Kazachstanu wprowadził godzinę policyjną obowiązującą od godziny 23 do 7 rano na obszarze obwodu mangystauskiego i Ałmaty, która obowiązuje do 19 stycznia[14][15]. 5 stycznia Kasym-Żomart Tokajew przejął funkcję przewodniczącego kazachskiej Rady Bezpieczeństwa od Nursułtana Nazarbajewa[16][17][18]. 5 stycznia rozszerzono stan wyjątkowy na terytorium całego Kazachstanu[19]. Po apelu prezydenta Kasyma-Żomarta Tokajewa 6 stycznia do kraju wkroczyły pierwsze wojska krajów członkowskich Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym[20][21]. 7 stycznia prezydent Kazachstanu poinformował, że wydał armii i organom ochrony prawa rozkaz strzelania bez ostrzeżenia do protestujących[22][23]. 11 stycznia prezydent Kazachstanu w przemówieniu stwierdził, że porządek w kraju został przywrócony[24].

Następstwa

edytuj

Z uwagi na obowiązywanie stanu wyjątkowego zawieszono rozgrywki kazachskiej ligi hokeja na lodzie[25]. 5 stycznia 2022 do dymisji poddał się premier Kazachstanu Askar Mamin[26]. 10 stycznia tego samego roku został ogłoszony dniem żałoby narodowej[27][28].

Prezydent Tokajew zapowiedział reformę konstytucyjną mającą na celu „utrwalenie zdecydowanego przejścia od superprezydenckiej struktury rządowej do republiki prezydenckiej z silnym parlamentem i rządem”. Referendum w sprawie poprawek do Konstytucji odbyło się 5 czerwca 2022 roku. Większość głosujących (77,18%) opowiedziała się za poprawkami[29].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Powstanie w Kazachstanie dogasa. Rosjanie mają opuścić kraj za dwa dni [online], wyborcza.pl [dostęp 2022-06-28].
  2. ↑ Powstanie w Kazachstanie i wnioski dla rosyjskiej opozycji [online], belsat.eu [dostęp 2022-06-28] (pol.).
  3. ↑ Rząd w Kazachstanie odchodzi po protestach przeciw podwyżkom cen paliw. s. onet.pl. [dostęp 2022-01-05].
  4. ↑ Helen Regan CNN, What is happening in Kazakhstan and why it matters [online], CNN [dostęp 2022-05-31].
  5. ↑ Brutalne zamieszki w Kazachstanie. Są ofiary śmiertelne [online], Do Rzeczy, 6 stycznia 2022 [dostęp 2022-05-31] (pol.).
  6. ↑ Rosyjscy spadochroniarze wysłani do Kazachstanu [online], TVN24 [dostęp 2022-05-31] (pol.).
  7. ↑ Sojusz pod dowództwem Rosji wysyła wojsko do Kazachstanu [online], www.tvp.info, 6 stycznia 2022 [dostęp 2022-05-31] (pol.).
  8. ↑ Kazachstan: interwencja OUBZ i pacyfikacja protestów [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 10 stycznia 2022 [dostęp 2022-05-31] (pol.).
  9. ↑ Tragiczny bilans zamieszek w Kazachstanie. 225 osób zginęło w trakcie antyrządowych zamieszek [online], PAP [dostęp 2022-01-17] (pol.).
  10. ↑ a b Eskalacja protestów w Kazachstanie [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  11. ↑ Sharp Energy Price Hike Triggers Protests In Kazakhstan [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2022-01-05] (ang.).
  12. ↑ Kazachstan: Dymisja rządu wymuszona społecznym protestem [online], www.gazetaprawna.pl, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  13. ↑ Kazakhstan govt resigns amid mass protests over gas price hike. trtworld.com, 2022-01-05. [dostęp 2022-02-25]. (ang.).
  14. ↑ Starcia w Kazachstanie. Prezydent ogłosił stan wyjątkowy i odwołał rząd. s. tvp.info.pl. [dostęp 2022-01-05].
  15. ↑ Kazakh President Accepts Resignation Of Government Amid Widespread Protests. s. rfel.org. [dostęp 2022-01-05]. (ang.).
  16. ↑ Gwałtowne protesty i polityczny przewrót w Kazachstanie. Nazarbajew odsunięty od wpływów [online], Wprost, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  17. ↑ Kazachstan: Prezydent Tokajew: będę zdecydowanie odpowiadał na protesty – rynki zagraniczne [online], wnp.pl [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  18. ↑ REFORM.by, Назарбаев перестал быть председателем Совбеза Казахстана [online], REFORM.by, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-05] (ros.).
  19. ↑ Stan wyjątkowy w całym Kazachstanie. Rozpoczęto operację antyterrorystyczną [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2022-01-06] (pol.).
  20. ↑ Rosyjscy żołnierze są już w Kazachstanie. „Siły pokojowe” [online], Onet Wiadomości, 6 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-06] (pol.).
  21. ↑ Ivan Nechepurenko, Valerie Hopkins, Andrew E. Kramer, Live Updates: Russia Sends Troops to Kazakhstan to Help Quell Uprising, „The New York Times”, 6 stycznia 2022, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-01-06] (ang.).
  22. ↑ Prezydent Kazachstanu: poleciłem strzelać do „terrorystów” tak, aby zabić [online], PolskieRadio24.pl [dostęp 2022-03-03].
  23. ↑ Prezydent Kazachstanu: Poleciłem strzelać do „terrorystów” bez ostrzeżenia [online], www.tvp.info, 7 stycznia 2022 [dostęp 2022-03-03] (pol.).
  24. ↑ President of Kazakhstan says he has weathered attempted coup d’etat. www.reuters.com, 2022-01-11. [dostęp 2022-01-17].
  25. ↑ Чемпионаты Казахстана по хоккею приостановлены. pro.ligasy.kz, 2022-01-07. [dostęp 2022-01-08]. (ros.).
  26. ↑ Gwałtowne protesty w Kazachstanie. Rząd podał się do dymisji [online], PolskieRadio24.pl, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-15].
  27. ↑ Assel Satubaldina, Zhanna Shayakhmetova, Kazakh President Declares January 10 as National Day of Mourning [online], The Astana Times, 9 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-15] (ang.).
  28. ↑ Kazakh president declares Jan. 10 national day of mourning following unrest-Xinhua [online], www.news.cn, 9 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-15].
  29. ↑ Między reżimem a demokracją. Kazachstan decyduje o swojej przyszłości. „Czy ten kraj nie jest przeklęty?” [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2022-06-09] (pol.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Protesty_w_Kazachstanie_(2022)&oldid=68276873”