Wikipedia

Promień walencyjny

Promień walencyjny atomów, zwany też czasami promieniem kowalencyjnym – średnia odległość najdalej położonych od jądra atomu elektronów występująca w pojedynczych wiązaniach chemicznych tworzonych przez te atomy. Można też powiedzieć, że promień walencyjny jest równy połowie średniej długości pojedynczych wiązań chemicznych jakie zwykle tworzy dany atom.

Atomy tworzą między sobą wiązania chemiczne o różnej długości w zależności od ogólnej konfiguracji cząsteczki i narzuconych przez jej geometrię kątów tych wiązań. Stwierdzono jednak, że poza pewnymi skrajnymi przypadkami, długość wiązań między dwoma dowolnymi atomami A i B (wiązanie A–B) jest równa średniej z długości wiązań A–A i B–B z dokładnością do ±0,03 Å.

Znając więc promienie walencyjne dwóch atomów można dość łatwo oszacować długość wiązania pojedynczego tych atomów i takie jest też główne zastosowanie praktyczne tej wielkości. Metoda ta zawodzi jednak zupełnie w przypadku wiązań wielokrotnych oraz gdy na jednym (lub na obu) atomach występuje całkowity ładunek elektryczny. W przypadku wiązań jonowych lepszą metodą szacowania ich długości jest znajomość promieni jonowych tworzących je atomów.

Promienie walencyjne atomów są o ok. 25-50% mniejsze od promieni van der Waalsa tych samych atomów, które są równe promieniowi chmury elektronowej atomów w stanie wolnym. Wynika to z faktu, że w wiązaniach chmury elektronowe tworzących je atomów częściowo się nakładają.

Porównanie promieni walencyjnych i van der Waalsa dla kilku wybranych atomów (Å):

Atom     Promień walencyjny     Promień van der Waalsa
N 0,7 1,5
P 1,1 1,9
S 1,04 1,85
I 1,33 2,15

Zobacz też: Promień atomowy, wiązanie chemiczne

Tabela promieni kowalencyjnych

edytuj

Suma dwóch promieni daje długość wiązania, czyli. R(AB) = r(A) + r(B).

Grupa → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
IA IIA IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB VIIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
↓ Okres
1 1
H
32
-
-
Liczba atomowa
Pierwiastek chemiczny

 r1 (pm)[1] (wiązaniem pojedynczym)
 r2 (pm)[2] (wiązaniem podwójnym)
 r3 (pm)[3] (wiązaniem potrójnym)


2
He
46
-
-
2 3
Li
133
124
- 		4
Be
102
90
85
5
B
85
78
73 		6
C
75
67
60 		7
N
71
60
54 		8
O
63
57
53 		9
F
64
59
53 		10
Ne
67
96
-
3 11
Na
155
160
- 		12
Mg
139
132
127
13
Al
126
113
111 		14
Si
116
107
102 		15
P
111
102
94 		16
S
103
94
95 		17
Cl
99
95
93 		18
Ar
96
107
96
4 19
K
196
193
- 		20
Ca
171
147
133 		21
Sc
148
116
114 		22
Ti
136
117
108 		23
V
134
112
106 		24
Cr
122
111
103 		25
Mn
119
105
103 		26
Fe
116
109
102 		27
Co
111
103
96 		28
Ni
110
101
101 		29
Cu
112
115
120 		30
Zn
118
120
- 		31
Ga
124
117
121 		32
Ge
124
117
121 		33
As
121
114
106 		34
Se
116
107
107 		35
Br
114
109
110 		36
Kr
117
121
108
5 37
Rb
210
202
- 		38
Sr
185
157
139 		39
Y
163
130
124 		40
Zr
154
127
121 		41
Nb
147
125
116 		42
Mo
138
121
113 		43
Tc
128
120
110 		44
Ru
125
114
103 		45
Rh
125
110
106 		46
Pd
120
117
112 		47
Ag
128
139
137 		48
Cd
136
144
- 		49
In
142
136
146 		50
Sn
140
130
132 		51
Sb
140
133
127 		52
Te
136
128
121 		53
I
133
129
125 		54
Xe
131
135
122
6 55
Cs
232
209
- 		56
Ba
196
161
149 		*
 72
Hf
152
128
121 		73
Ta
146
126
119 		74
W
137
120
115 		75
Re
131
119
110 		76
Os
129
116
109 		77
Ir
122
115
107 		78
Pt
123
112
110 		79
Au
124
121
123 		80
Hg
133
142
- 		81
Tl
144
142
150 		82
Pb
144
135
137 		83
Bi
151
141
135 		84
Po
145
135
129 		85
At
147
138
138 		86
Rn
142
145
133
7 87
 Fr
223
218
- 		88
Ra
201
173
159 		**
 104
Rf
157
140
131 		105
Db
149
136
126 		106
Sg
143
128
121 		107
Bh
141
128
119 		108
Hs
134
125
118 		109
Mt
129
125
113 		110
Ds
128
116
112 		111
Rg
121
116
118 		112
Cn
122
137
130 		113
Nh
136
-
- 		114
Fl
143
-
- 		115
Mc
162
-
- 		116
Lv
175
-
- 		117
Ts
165
-
- 		118
Og
157
-
-

* Lantanowce 57
La
180
139
139 		58
Ce
163
137
131 		59
Pr
176
138
128 		60
Nd
174
137

 61
Pm
173
135

 62
Sm
172
134

 63
Eu
168
134

 64
Gd
169
135
132 		65
Tb
168
135

 66
Dy
167
133

 67
Ho
166
133

 68
Er
165
133

 69
Tm
164
131

 70
Yb
170
129

 71
Lu
162
131
131
** Aktynowce 89
Ac
186
153
140 		90
Th
175
143
136 		91
Pa
169
138
129 		92
U
170
134
118 		93
Np
171
136
116 		94
Pu
172
135

 95
Am
166
135

 96
Cm
166
136

 97
Bk
166
139

 98
Cf
168
140

 99
Es
165
140

 100
Fm
167


 101
Md
173
139

 102
No
176
159

 103
Lr
161
141

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Pekka Pyykkö, Michiko Atsumi, Molecular Single-Bond Covalent Radii for Elements 1–118, „Chemistry – A European Journal”, 15 (1), 2009, s. 186–197, DOI: 10.1002/chem.200800987, ISSN 1521-3765 (ang.).
  2. ↑ Pekka Pyykkö, Michiko Atsumi, Molecular Double-Bond Covalent Radii for Elements Li–E112, „Chemistry – A European Journal”, 15 (46), 2009, s. 12770–12779, DOI: 10.1002/chem.200901472, ISSN 1521-3765 (ang.).
  3. ↑ Pekka Pyykkö, Sebastian Riedel, Michael Patzschke, Triple-Bond Covalent Radii, „Chemistry – A European Journal”, 11 (12), 2005, s. 3511–3520, DOI: 10.1002/chem.200401299, ISSN 1521-3765 (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Promień_walencyjny&oldid=72679516”