Pozytyw (instrument muzyczny)
Pozytyw (łac. ponere „stawiać”, „kłaść”) – małe organy piszczałkowe[1], instrument muzyczny z grupy aerofonów wargowych klawiszowych, najwcześniejsza forma organów, początkowo wyposażony w jedną klawiaturę ręczną (manuał) i piszczałki wargowe[2], a od XVI wieku również w klawiaturę nożną (pedał) i piszczałki języczkowe[3]. Ma gabaryty dużej skrzyni o wysokości od ok. 0,5 do 2 metrów[4]; w zależności od konstrukcji umieszczany jest na podłodze lub stole[1]. Do obsługi wymaga dwóch osób: organisty i kalikanta[4].
| |
| Klasyfikacja naukowa | |
| 421.221.11 | |
| Klasyfikacja popularna | |
| Instrument dęty klawiszowy | |
| Podobne instrumenty | |
Nazwą pozytyw określa się również część (sekcję brzmieniową) organów średnich i wielkich[5].
Pozytyw używany był głównie od X do XVII wieku[1] w małych kościołach, kaplicach, salach i zamożniejszych domach; w muzyce kościelnej i świeckiej, jako instrument akompaniujący, a od XVII wieku do realizowania basu cyfrowanego[3]. Wyszedł z użycia zastąpiony przez praktyczniejszą fisharmonię. Jego renesans nastąpił w wieku XX, wraz ze wzrostem zainteresowania wykonawstwem muzyki dawnej[1][3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d positive organ, [w:] Encyclopædia Britannica, 7 stycznia 2015 [dostęp 2023-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-27] (ang.).
- ↑ Baculewski et al. 2006 ↓, s. 713.
- ↑ a b c Drobner 1997 ↓, s. 185.
- ↑ a b Chwałek 1971 ↓, s. 199.
- ↑ Chwałek 1971 ↓, s. 25.
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- Jan Chwałek: Budowa organów: wprowadzenie do inwentaryzacji i dokumentacji zabytkowych organów w Polsce. Cz. 1, Tekst. Maria Charytańska (red.). Warszawa: MKiS, ZMiOZ, 1971.
- Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.