Porybliny

Porybliny
	; Poryblin jeziorny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	widłaki
Rząd	porybliny
	Nazwa systematyczna
	Isoetales Prantl; Lehrb. Bot.: 116, 125. Feb-Apr 1874
	Multimedia w Wikimedia Commons

Porybliny, poryblinowce (Isoetales Prantl) – monotypowy rząd roślin z klasy widłaków różnozarodnikowych, zawierający jedną rodzinę współcześnie występujących roślin – poryblinowate Isoetaceae z jednym rodzajem współczesnym – poryblinem Isoetes. W zależności od ujęcia należy tu od ok. 190^[4] do ok. 250^[2]^[5] gatunków. Formy wymarłe zaliczane są do kilku rodzajów klasyfikowanych do poryblinowatych i trzech innych rodzin wymarłych^[6]^[7].

Systematyka

Rząd Isoetales obejmuje jedną rodzinę we florze współczesnej^[3]:

Isoetaceae Rchb., Bot. Damen: 309. 1828 – poryblinowate

Do rodziny należy jeden rodzaj współczesny – poryblin Isoetes (czasem rośliny z podrodzaju Stylites podnoszone są do rangi osobnego rodzaju)^[7]. Poza tym klasyfikowane są tu dwa rodzaje wymarłe^[8]: Isoetites Münster, 1842 i Nathorstianella M.F.Glaessner & V.R.Rao, 1955.

Poza tym wyróżnia się trzy rodziny grupujące rośliny wymarłe z tego rzędu^[6]^[9]:

Chaloneriaceae Pigg et G.W. Rothwell (syn. Takhtajanodoxaceae N.S. Snigirevskaya)
Nathorstianaceae Němejc
Suavitasaceae J. Rice., G.W. Rothwell, G. Mapes et R.H. Mapes

Filogeneza

Już pod koniec dewonu pojawiła się grupa widłaków różnozarodnikowych (o zarodnikach zróżnicowanych na mikrospory i makrospory). Rośliny te były szczytowym osiągnięciem tej linii rozwojowej. W następnej epoce geologicznej, karbonie, wykształciły się formy drzewiaste, takie jak dochodzące do 30–40 metrów wysokości lepidodendrony i sygilarie, które zdominowały zbiorowiska roślinne. Stały się one głównym składnikiem karbońskich lasów, a z nich powstały najbogatsze złoża węgla kamiennego. Większość z tych ogromnych widłaków wymarła pod koniec ery paleozoicznej, a do dziś przetrwały spośród tej grupy jedynie wodne porybliny.

Cykl rozwojowy

Porybliny produkują dwa rodzaje zarodników. Starsze, zewnętrzne liście mają u nasady zarodnie zwane makrosporangiami wytwarzające duże zarodniki – makrospory. U nasady wewnętrznych młodszych liści znajdują się mikrosporangia – zarodnie produkujące małe zarodniki, czyli mikrospory. Po rozpadzie zarodni z makrospory wyrasta przedrośle żeńskie, tworzące kilka rodni z pojedynczymi komórkami jajowymi, z mikrospory zaś niewielkie kilkukomórkowe przedrośle męskie, tworzące jedną plemnię a w niej plemniki – gametofit jest więc tu dwupienny. Przedrośla poryblinów są tak małe, że właściwie nie opuszczają osłonek zarodnika. Plemniki przepływają do rodni (mają ułatwione zadanie, jako że porybliny żyją w wodzie). Po zapłodnieniu komórki jajowej rozwijająca się zygota tworzy zarodek, który następnie wyrasta w nowy sporofit.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ ^a ^b Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2020-09-15].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 471, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Li-Bing Zhang & W. Carl Taylor: Isoëtaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-05-03].
↑ ^a ^b Isoetales. GBIF – the Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-09-15].
↑ ^a ^b O.P. Sharma: Pteridophyta. New Delhi, New York, St. Louis i in.: The McGraw-Hill Companies, 2012, s. 11.1-11.4. ISBN 978-1-25-900334-9.
↑ Isoetaceae. GBIF – the Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-09-15].
↑ Andríj ValeríjovičA.V. Novíkov Andríj ValeríjovičA.V., BeataB. Barabasz-Krasny BeataB., Сучасна систематика рослин. Загальні питання: навчальний посібник, L'vív: Líga-Pres, 2015, s. 46-47, ISBN 978-966-397-276-3, OCLC 932183714 .

Bibliografia

Operon Biologia część 1 wydanie 2004

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[rev-3] Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2020-09-15].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 471, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[china-5] Li-Bing Zhang & W. Carl Taylor: Isoëtaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-05-03].

[gbif-6] Isoetales. GBIF – the Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-09-15].

[sharma-7] O.P. Sharma: Pteridophyta. New Delhi, New York, St. Louis i in.: The McGraw-Hill Companies, 2012, s. 11.1-11.4. ISBN 978-1-25-900334-9.

[8] Isoetaceae. GBIF – the Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-09-15].

[novikov-9] Andríj ValeríjovičA.V. Novíkov Andríj ValeríjovičA.V., BeataB. Barabasz-Krasny BeataB., Сучасна систематика рослин. Загальні питання: навчальний посібник, L'vív: Líga-Pres, 2015, s. 46-47, ISBN 978-966-397-276-3, OCLC 932183714 .

[4]

[2]

[5]

[6]

[7]

[1]

[3]

[8]

[9]