Portal:Biografie/Artykuł tygodnia/archiwum
Generał Tadeusz Kościuszko (1746–1817) - polski i amerykański wojskowy, inżynier, patriota, bojownik o niepodległość. W latach 1776-1783 brał udział w walkach o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W uznaniu zasług, m.in. przy oblężeniu Saratogi mianowany generałem brygady. Po powrocie do kraju brał udział w walce z targowicą. W 1794 został Naczelnikiem insurekcji. Pobił wojska carskie pod Racławicami. Po klęsce pod Maciejowicami uwięziony przez Rosjan. Po uwolnieniu mieszkał we Francji, brał udział w tworzeniu legionów polskich. Umarł w Szwajcarii, pochowany na Wawelu.
.JPG)
Gajusz Juliusz Cezar, ur. 12 lipca 100 p.n.e. (13 lipca 102 r. p.n.e. - koncepcja Mommsena i Diona), zm. 15 marca (idy marcowe) 44 p.n.e. - rzymski polityk , wódz , dyktator i pisarz. Jeden z członków stronnictwa popularów, spokrewniony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza - tzw. optymatów, aby następnie, po wieloletnich walkach, przejąć pełnię władzy w Rzymie. Zamordowany w dniu id marcowych przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza.
Mieszko I – książę Polan z dynastii Piastów sprawujący władzę od ok. 960 r. Syn Siemomysła, wnuk Lestka. Ojciec Bolesława I Chrobrego i Świętosławy-Sygrydy. Pierwszy historyczny władca Polan, uważany zarazem za faktycznego twórcę państwowości polskiej. Poprzez przyjęcie chrztu w 966 r. oraz ślubu (w 965 r.) z Dobrawą Przemyślidką Mieszko włączył swoje państwo w zachodni krąg kultury chrześcijańskiej. Oprócz podbojów duże znaczenie dla przyszłości księstwa Polan miały także jego reformy wewnętrzne, mające na celu rozbudowę i usprawnienie systemu tzw. monarchii wojennej. Zachowane źródła pozwalają twierdzić, że był sprawnym politykiem, utalentowanym wodzem i charyzmatycznym władcą. Prowadził zręczne działania dyplomatyczne, zawierając sojusz wpierw z Czechami, a następnie ze Szwecją i Cesarstwem. W polityce zagranicznej kierował się przede wszystkim racją stanu, wchodząc w układy nawet ze swoimi wcześniejszymi wrogami.
Bolesław III Krzywousty - książę Małopolski, Śląska, dzielnicy sandomierskiej w latach 1102-1107, książę Polski w latach 1107-1138 z dynastii Piastów. Syn Władysława I Hermana i Judyty czeskiej, córki króla Czech Wratysława II. Ojciec książąt: Władysława II Wygnańca, Bolesława IV Kędzierzawego, Mieszka III Starego, Henryka Sandomierskiego i Kazimierza II Sprawiedliwego.
Bolesław Krzywousty został uznany przez historiografię, jako obrońca średniowiecznej Polski, m.in. dzięki bohaterskim zmaganiom z 1109 przy obronie Głogowa. Przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem Gdańskim, ziemią lubuską i podporządkował Księstwu Polskiemu Pomorze Zachodnie aż po Rugię.
Większość swojego życia poświęcił polityce pomorskiej i chrystianizacji tych ziem. Bolesław Krzywousty utrzymał także niezależność polskiego kościoła, mimo chwilowego niepowodzenia w latach 30. XII w. Krzywousty mimo osiągnięć, popełniał wiele błędów. Popełniona zbrodnia wobec Zbigniewa i późniejsza pokuta, wyrażała jego wielkie ambicje i umiejętność znajdowania kompromisu. Cechy te, nadały mu miano dobrego wyraziciela epoki. Książę stał się symbolem historycznym, uosobieniem ważkich uczuć i dążeń politycznych pokoleń Polaków od końca XIX w.
Stefan Czarniecki (1599-1665) – polski dowódca wojskowy, oboźny wielki koronny i kasztelan kijowski od 1652, starosta kowelski od 1655, regimentarz od 1656, wojewoda ruski od 1657, starosta tykociński od 1659, wojewoda kijowski od 1664, hetman polny koronny w 1665. Właściciel dóbr tykocińskich nadanych mu za zasługi na rzecz ojczyzny. Najbardziej znany z prowadzenia wojny partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potopu szwedzkiego, choć miał też poważny wkład w pacyfikację powstania Chmielnickiego i w trakcie wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667.
Pamięć o Stefanie Czarnieckim trwała zwłaszcza dzięki malarzom historycznym XIX w., takim jak: Juliusz Kossak, January Suchodolski, Józef Brandt, Leopold Löffler. W 1763 na rynku w Tykocinie, obecnym placu Czarnieckiego, stanął pomnik Czarnieckiego dłuta rzeźbiarza francuskiego Pierre’a de Coudray. Na początku XIX w. francuski artysta pracujący w Polsce André Le Brun wyrzeźbił popiersie wielkiego hetmana. Obecnie rzeźba Stefana Czarnieckiego stoi w Sali Rycerskiej na Zamku Królewskim w Warszawie wśród innych popiersi wielkich Polaków. Pomnik jego znajduje się także w Poznaniu na terenie Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu, gdzie znajduje się także izba pamięci jemu poświęcona.
Marian Adam Rejewski (1905-1980) – polski matematyk i kryptolog, który w 1932 roku złamał kod Enigmy, najważniejszej maszyny szyfrującej używanej przez hitlerowskie Niemcy. Sukces Rejewskiego i współpracujących z nim kryptologów z Biura Szyfrów, między innymi Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego, umożliwił odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej podczas II wojny światowej przyczyniając się do wygrania wojny przez aliantów.
W 1929 roku podczas studiów matematycznych na Uniwersytecie Poznańskim Rejewski został skierowany przez profesora Zdzisława Krygowskiego na tajny kurs kryptologii, którego organizatorem było Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego. Jesienią 1930 roku utworzono w Poznaniu filię Biura Szyfrów, w której zatrudniono między innymi Mariana Rejewskiego. Dwa lata później filia została rozwiązana, a od 1 września 1932 wszystkie prace kryptologiczne przeniesiono do warszawskiego Biura Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Od września 1932 roku Rejewski zaczął pracować nad Enigmą w ciągu kilku tygodni odkrywając sposób okablowania wirników niemieckiej maszyny szyfrującej. Następnie wraz z kolegami ze studiów Różyckim i Zygalskim opracował techniki umożliwiające regularne odczytywanie szyfrogramów z Enigmy. Wkład Rejewskiego w złamanie kodu Enigmy polegał na opracowaniu katalogu kart i cyklometru, a po zmianie sposobu kodowania w 1938 roku zaprojektowaniu bomby kryptologicznej.
Antoni Kucharczyk, Antek z Bugaja, Bartek Mądrala, Jantek Bugański, Jantek z Bugaja, parobek wiejski, Maciek Bzdura (1874-1944) – poeta ludowy.
Przez większość życia mieszkał z liczną rodziną we wsi Paszkówka, gdzie prowadził gospodarstwo rolne i pisał.
Największe sukcesy literackie odniósł w pierwszych piętnastu latach XX w. W swoich utworach odnosił się do przyrody, pracy na roli, stosunków społecznych, kultury narodowej i ludowej, ojczyzny i wartości religijnych. W wierszach wyrażał też pragnienia niepodległościowe. Stosował różne style wyrażania – od humoresek, poprzez gwarę, prozę, gatunki sceniczne, aż do poezji lirycznej. Publikował w książkach i czasopismach zarówno w kraju, jak i w Stanach Zjednoczonych. Jego dzieła cieszyły się popularnością wśród mieszkańców wsi, ale także w kręgach pisarzy, z którymi się przyjaźnił.
W 1933 r. został wybrany na przewodniczącego Związku Literatów Ludowych. Redagował organ tego stowarzyszenia i inne pisma literackie. Był przeciwnikiem sanacji, socjalizmu i zwolennikiem idei agrarnej. Swój sprzeciw okupił dyskryminacją w czasach II Rzeczypospolitej.
Wojciech Kossak, herbu Kos (ur. 31 grudnia 1856 w Paryżu, zm. 29 lipca 1942 w Krakowie) – polski malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa o tematyce historycznej i batalistycznej. Autor wielu obrazów przedstawiających wydarzenia z okresu wojen napoleońskich i powstania listopadowego, scenki rodzajowe, portrety i konie. Wraz z Janem Styką współautor Panoramy Racławickiej.
Syn Juliusza Kossaka, ojciec Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec, był malarzem bardzo pracowitym i płodnym. Nie sposób wymienić wszystkie jego obrazy, a malował do końca życia i do ostatnich chwil snuł plany o nowych przedsięwzięciach. Uprawiał malarstwo monumentalne i batalistyczne, malował panoramy.
Absalom (אַבְשָׁלוֹם, hebr. Avšalom, ur. po 1010 p.n.e. w Hebronie, zm. przed 970 p.n.e. w "Lesie Efraima") - postać biblijna, syn izraelskiego króla Dawida. W odwecie za gwałt na jego rodzonej siostrze zamordował swojego przyrodniego brata Amnona. Po kilku latach wygnania uzyskał łaskę ojca. Później zbuntował się przeciw niemu, w Hebronie ogłosił się królem i zajął Jerozolimę. Wojska Dawida pokonały armię Absaloma w lesie Efraima. Po porażce uciekający na mule Absalom zaczepił swoimi długimi włosami o gałęzie dębu. Tak wiszącego zastał go dowódca wojsk Dawida, Joab, który - wbrew rozkazom królewskim - zabił Absaloma.
Konrad Guderski ps. "Konrad" (ur. 19 lutego 1900 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 1 września 1939 w Gdańsku) – polski inżynier wodny, dowódca obrony Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego.
Był synem Stanisława (robotnika kolejowego) i Anny, dzieciństwo spędził w Pruszkowie koło Warszawy. Brał udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie w 1918. Ukończył warszawskie gimnazjum im. Reytana, studiował następnie na Politechnice Warszawskiej i Lwowskiej, uzyskując w 1934 dyplom inżyniera. Pracował m.in. przy regulacji Wisły.
W 1934 r. był oficerem rezerwy 9 Pułku Piechoty Legionów w Zamościu, w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 r. i 124. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty oraz pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto.
Jako rzeczoznawca Ministerstwa Spraw Wojskowych został wysłany w kwietniu 1939 do Gdyni w charakterze delegata do specjalnych zadań wojskowych. W atmosferze zbliżającej się wojny zajmował się konspiracyjnymi przygotowaniami do obrony Poczty Polskiej w Gdańsku, sprowadzał broń i amunicję. 1 września 1939 objął dowództwo obrony Poczty (pod pseudonimem Konrad), poległ w początkowej fazie walk.