Polar Satellite Launch Vehicle

Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV) (rakieta nośna [dla] satelitów [na orbitach] polarnych) – indyjska wieloczłonowa rakieta nośna przeznaczona do wynoszenia w kosmos satelitów mających krążyć po polarnych orbitach okołoziemskich. Opracowana przez ISRO w celu wynoszenia satelitów serii Indian Remote Sensing na polarne orbity synchroniczne ze Słońcem. Do pojawienia się PSLV, komercyjnie taką usługę świadczyli tylko Rosjanie. Należy do indyjskiej rodziny rakiet SLV.

PSLV D
w nawiasach różnice dla wariantu C
Rodzina rakiet nośnych SLV
Ilustracja
PSLV
Producent

ISRO (Indie)

Koszt wystrzelenia

30 mln USD (kurs z 1999)

Data pierwszego startu

20 września 1993

Data ostatniego startu

31 sierpnia 2017

Statystyki
Wszystkie starty

41

Udane starty

39 (95%)

Nieudane starty

2

Zdolność wynoszenia

3700 kg na orbitę o wys. 200 km i nachyl. 49,5°; 800 kg (1000 kg) na GTO

Siła ciągu przy starcie

5300 (5290) kN

Wymiary
Długość

44,43 m

Średnica

2,80 m

Masa całkowita

294 000 kg

Stopnie rakiety
Stopień 0.

6 × PSLV-0

Stopień 1.

1 × PSLV-1

Stopień 2.

1 × PSLV-2

Stopień 3.

1 × PSLV-3

Stopień 4.

1 × PSLV-4

Wariantem podstawowym jest PSLV D, zapisywana przeważnie bez literowego oznaczenia. Drugim wariantem jest PSLV C. Wariant CA nie posiada silników dodatkowych na paliwo stałe. Wariant XL ma udźwig większy o 200 kg dzięki ulepszonym rakietom dodatkowym.

Chronologia startów wersji D

edytuj

Inne oznaczenie tej wersji to PSLV-G (1)[1].

  1. 20 września 1993, 05:12 GMT; s/n D1; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: IRS-P1; Uwagi: start nieudany – błąd w oprogramowaniu systemu kontroli wysokości 2. i 3. członu rakiety doprowadził do jej zejścia z kursu; rakieta spadła do Zatoki Bengalskiej w 700. sekundzie lotu
  2. 15 października 1994, 05:05 GMT; s/n D2; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: IRS-P2; Uwagi: start udany
  3. 21 marca 1996, 04:53 GMT; s/n D3; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: IRS-P3; Uwagi: start udany

Chronologia startów wersji C

edytuj

Rakiety w poszczególnych startach nie były identyczne, mimo wspólnego oznaczenia PSLV C. Dwie odmiany tej wersji noszą też oznaczenia PSLV-G (2) i PSLV-G (3), różnią się od siebie czwartym członem. Odmiana PSLV-G (2) poleciała w kosmos 3 razy (w 1997, 1999 i 2001 roku), od tej pory wykorzystywana jest wyłącznie odmiana PSLV-G (3)[1].

  1. 29 września 1997, 04:47 GMT; s/n C1; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: IRS-1D; Uwagi: start częściowo udany – satelita osiągnął orbitę znacznie różniącą się od planowanej
  2. 26 maja 1999, 06:22 GMT; s/n C2; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: DLR-Tubsat, Oceansat 1, Uribyol 3; Uwagi: start udany
  3. 22 października 2001, 04:53 GMT; s/n C3; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: BIRD, PROBA, TES; Uwagi: start udany
  4. 12 września 2002, 10:23:40 GMT; s/n C4; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: Kalpana 1; Uwagi: start udany
  5. 17 października 2003, 04:52:08 GMT; s/n C5; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-1), Indie
    Ładunek: Resourcesat 1; Uwagi: start udany
  6. 5 maja 2005, 04:45 GMT; s/n C6; miejsce startu: Sriharikota (PSLV-2), Indie
    Ładunek: Cartosat 1, VO-52 HAMSAT; Uwagi: start udany
  7. 10 stycznia 2007, 03:53 GMT; s/n C7; miejsce startu: Sriharikota (?), Indie
    Ładunek: Cartosat 2, SRE-1, LAPAN-Tubsat, Pehuensat; Uwagi: start udany
  8. 20 kwietnia 2011, 04:42 GMT; s/n C16; miejsce startu: Sriharikota (?), Indie
    Ładunek: Resourcesat-2, YOUTHSAT, X-SAT; Uwagi: start udany
  9. 26 września 2016, 03:42 GMT; s/n C35; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: ScatSat 1, ALSAT-1B, ALSAT-2B, Pathfinder-1, Pratham, NLS-19, ALSAT-1N, PISat; Uwagi: start udany[2]

Chronologia startów wersji CA

edytuj
  1. 23 kwietnia 2007, 10:00 GMT; s/n C8; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: AGILE; Uwagi: start udany
  2. 21 stycznia 2008, 03:45 GMT; s/n C10; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: TechSAR 1; Uwagi: start udany
  3. 28 kwietnia 2008, 03:53:51 GMT; s/n C9; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Cartosat 2A, IMS-1 oraz 8 nanosatelitów; Uwagi: start udany
  4. 20 kwietnia 2009, 01:15 GMT; s/n C12; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: RISAT-2, ANUSAT; Uwagi: start udany
  5. 23 września 2009, 06:21 GMT; s/n C14; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: OceanSat-2, BeeSat, UWE-2, ITU-pSat1, SwissCube, Rubin 9.1, Rubin 9.2; Uwagi: start udany
  6. 12 lipca 2010, 03:52 GMT; s/n C15; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Cartosat-2B, ALSAT-2A, NLS 6.1, NLS 6.2, STUDSAT; Uwagi: start udany
  7. 12 października 2011, 05:31 GMT; s/n C18; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Megha-Tropiques, SRMSat, VesselSat-1, Jugnu; Uwagi: start udany
  8. 9 września 2012, 04:23 GMT; s/n C21; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: SPOT 6, PROITERES; Uwagi: start udany
  9. 25 lutego 2013, 12:31 GMT; s/n C20; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: SARAL oraz 6 satelitów komercyjnych, w tym Near Earth Object Surveillance Satellite; Uwagi: start udany
  10. 30 czerwca 2014, 04:22 GMT; s/n C23; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: SPOT 7 oraz CanX 4, CanX 5, AISat 1, VELOX 1, VELOX P3; Uwagi: start udany
  11. 16 grudnia 2015, 12:30 GMT; s/n C29; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: 6 satelitów komercyjnych dla Indonezji; Uwagi: start udany

Chronologia startów wersji XL

edytuj
  1. 22 października 2008, 00:52:11 GMT; s/n C11; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Chandrayaan-1; Uwagi: start udany
  2. 15 lipca 2011, 11:18 GMT; s/n C17; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: GSAT-12; Uwagi: start udany
  3. 26 kwietnia 2012, 00:17 GMT; s/n C19; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: RISAT-1; Uwagi: start udany
  4. 1 lipca 2013, 18:11 GMT; s/n C22; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1A; Uwagi: start udany
  5. 5 listopada 2013, 09:08 GMT; s/n C25; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Mars Orbiter Mission; Uwagi: start udany
  6. 4 kwietnia 2014, 11:44 GMT; s/n C24; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1B; Uwagi: start udany
  7. 14 października 2014, 20:02 GMT; s/n C26; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1C; Uwagi: start udany
  8. 28 marca 2015, 11:49 GMT; s/n C27; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1D; Uwagi: start udany
  9. 10 lipca 2015, 16:28 GMT; s/n C28; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: 5 komercyjnych satelitów; Uwagi: start udany
  10. 28 września 2015, 04:30 GMT; s/n C30; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Astrosat, LAPAN-A2, exactView 9, 4 nanosatelity Lemur-2; Uwagi: start udany
  11. 20 stycznia 2016, 04:01 GMT; s/n C31; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1E; Uwagi: start udany[3]
  12. 10 marca 2016, 10:31 GMT; s/n C32; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1F; Uwagi: start udany
  13. 28 kwietnia 2016, 07:20 GMT; s/n C33; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: IRNSS-1G; Uwagi: start udany
  14. 22 czerwca 2016, 03:55 GMT; s/n C34; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Cartosat 2C, LAPAN-A3, BIROS, SkySat Gen2-1, GHGSat-D, M3MSat, Swayam, SathyabamaSat, 12 nanosatelitów Flock-2p; Uwagi: start udany
  15. 7 grudnia 2016, 04:55 GMT; s/n C36; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Resourcesat 2A; Uwagi: start udany
  16. 15 lutego 2017, 03:58 GMT; s/n C37; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Cartosat 2D, INS-1A, INS-1B, Nayif-1, Al Farabi 1, PEASS, BGUSat, DIDO-2, 88 nanosatelitów Flock-3p, 8 nanosatelitów Lemur-2; Uwagi: start udany – według stanu na rok 2017 to rekordowa liczba satelitów wyniesionych na orbitę okołoziemską w jednym starcie[4].
  17. 23 czerwca 2017, 03:59 GMT; s/n C38; miejsce startu: Sriharikota, Indie
    Ładunek: Cartosat 2E, NIUSAT, CE-SAT 1, Max Valier Sat, Venta 1, CICERO 6, Blue Diamond, Green Diamond, Red Diamond, COMPASS 2, InflateSail, LituanicaSAT 2, URSA MAIOR, NUDTSat, Pegasus, UCLSat, VZLUsat 1, D-Sat, PACSCISAT, Aalto 1, ROBUSTA 1B, SUCHAI, skCUBE, 8 nanosatelitów Lemur-2; Uwagi: start udany
  18. 31 sierpnia 2017, 13:30 GMT; s/n C39; miejsce startu: Sriharikota, Indie,
    Ładunek: IRNSS-1H; Uwagi: start nieudany - nieudana separacja owiewki uniemożliwiła wypuszczenie satelity i jego funkcjonowanie, oraz powodzenie misji[5].
  19. 12 stycznia 2018, 03:58 GMT.; s/n C40; miejsce startu: Sriharikota, Indie,
    Ładunek: Cartosat 2F; Uwagi: start udany

Przypisy

edytuj
  1. a b Gunter Krebs: PSLV. [w:] Gunter's Space Page [on-line]. (ang.).
  2. Hubert Bartkowiak, Udany start PSLV [online], kosmonauta.net, 29 września 2016 [dostęp 2017-08-31] (pol.).
  3. Michał Moroz, Start PSLV z indyjskim satelitą nawigacyjnym [online], kosmonauta.net, 20 stycznia 2016 [dostęp 2017-08-31] (pol.).
  4. Rakietowa noc z rekordową ilością wyniesionych ładunków. Kosmonauta.net. [dostęp 2017-02-22].
  5. Michał Moroz, Nieudany start rakiety PSLV z satelitą IRNSS (31.08.2017) [online], kosmonauta.net, 31 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-31] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj