Geosynchronous Satellite Launch Vehicle
Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV) – indyjska rakieta nośna operowana przez ISRO w celu wystrzeliwania satelitów telekomunikacyjnych na orbitę geostacjonarną.
| Rodzina rakiet nośnych SLV | |
 GSLV (makieta) | |
| Producent | |
|---|---|
| Data pierwszego startu |
18 kwietnia 2001 |
| Statystyki | |
| Wszystkie starty |
11 |
| Udane starty |
7 (64%) |
| Nieudane starty |
4 |
| Zdolność wynoszenia |
5000 kg na LEO, |
| Siła ciągu przy starcie |
7420 kN |
| Wymiary | |
| Długość |
49 m |
| Średnica |
2,8 m |
| Masa całkowita |
402 000 kg |
| Stopnie rakiety | |
| Stopień 0. | |
| Stopień 1. | |
| Stopień 2. | |
| Stopień 3. | |
| Stopień 4. | |
Dane techniczne
edytujProjekt rakiety GSLV powstał w 1990 r. w celu opracowania sposobu wystrzeliwania satelitów na orbitę geostacjonarną bez udziału innych państw. Do tego czasu ISRO do startów cięższych satelitów korzystała z rakiet radzieckich.
Rakieta wykorzystuje w większości komponenty rakiety Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV). Jest to rakieta trójstopniowa wyposażona w 4 dopalacze zasilane paliwem hipergolowym w postaci mieszanki UDMH i N2O4. Pierwszy centralny stopień zasilany jest paliwem stałym, drugi stopień mieszanką hipergolową, a trzeci stopień zasilany ciekłą mieszaniną wodoru i tlenu.
Powstały cztery warianty rakiety. Wszystkie wersje Mk1 posiadały trzeci stopień produkcji rosyjskiej.
- GSLV Mk1.A: pierwszy wariant GSLV, który miał udźwig 1500 kg na orbitę geostacjonarną. Nie jest już używany.
- GSLV Mk1.B: w porównaniu do Mk1.A miał udźwig zwiększony o 400 kg. Również wycofany z użytku.
- GSLV Mk1.C: ze zwiększonym udźwigiem. Odbył się tylko jeden start.
- GSLV Mk2: pierwszy wariant z indyjskim silnikiem na paliwo kriogeniczne w trzecim stopniu.
W czerwcu 2017 roku odbył się pierwszy start orbitalny rakiety GSLV Mk3, która ma większy udźwig umożliwiający rozwój indyjskiego programu załogowych lotów kosmicznych. Mimo nazwy nawiązującej do rakiet GSLV, w rzeczywistości jest to rakieta nowego typu[1].
Starty
edytujWszystkie starty GSLV odbyły się z Centrum Kosmicznego Satish Dhawan.
| Lot | Data startu/czas (GMT) | Typ | Wyrzutnia | Ładunek | Masa ładunku | Skutek | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| D1 | 18 kwietnia 2001 10:13 |
Mk1.A | Nr 1 | GSAT-1 | 1540 kg | Częściowe niepowodzenie | Pierwszy lot testowy, ładunek umieszczony na niższej orbicie niż planowano i nie posiadał wystarczającej ilości paliwa na korekcję[2]. |
| D2 | 8 maja 2003 11:28 |
Mk1.A | Nr 1 | GSAT-2 | 1825 kg | Powodzenie | Lot testowy[3] |
| F01 | 20 września 2004 10:31 |
Mk1.B | Nr 1 | EDUSAT | 1950 kg | Powodzenie | Pierwszy lot operacyjny[4] |
| F02 | 10 lipca 2006 12:08 |
Mk1.B | Nr 2 | INSAT-4C | 2168 kg | Niepowodzenie | Rakieta wraz z ładunkiem uległa zniszczeniu po uprzednim zboczeniu z kursu, szczątki spadły do wód Zatoki Bengalskiej[5]. |
| F04 | 2 września 2007 12:51 |
Mk1.B | Nr 2 | INSAT-4CR | 2160 kg | Częściowy sukces | Częściowy sukces[6], apogeum zbyt niskie i zbyt wysokie nachylenie orbity z powodu słabych osiągów rakiety[7]. Jednak ładunek osiągnął orbitę geostacjonarną[8][9]. Były doniesienia o skróceniu misji satelity o 5 lat z powodu wypalenia przez silniczki paliwa w celu osiągnięcia docelowej orbity. ISRO uznało te informacje jako nieprawdziwe[10]. |
| D3 | 15 kwietnia 2010 10:57 |
Mk2 | Nr 2 | GSAT-4 | 2220 kg | Niepowodzenie | Awaria turbopompy paliwa w ostatnim stopniu rakiety[11]. |
| F06 | 25 grudnia 2010 10:34 |
Mk1.C | Nr 2 | GSAT-5P | 2130 kg | Niepowodzenie | Zniszczona przez kontrolera lotu po utracie kontroli nad dopalaczami[12]. |
| D5 | 5 stycznia 2014 10:48 |
Mk2 | Nr 2 | GSAT-14 | 1980 kg | Powodzenie | Pierwszy udany lot wersji Mk2[13]. |
| D6 | 27 sierpnia 2015
11:22 |
Mk2 | Nr 2 | GSAT-6 | 2117 kg | Powodzenie | |
| F05 | 8 września 2016
11:20 |
Mk2 | Nr 2 | INSAT-3DR | 2211 kg | Powodzenie | Pierwszy lot operacyjny wersji Mk2[14]. |
| F09 | 5 maja 2017
17:27 |
Mk2 | Nr 2 | GSAT-9 | 2230 kg | Powodzenie |
Konstrukcje porównywalne
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ William Graham: GLSV Mark III rocket conducts ‘all-up’ launch with GSAT-19 satellite. [w:] NASASpaceFlight [on-line]. 2017-06-05. [dostęp 2017-06-06]. (ang.).
- ↑ Ed Kyle: Page 2 of 2: Comprehensive Orbital Launch Failure List. [w:] India (SLV/ASLV/PSLV/GSLV) Flight History by Variant/Year (1979-Present) [on-line]. 2015-12-17. [dostęp 2017-07-016].
- ↑ Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV-D2). ISRO. [dostęp 2017-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-27)]. (ang.).
- ↑ EDUSAT. ISRO. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
- ↑ GSLV-F02 Failure Analysis Committee Report. [w:] SpaceRef [on-line]. 2006-09-07. [dostęp 2017-07-16]. (ang.).
- ↑ Of six GSLV launches, only two were successes. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-04-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
- ↑ Stephen Clark: India's large satellite launcher returns to flight. [w:] Spaceflight Now [on-line]. 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-23)]. (ang.).
- ↑ INSAT-4CR successfully placed in orbit. [w:] The Times of India [on-line]. 2007-09-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-12)]. (ang.).
- ↑ GSLV-F04 Launch Successful - Places INSAT-4CR in Orbit. ISRO, 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-01)]. (ang.).
- ↑ ISRO refutes INSAT 'vanishing' story. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2007-12-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
- ↑ GSLV-D3 Failure Analysis Report. ISRO, 2010-07-09. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-17)]. (ang.).
- ↑ Rocket failed after 45 seconds, says ISRO. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-12-25. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
- ↑ GSLV-D5/GSAT-14 Mission. ISRO, 2014-01-05. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-04)].
- ↑ Isro's desi cryo engine–powered GSLV-F05 places INSAT-3DR weather satellite in orbit - Times of India, „The Times of India”, 8 września 2016 [dostęp 2017-05-12].
Linki zewnętrzne
edytuj- Gunter Krebs: GSLV. [w:] Gunter's Space Page [on-line]. (ang.).