Podejźrzon rutolistny

Podejźrzon rutolistny
	; Podejźrzon rutolistny (po lewej)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	nasięźrzałowe
Rząd	nasięźrzałowce
Rodzaj	podejźrzon
Gatunek	podejźrzon rutolistny
	Nazwa systematyczna
	Botrychium multifidum (S. G. Gmel.) Rupr.; Beitr. Pflanzenk. Russ. Reiches 40 1859
Synonimy
	Botrychium matricariae Spreng.;
	Botrychium matricariae Spreng.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Podejźrzon rutolistny (Botrychium multifidum (S. G. Gmel.) Rupr.) – gatunek rośliny z rodziny nasięźrzałowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wokółbiegunowo w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Europie występuje tylko w północno-wschodniej i środkowej części, a jego południowa granica zasięgu dochodzi do Alp i Karpat. W Polsce występuje w rozproszeniu na całym niemal obszarze kraju, najczęściej w północno-wschodniej części^[4].

Morfologia

Pokrój: Drobna roślina do 25 cm wysokości. Pod ziemią krótkie kłącze
Liście: Składa się z 1-3 liści, przy czym jeden z nich to liść spełniający również funkcje liścia zarodnionośnego. Wszystkie liście wyrastają z wspólnego, bardzo krótkiego ogonka znajdującego się pod ziemią. Blaszka liścia płonnego jest 2-3-krotnie pierzasta i ma ogólny zarys trójkątny lub pięcioboczny. Jej ogonek jest słabo owłosiony. Największe są odcinki nasadowe 1. rzędu. Odcinki ostatniego rzędu mają karbowane brzegi. Osadzona na długim ogonku część zarodnionośna ma kształt wiechy^[4].

Pęd zarodnionośny
Liść
Pokrój

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Rośnie na ubogich łąkach, polanach, w młodnikach i na brzegach lasów. Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Liczba chromosomów 2n=90^[4].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2001 roku^[5]^[6]. Umieszczona jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) pośród gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych (kategoria zagrożenia E)^[7]. W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię CR (krytycznie zagrożony)^[8]. Tę samą kategorię posiada w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[K-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[rozp2001-5] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).

[rozp2014-6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.

[7] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]